Söz Sanatı Nedir? Söz Sanatı Örnekleri ve Kullanımı
Edebiyat sözü güzel söyleme sanatıdır. Sanatta esas olan da güzelliktir. Görsel, işitsel veya hissi olarak bizde güzeli uyandıran ürün sanattır. Peki, söz sanatı nedir? Söz sanatları neden kullanılır? Söz sanatı edebiyata ne katar? Bu tür sorulara cevap arayacağız. Ayrıca önemli söz sanatı örneleri paylaşacağız.
Öncelikle Türkçe ve edebiyat dersleri için söz sanatlarını öğrenmek istiyorsanız şu iki kaynaktan yararlanabilirsiniz:
Söz Sanatları Nelerdir?
Söz sanatının tanımını şöyle yapabiliriz. Dilde kullanılıp söyleyiş güzelliği katan ifadelere söz sanatı denir.
Türk edebiyatı söz sanatı açısından oldukça zengindir. Daha önce söz sanatlarını detaylı ve özet olarak anlatmıştık. Şimdi söz sanatları kısaca ele alınacaktır.
Teşbih (Benzetme): Edebiyatta ve dilde çok sık kullanılan bir söz sanatıdır. Bir şeyi bir şeye benzetmekten ibarettir. Genellikle benzetme bağlacıyla kullanılır. Örneğin “aslan gibi adam” dediğiniz zaman teşbih sanatını kullanıp anlama güzellik katmış olursunuz.
Benzetmelerde bazen benzeyen ya da benzetilen kaldırılır. Bu durumda da istiare sanatı kullanış olur. Örneğin aslan gibi adam yerine “aslan bu işi yaparak kendini gösterdi” dersek istiare yapmış oluruz.
Mecaz-ı Mürsel (Ad Aktarması): Bir sözü başka bir şeyin yerinde kullanma sanatıdır. Örneğin “Ankara sıcaktan şikâyetçi” dersek “Ankara’daki insanlar” yerine “Ankara” ifadesini kullanmış oluruz.
Teşhis (Kişileştirme): cansız varlıklara ve hayvanlara insani nitelikler kazandırma sanatıdır. “Dağlar mağdur, yollar mağdur bugün” dersek kişileştirme yapmış oluruz.
İntak (Konuşturma): Varlıkları konuşturma sanatıdır. “Gül bülbüle gel dedi. Bülbül küstüm gelmem dedi” bir intak örneğidir.
Kinaye: Hem gerçek hem de mecaz anlamı olan ifadeleri genellikle uzak anlamıyla kullanma sanatıdır.
Tevriye: İki manası olan bir kelimenin uzak anlamını kastederek kullanma sanatıdır. Kullanılan sözün iki ayrı anlamı da mantıklı gelir. Örneğin “beyaz tenine bir de ben gerek” dendiği zaman hem vücutta çıkan ben hem de şahıs zamiri ben kastedilmiştir.
Hüsn-i Talil (Güzel Nedene Bağlama): Bir şeyi olduğundan daha güzel bir nedenle açıklama sanatıdır. “nehirler susmuyor bugün sana ninni olmak için” cümlesinde güzel nedene bağlama vardır.
Tecahül-i Ârif (Bilmezlikten Gelme): bilinen bir şeyi bilmezlikten gelmektir. “Ben mi yaşadım bunca yılı?” bir bilmezlikten gelme örneğidir.
Abartma (Mübalağa): Abartmayı hepimiz biliyoruz zaten. Bir şeyi olduğundan fazla göstermedir. “bir ejderha kadar keskindi bakışları” bir abartma örneğidir.
Tariz: Olmayan bir şeyi varmış gibi göstererek küçük düşürmedir. Örneğin cimri birine “çok cömertsiniz” demek buna örnek olabilir.
Tekrir: aynı sözleri defalarca tekrar etmektir.
Tenasüp: birbirine uyan ve ilişkili ifadeleri aynı yerde kullanmaktır.
Tezat: zıt durumlara aynı anda yer vermektir.
Cinas: İki anlamı olan ifadelerin her iki anlamını da ayrı ayrı kullanmaktır.
Aliterasyon: ahenk oluşturmak niyetiyle bir dizede veya beyitte aynı seslerin veya hecelerin tekrar edilmesidir.
Seci: Düzyazıda, sözcüklerin kafiyeli şeklinde kullanılmasıdır. “Ey gözümün nuru, gönlümün huzuru, aklımın gururu” ifadesi bir seci örneğidir.
Yukarıda sıralanan söz sanatları özet olarak verilmiştir. Bahsedilmeyen başka söz sanatları da mutlaka vardır. Sadece en önemlilerini ele almaya çalıştık. Söz sanatı örnekleri ile öğrenilirse akılda daha kalıcı olacaktır.
Etiketler:
Son Eklenenler
- Tarımla İlgili Meslekler
- Matematiği İyi Olmayanlar Hangi Mesleği Seçmeli?
- Antropoloji Nedir?
- Dünyanın Kaç Türlü Hareketi Vardır?
- Toplumsal Düzeni Sağlayan Kurallar Nelerdir?
- Cumhuriyet Yönetiminin Değerleri Nelerdir?
- İklim ve Hava Olayları Arasındaki Fark
- 1 Asal Sayı Mıdır?
- Homeostasi nedir?
- 2 ile Bölünebilme Kuralı