Edebiyat

Divan Edebiyatı ve Özellikleri

Divan edebiyatı çok büyük bir edebiyat olduğu için incelenmeye değerdir. Divan edebiyatının birçok özelliği bulunmaktadır. En önemli özellikleri aşağıda sıralanmıştır:

Ulusal bir edebiyat olmayıp dinin etkisiyle şekillenmiştir.
Arap ve İran edebiyatının etkisi çok fazladır.
Şairler genellikle medrese kültürü almış aydın zümredir.
Sanat sanat içindir anlayışı hâkimdir.
15. 16. ve 17. yüzyıllarda en olgun dönemini yaşamıştır.
Nazım birimi genellikle beyittir ve cümle beyitte tamamlanır.
Nazım ön planda tutulmuş, nesre pek az yer verilmiştir.
Şiirler belli nazım biçimleri içinde yazılır ve o biçimiyle adlandırılır.
Nazım ölçüsü "aruz"dur.
Şiirlerde tam ve zengin uyak kullanılmıştır.
Arapça ve Farsça sözcük ve tamlamalarla yüklüdür.
Konudan çok anlatış biçimi ön plandadır.
Duygu ve düşünceler kalıplaşmış sözlerle (mazmun) anlatılır.
Bütün değil parça (beyit) güzelliği önemlidir.

Nesir (Düz yazı)

Divan Edebiyatı, şiire ağırlık veren bir edebiyat koludur. Düz yazı, ancak bilimsel çalışmalarda, tarihlerde, kimi sanatsal metinlerde ve gezi türü eserlerde kullanılmıştır. Divan Edebiyatı'nda düz yazılar, yazılış amacı ve dil tutumu dikkate alınarak üçe ayrılır. Bunlar: Sade nesir, orta nesir ve süslü nesirdir.

Divan Edebiyatı Nazım Biçimleri

Gazel

5 - 15 beyitten oluşur. aa, ba, ca, da şeklinde uyaklıdır. Aşk, şarap ve güzellik konularını işler. Gazelin ilk beytini Matla son beytine ise Makta denir. Gazelin en güzel beyiti Beytü'l gazel adını alır. Şairin adının geçtiği beyit Mahlas beytidir. Konu bütünlüğü olan gazellere Yek-ahenk, bütün beyitleri aynı güzellikte olan gazellere ise Yek-avaz gazel denir.

Kaside

33 - 99 beyitten oluşur. aa, ba, ca, da şeklinde uyaklıdır. Genelde övgü veya yergi içerir. Altı veya yedi bölümden oluşur. 15 - 20 beyitlik bahar, doğa, bayram gibi konuların tasvir edildiği giriş bölümüne Nesib (Teşbih), kaside arasında yer alan gazel bölümüne Tegazzül, genellikle tek beyitlik asıl konuya geçiş bölümüne Methiye, şairin mahlasının geçtiği beyite Taç Beyit, şairin kendini övdüğü bölüme Fahriye, şairin kendisi ve övdüğü kişi için dua ettiği bölüme ise Dua denir.

Mesnevi

Mesneviler aşk, dini ve tasavvufi, ahlaki-öğretici, savaş ve kahramanlık, bir şehri ve şehrin güzelliklerini anlatma, mizah gibi türlü konularda yazılmış uzun olay metinleridir. On bölümden oluşur. Aynı şair tarafından yazılmış beş mesneviye "Hamse" adı verilir.

Müstezat

Genellikle 5 - 15 beyitten oluşur. Gazelde işlenen konuları işler.

Kıta

Her konunun işlenebileceği bir türdür. Çoğunlukla iki beyitten oluşur. Beyit sayısı daha fazla da olabilir.

Divan edebiyatı konusuyla ilgili özet bilgiler bunlardır. Divan sanatçılarını tanımak ve daha detaylı bilgi edinmek için detay kısmına çalışmanızı öneririz.

Yorumlar