Ekolojik Niş Nedir?

19.03.2018 - 20:41

Canlılar arası etkileşim konusunun bir alt başlığı ekolojik niştir. Ekolojik niş bir organizmanın ekosistem içerisindeki işlevidir. Bir ekosistemde ekolojik niş kavramı belirli bir türün üstlendiği görevler ve türün çevreyle geniş anlamda etkileşimi anlamına gelir.

Canlı etkileşimi için iki anahtar kelime vardır. Bunlardan biri habitat, diğeri ise ekolojik niştir. Habitat organizmanın yaşadığı yerin adresi, ekolojik niş ise organizmanın o adresteki görevidir.

Habitat nedir

Ekoloji nedir

Ekolojik niş ekosistemde bir organizmanın rolünü tanımlamak için biyolojide ve ekolojide kullanılan bir terimdir. Niş, belirli bir organizmanın yaşadığı çevreyi kapsamakla kalmaz, aynı zamanda organizmanın bu ortamdaki “görevini” de içerir.

Bir canlının nişi organizmanın ne yediğini, diğer canlılarla veya biyotik faktörlerle nasıl etkileşimde olduğunu ve aynı zamanda ekosistemin cansız (abiyotik) kısımlarıyla nasıl etkileşime gireceğini de kapsayabilir.

ekolojik niş nedir

Ekolojik Niş Örnekleri

Örnekler vererek konuyu aklımıza daha iyi oturtalım.

Belirli bir nehir kenarında yetişen yeşil otların ekolojik nişi; kapladığı alan, hangi hayvan türlerine besin oluşunu, canlı ve cansız faktörlerden nasıl etkilendiği gibi bilgileri kapsar. Aynı tür otun farklı ortamdaki nişi ise bundan farklılık gösterir.

Bir türün ekolojik nişi o türün bulunduğu ekosistemin özellikleriyle doğrudan alakalıdır. Şunu da unutmamak gerekir ki bir canlı türünün bir ortamda genellikle birçok görevi birden vardır. Örneğin bir geyik bitkiler açısından tüketici, yırtıcılar açısından besin rollerini üstlenir. Doğal olarak ekosistemde birden fazla rol oynar. İşte ekolojik niş bu rollerin tamamına verilen addır.

Burada aklımıza şu soru gelebilir: Peki, bir canlı türü olan insanın ekolojik nişi nedir?

İnsanların doğadaki işlev ve zarar potansiyeli hiçbir türle kıyaslanamaz boyutlara gelmiştir. İnsan ekosistemin neredeyse her alanı içerisine girmiş ve tür içi rekabetini genişletmiştir. İnsanın ekolojik görev ve faaliyetleri kısaca şöyle özetlenebilir:

  • Besin, ham madde ve enerji tüketicisidir.
  • Birçok farklı doğal ortamdaki kirlenmenin ana sebebidir.
  • Asit yağmuru, küresel ısınma, yeşil alanların tahrip edilmesi gibi birçok makro problemin ana aktörüdür.
  • Ekonomik faaliyetleriyle çevreye yön vericidir.
  • Artan ihtiyaçları ile birçok canlı türü için yok edici durumdadır.

Canlılar Arası Etkileşimde Ekolojik Niş

Tüm canlı organizmaların ekosistemde temel bir nişi vardır. Bu, organizmanın faydalanabileceği tüm olanaklardır. Tüm olası gıda kaynakları, çevredeki tüm açık roller ve herhangi bir uygun yaşam alanı temel niş içerisinde yer almaktadır.

Gerçekte, bir organizma bir ortamdaki tüm uygun kaynakları aynı anda kullanamaz. Bunun yerine, bir organizmanın kullanacağı şeyler sınırlı bir alanı kapsayacaktır. Buna ise daha özel bir tabirle organizmanın gerçekleştirilmiş nişi adı verilir.

Bir organizmanın nişini belirlemek için simbiyotik ilişkiler de devreye girer. Bölgede bulunan yırtıcılar, bir organizmanın nişini ve özellikle güvenlik ve barınak bulabilecekleri yerleri sınırlayabilir. Rakipler ayrıca yiyecek kaynaklarını ve ihtiyaç duydukları diğer besin maddelerini de kısıtlayacaktır. Bütün bu faktörler göç gerçeğini de ortaya çıkarır.

Bir organizma, nişini tanımlamak için pozitif etkileşimlere sahip diğer türleri de araştırır. Bölgedeki diğer türlerle kurulan mutualizm ve kommensalizm, organizmanın yaşamını kolaylaştırabilir.

Su mevcudiyeti, iklim, hava durumu ve bitkiler söz konusu olduğunda da; toprak tipleri ve güneş ışığı miktarı gibi cansız faktörler organizmanın nişini daraltabilir. Bir organizma zamanla çevreye uyum sağlayabilir ve yeni durumdaki görevini yerine getirebilir. Ancak bunun için belirli süre ve olanaklar gereklidir.

Ekolojik nişin daralması derken kast edilen yaşam alanı değildir sadece. Yaşam alanı daha çok habitat kavramı ile ilgidir. Niş ise türün yaşadığı yerdeki görev ve etkileşimlerinin bir bütünüdür.


Etiketler:
  • ekoloji    
  • Yorumlar
    Yorum Yap