Klimatoloji Nedir?

25.04.2020 - 16:30

Coğrafya temel olarak fiziki coğrafya ve beşeri coğrafya olarak ikiye ayrılmaktadır. Bu iki ana alanın da çeşitli alt dalları vardır. Dünyanın fiziki yapısını inceleyen fiziki coğrafyanın alt dallarından biri ise klimatoloji dediğimiz bilim dalıdır. Burada klimatoloji nedir sorusunu hem kısaca hem de ayrıntılı bir şekilde yanıtlamaya çalışacağız.

Klimatoloji kısaca iklim bilimidir. Dünyamızda görülen iklimsel olayları incelemektedir. Klimatoloji uzmanlarına klimatolog denir.

Dünyamızın ana özelliklerinden biri iklimidir. Çünkü iklim birçok diğer faktörü doğrudan etkilemektedir. Bu nedenle coğrafya dersinde de iklim türleri ve bu iklimlerin dağıldığı alanlar detaylı olarak incelenir.

İklimin etkilediği ve iklimi etkileyen çok fazla değişken olduğu için klimatologlar detaylı araştırmalar ve ölçümler yapmak zorundadır. Klimatolojide kaydedilen veriler çok büyük önem taşır.

Klimatoloji nedir

Klimatolojinin İncelediği Konular

Yukarıda da kısmen değindiğimiz gibi iklim çok geniş bir konudur. Ancak iklim denince hepimizin aklına kısaca sıcaklık, yağış, nem, rüzgar gibi bazı temel bileşenler gelmektedir. Bu bileşenlerden etkilenen diğer birçok faktör de klimatolog bilim adamları tarafından incelenmektedir.

Klimatolojinin incelediği konular maddeler halinde şöyle özetlenebilir:

  • Sıcaklık
  • Yağış ve yağış türleri
  • Nem
  • Rüzgarlar
  • Yüksek ve alçak basınç alanları
  • Güneşlenme süresi ve güneş alma açısı
  • Atmosferin taşıdığı özellikler
  • Dünyamızın ısıl özellikleri
  • Enlemin iklimsel etkileri
  • Yer şekillerinin iklim üzerindeki etkisi
  • Sıcak ve soğuk okyanus akıntıları
  • İklimden etkilenen faktörler
  • İklime etki eden diğer faktörler

İklim hakkında bilgi sahibi olmak bir bölgeyi tanımak açısından çok önemlidir. Çünkü iklim diğer birçok konuya da doğrudan etki etmektedir.

İklim ve Hava Durumu Farkı

Klimatolojinin işlevini anlayabilmek için iklim ve hava durumu farkını bilmek gerekir. Bu iki kavram coğrafyada da karıştırılmaktadır.

Hava durumu günlük veya haftalık iklim olaylarını kapsamaktadır. Bu nedenle bir bölgenin iklimi hakkında genel bilgi vermez. Hava durumu tahminleriyle ilgilenen bilim dalına meteoroloji denir.

Meteoroloji ve klimatoloji farklı bilimlerdir. Klimatoloji bir bölgenin iklimsel özelliklerini açıklarken çok daha uzun süreli verileri incelemektedir.

Örneğin bir bölgede son 50 yılın sıcaklık ortalamaları alınarak bir bölgenin sıcaklığı hakkında bilgi sahibi olunabilir. Ya da nem oranları kaydedilerek uzun süreli nem özellikleri ortaya konabilir. Bu şekilde bir bölgenin iklimi hakkında bilgi sahibi olunabilir.

Hava durumu ise kısa süreli önlemlerin alınabilmesi için günlük bazı hava değerlerinin verilmesidir. Bazı yöntemler kullanılarak birkaç haftalık veri konusunda da tahmin yapılabilir. Bu tahinlerin amacı tarım, ulaşım, turizm gibi ekonomik alanlarda hava durumuna göre önceden önlem alınmasıdır.

İklimin İnsan Hayatına Etkileri

Her zaman farkında olmasak da iklimin insan hayatı üzerine son derece büyük etkileri vardır. Yerleşme, dağılım, ekonomik faaliyet, giyinme gibi birçok konu iklim etkisiyle şekillenmektedir.

Tarih boyunca yağış alan sulak alanlar insanların göç etmeleri için hep cazip olmuştur. Ayrıca içme suyu temin edilebilen ve yumuşak bir iklime sahip bölgeler hep değerli görülmüştür. Bu nedenle bu alanlar için savaşlar dahi yapılmıştır.

Tarım toplumlarında iklim son derece önemli bir faktördür. Tarımla uğraşan nüfusun azalmasıyla birlikte iklimsel koşullarla baş etme daha mümkün olmuştur. Ancak yine de yerleşim ve turizm gibi konuları iklim son derece etkilemektedir.

İklimsel koşulları belirli tarım ürünleri yetiştirmeye uygun olmayan bölgeler başka bölgelerden o ürünleri temin etmektedir. Ulaşım olanaklarının bu derece artması zorlu iklim koşullarında da yaşamı mümkün kılmıştır.

Klimatolojiyle İlgili Bilim Dalları

Klimatoloji bilimi sonuç olarak Dünyamızın iklimsel özelliklerini ortaya koymaktadır. Bu da gezegenimizle ilgili olan diğer coğrafi bilimlerden bağımsız olmadığı anlamına gelir. Çünkü iklimi etkileyen diğer faktörler de coğrafyanın konusudur.

Fiziki coğrafyanın diğer dalları olan jeomorfoloji, biyocoğrafya ya da hidrografya klimatoloji bilimiyle son derece ilişkilidir.

Klimatolojinin Alt Dalları

Klimatolojinin ilişkili olduğu bilim dallarının yanı sıra kendisi de çeşitli alt dallara ayrılmıştır. Bu alt dalların tamamı en nihayetinde iklimle ilişkilidir. Ancak iklimin çok farklı bileşenleri vardır.

Örneğin rüzgar, nem, sıcaklık gibi faktörlerin tamamı incelenmesi gereken birer geniş konudur. Klimatolojinin en çok bilinen alt dalları şöyle sıralanabilir:

Paleoklimatoloji: Kalıntıları inceleyerek Dünyanın çok eski dönemlerindeki iklimsel özellikleri hakkında bilgi sahibi olmamızı sağlar.

Meteoroloji: Hava durumunu ve kısa süreli hava olaylarını takip eder. Elde ettiği veriler uzun süre zarfında değerlendirilerek iklim değişiklikleri hakkında bilgi sahip olunabilir.

Biyoklimatoloji: İklimin canlıların üzerindeki etkilerini ortaya koymaktadır. Bitki ve hayvan türlerinin Dünya üzerindeki dağılımda iklim çok belirleyici bir faktördür.

Rüzgarı, nemi, güneşlenme özelliklerini ve enlemin iklim üzerindeki etkilerini araştıran diğer birçok alt bilim dalı da klimatoloji bilgisine hizmet etmektedir.


Etiketler:
  • coğrafya    
  • Yorumlar
    Yorum Yap