Prokaryot ve Ökaryot Canlılar
Canlıları incelemek için onları sınıflandırmamız gerekir. Bu nedenle sınıflandırma biyolojinin en önemli konularından biridir. Canlıların hücre yapılarına göre en temelde ikiye ayırırız. Prokaryot hücre yapısına sahip canlılar prokaryot, ökaryot hücre yapısındaki canlılar ise ökaryot canlılar olarak adlandırılır.
Aslında canlıları değil hücre tiplerini prokaryot ve ökaryot diye ayırırız. Bütün canlılar hücrelerden oluştukları için bu canlıların tanımlanmasında da kullanılır.
Prokaryotlar ve ökaryotlar arasındaki ayrım, organizma grupları arasındaki en önemli ayrım olarak kabul edilir. Ökaryotik hücreler çekirde gibi zarla çevrili yapılar içerirken prokaryotlar içermez. Prokaryotların ve ökaryotların hücresel yapısındaki farklılıkları çok belirgindir.
Bu iki hücre türünü de detaylıca öğrenmek için:
Prokaryot ve Ökaryot Hücrelerin Karşılaştırılması
İki hücre tipini tablo üzerinden karşılaştırmak en doğru sonucu verecektir. Aşağıdaki tabloda iki hücre tipindeki ortak özellikler ve farklılıklar detaylı bir şekilde gösterilmiştir.
| Özellik | Ökaryot | Prokaryot |
|---|---|---|
| Çekirdek | Var | Yok |
| Canlı organizasyonu | Genellikle çok hücreli | Çoğunlukla tek hücreli |
| Kromozom sayısı | Birden fazla | Bir tane kromozom benzeri yapı |
| Örnek | Bitki ve hayvan | Bakteri |
| Lizozom ve peroksizom | Var | Yok |
| Mikrotübül | Var | Yok ya da nadir |
| Endoplazmik retikulum | Var | Yok |
| Mitokondri | Var | Yok |
| Hücre iskeleti | Var | Bazen var |
| Ribozom | Büyük var | Küçük var |
| Golgi cisimciği | Var | Yok |
| Kloroplast | Bazılarında var | Bazılarında sadece klorofil var |
| Kamçı | Çoklu var | Genellikte tekli ve çok küçük |
| Hücre duvarı | Bitki ve mantarlarda | Var |
| Koful | Var | Yok |
| Hücre boyutu | 10 - 100 mikron | 1 - 10 mikron |
Yukarıdaki tabloda prokaryot ve ökaryot hücrelerin farkları ve ortak özellikleri gösterilmiştir. Şimdi bu ortak özellikleri ve farklılıkları toparlayalım.
Prokaryot ve Ökaryot Hücrelerin Ortak Özellikleri
Her iki hücre türünün de canlı olmasından dolayı ortak özellikleri vardır. Bu ortak özellikleri maddeler halinde sıralayalım.
- İki hücre türünde de sitoplazma ve hücre zarı bulunmaktadır.
- Her ikisinde de hücre zarları seçici geçirgendir.
- Ribozomlar vardır.
- Prokaryot ve ökaryot hücrelerde protein sentezi aynıdır.
- Hücreye ait genetik materyal bulunur ve sonraki nesillere aktarılır.
- Prokaryot ve ökaryotlarda solunum vardır.
- Glikoliz reaksiyonları aynıdır.
- Birçok ortak tepkime ve enzim sistemi vardır.
- Enerji olarak ATP kullanmak her iki hücre türünde de ortaktır.
- Fotosentez yöntemleri benzerdir.
Prokaryot ve Ökaryot Hücrelerin Farkları
Biraz da iki hücre türünün farkları üzerinde duralım. Prokaryot ve ökaryot canlıların hücre yapıları arasındaki farklar maddeler halinde şöyle sıralanabilir:
- Zarla çevrili gerçek bir çekirdek sadece ökaryotlarda bulunur.
- Esnek DNA proteinleri ökaryotlarda vardır.
- Zarlı organeller ökaryot hücrede bulunurken prokaryotlarda bulunmaz.
- Kloroplast ve mitokondri gibi gelişkin organeller sadece ökaryotlarda bulunur.
- Ökaryot hücre yapısı yaklaşık 10 kat daha büyüktür ve daha gelişmiştir.
- Kamçı gibi yardımcı yapılar ökaryotlarda daha gelişkindir.
- Ökaryot canlılarda 2n şeklinde bütün genlerden iki adet bulunur. Prokaryotlarda bu özellik yoktur.
- Eşeyli üremek için mayoz bölünme ve döllenme ökaryotlarda görülür.
- Çok hücrelilik gelişkin ökaryot canlılarda bulunur. Çok hücreli prokaryotlar yok denecek kadar azdır.
Canlı Örnekleri
Yukarıda iki hücre türünü detaylıca karşılaştırdık. Hem prokaryot hem de ökaryot hücre özellikleri üzerinde durduk. Şimdi de bu hücre yapılarını içeren canlılara örnek verelim.
Ökaryot hücre ve canlı örnekleri şöyle sıralanabilir:
- Hayvan hücreleri
- Bitki hücreler
- Mantar hücreleri
- Öglena ve amip gibi tek hücreli protistalar
Prokaryot hücre örnekleri ise bakteri ve arkelerdir.
Ökaryot canlılar denince akla her zaman çok hücreli canlılar gelmektedir. Ancak protista alemindeki canlılar tek hücreli olmalarına rağmen ökaryot yapıdadır. Prokaryotların tamamının tek hücreli olduğu düşünülse de nadir olarak çok hücreli siyanobakteriler bulunmaktadır.
Etiketler:
Son Eklenenler
- Tarımla İlgili Meslekler
- Matematiği İyi Olmayanlar Hangi Mesleği Seçmeli?
- Antropoloji Nedir?
- Dünyanın Kaç Türlü Hareketi Vardır?
- Toplumsal Düzeni Sağlayan Kurallar Nelerdir?
- Cumhuriyet Yönetiminin Değerleri Nelerdir?
- İklim ve Hava Olayları Arasındaki Fark
- 1 Asal Sayı Mıdır?
- Homeostasi nedir?
- 2 ile Bölünebilme Kuralı