Toplumsal Düzeni Sağlayan Kurallar Nelerdir?

16.02.2021 - 15:37

İnsan doğası gereği sosyal bir varlıktır. Bu sosyallik onun toplum içinde yaşamasını zorunlu kılar. Toplum içinde yaşamak aynı zamanda bireyin mutlu olması ve kendini geliştirmesi için de şarttır. Ancak toplum içinde yaşamak kişilere birtakım görev ve sorumluluklar da yükler. Kişilerin toplum içinde belirli normlara uymasını sağlayan kurallara biz toplumsal düzen kuralları demekteyiz. Bu yazıda toplumsal düzeni sağlayan kuralları nelerdir buna değineceğiz.

Toplumsal düzeni sağlayan büyük ve küçük çapta çok fazla kural dizisi vardır. Biz bunlardan en öne çıkanlara değinelim. Toplumsal düzeni sağlayan başlıca kurallar şöyle sıralanabilir:

Ahlâk kuralları
Din kuralları
Örf ve âdet kuralları
Hukuk kuralları

Bütün bu kurallar birbirinden tamamen bağımsız olmadıkları gibi aynı zamanda birbirlerini de etkilemişlerdir. Hukuk kuralları, diğer toplumsal düzen kurallardan farklı olarak maddi yaptırımı olan kurallardır.

Toplumsal düzeni salayan kurallar nelerdir

1. Ahlâk Kuralları

Birey davranışlarını iyi veya kötü, doğru veya yanlış olarak değerlendiren kurallara genel olarak ahlâk kuralları denir. İnsansa ahlaki açıdan iyi davranışı sergilerse toplumdan saygı görür. Eğer kötü davranışta bulunursa toplum tarafından olumsuz tepki görür.

Ahlâk kuralları hiç şüphesiz zamana ve topluma göre farklılık gösterir. Bu nedenle ahlâk kurallarını sınıflandırmak pek kolay değildir. Hatta bir ülkenin farklı bölgelerinde farklı ahlâki değerler geçerli olabilir.

Ahlâk kurallarını ihlal etmenin maddi bir yaptırımı yoktur. Eğer ahlâka uygun olmayan bir davranış sergilerseniz bunu düzeltecek fiziki bir mekanizma yoktur. Bu kuralların yaptırımı vicdani bir yaptırımdır. Ayrıca toplumdan dışlanma ve saygı görmeme de kişiyi ahlâk kurallarına uymaya iten bir manevi yaptırımdır.

Bütün bunlara rağmen kişi ahlâk kurallarına uymadığı taktirde artık yapacak bir şey yoktur.

2. Din Kuralları

İnsan ve inandığı yaratanı arasındaki ilişkiyi düzenler. Din kurallarının kaynağı kutsal varlıklardır. Farklı dinlerde farklı kurallar mevcuttur. Örneğin domuz eti yememe İslamiyet'te bir kuralken Hristiyanlıkta böyle bir kural yoktur.

Din kuralları kişiyle yaratıcı arasında olsa da nihayetinde toplumu düzenler. Din tarihin her devrinde toplumu bir araya getiren değerlerden en önemlisi olmuştur. Hatta hukuk kurallarının ön plana çıktığı son birkaç yüzyıl hariç tutulursa din kuralları genel olarak hukukun yerine de geçmiştir.

Günümüzde din kurallarının çoğu hukuk sisteminde maddi bir yaptırımı yoktur. Kişi yaptığı dine uygun olmayan fiilin hesabını yaratıcısına verir. Farklı inançlarda bu manevi yaptırımlar farklılık gösterebilir.

Burada şunu belirtmek gerekir ki maddi yaptırımı olmayan kurallar saf din kurallarıdır. Eğer bir ülkede dine dayalı hukuk kuralları geçerliyse burada maddi yaptırım söz konusudur. O toplumda artık din kuralları aynı zamanda hukuk kuralı da olmuştur.

3. Örf ve Âdet Kuralları

Örf ve âdetler bir toplumda çok uzun zamandan beri var olan davranış kurallarıdır. Toplumu oluşturan bireyler bu kuralların gerekli olduğunu düşünerek bu kurallara uyarlar. Örf ve adet kurallarına uymayı gerekli kılan en önemli etmen diğer bireylerin saygısıdır. Bir toplumda o toplumun örf ve âdetlerine uymayan genellikle dışlanır ve saygı görmez.

Örf ve âdet kuralları direkt maddi bir yaptırıma konu olmasa da toplumsal düzen açısından çok ama çok etkilidirler. Bazen örfe uymak için kişi hukuk kuralının dahi dışına çıkar. Yani örf emrettiği taktirde kişiler suç işleyebilir.

Bu da göstermektedir ki örf ve adet kurallarının toplumu düzenlemede çok önemli bir yeri vardır. Bu kurallar güçlü kurallardır. Geçmişte ve günümüzde hukuk sisteminin önemli bir bölümü bu kurallardan esinlenmiştir.

4. Hukuk Kuralları

Toplumu düzenleyen kuralların içinden en etkin olanları hukuk kurallarıdır. Hukuk kuralları son yüzyıllarda modern devletin ortaya çıkmasıyla diğer kurallara göre daha ön plana çıkmıştır. Bunun nedeni hukuk kurallarının maddi bir yaptırımının olmasıdır.

Hukuka uygun bir davranışta bulunmadığınız zaman devlet gücü devreye girer ve sizi cezalandırır. Ayrıca hukuk ile yapmak istemediğiniz bir şeyi zorla da yapmak durumunda kalabilirsiniz.

Hukuk kurallarının kaynağına baktığımız zaman diğer toplumsal düzen kuralları olduğunu görmekteyiz. Ancak insanlar zamanla diğer kurlları doğrudan almak yerine bunları akılcı bir sisteme oturtarak toplumsal düzeni sağlamaya yetecek hukuk kurallarını meydana getirmişlerdir.

Hukuk kuralları diğer kurallara karşı üstün bir konumda olduğu için iki kural çeliştiği zaman hukuk kuralı tercih edilir. Hukuk kurallarını ihlalin ceza, tazminat, geçersizlik ve cebri icra gibi çeşitli yaptırımları vardır.

Hukukun Toplumda Temel Görevleri

Hukuk sistemi kişiyi diğer kişilere koruduğu gibi kişiye devlet tarafından haksız bir muamele yaptığında devlete karşı da korur. Yani hukuk hem bireyler arası ilişkiyi hem de bireyle devlet arasındaki ilişkiyi düzenlemektedir. Kişiler arasındaki hukuka genel olarak özel hukuk, devlet söz konusu olduğunda da kamu hukuku devreye girer.

Hukukun bir topluma sağladıkları çoktur. Ancak bunları 3 başlık altında toplamamız mümkündür.

Hukuk düzen sağlar.
Hukuk toplumsal fayda sağlar.
Hukuk adaleti gerçekleştirmeye çalışır.

Hukukun sağladığı düzeni güvenlik ve özgürlük gibi iki boyutu vardır. Hukuk da diğer toplumsal düzen kuralları gibi toplumsal bir düzen içinde yaşanmasını ister. Bu nedenle güvenliği sağlayarak özgürlükleri korumaya çalışır. Özgürlük ve güvenlik birbirini sınırlayan ancak aynı zamanda birbirini tamamlayan kavramlardır. Hukuk ikisi arasında bir denge kurar.

Hukuk kullarının geçerli olması bir toplumsal yarar getirir. Bütün toplumun üzerinde uzlaştığı ve değişmeye de olanak sağlayan bir hukuk sistemi toplumun bir arada daha verimli yaşamasını sağlar. Bu da toplumun mutlu olmasını ve gelişmesini kolaylaştırır.

Hukukun esas hedeflerinden biri de adaleti sağlamaktır. Adalet ve hukuk bazen aynı anlamda kullanılsa da aslında ikisi aynı değildir. Hukuk adalete yönelmiş bir sistemdir. Ancak adalet hukuka göre daha soyut bir kavramdır. Mutlak bir adalet mümkün olmadığı için olabildiğince fazla adalet hukukun amacıdır diyebiliriz.

Topumsal düzeni sağlayan kurallar genel olarak nelerdir gördük. Bunun dışında nezaket ve görgü kuralları ya da bir iş yerinin kurum kültürü gibi çeşitli diğer kurallar da bulunmaktadır.

Etiketler:

sosyoloji

Yorumlar

Yorum Yap