Glikozit Bağı

04.03.2020 - 21:05

Canlılarda monomer denilen küçük moleküller bir araya gelerek daha büyük moleküller oluştururlar. Bu şekilde fonskyonel ve daha kompleks bileşikler elde edilir. Örneğin glikozlar bir araya gelerek daha büyük karbonhidratları oluşturur. Ya da amino asitler bağlanarak proteinleri meydana getirir. Moleküllerin birbirine bağlanmasına moleküle özgü bağlar kurulur. Bu yazıda bu bağlardan glikozit bağı üzerinde duracağız. Glikozit bağı nedir, nerede bulunur, gibi konulara değineceğiz.

Karbonhidrat monomeri olan monosakkaritlerin daha kompleks bileşikler meydana getirirken kurulan bağlara glikozit bağı denir. Glikozit bağı oluşumunda su açığa çıkmaktadır. Bu olaya dehidrasyon denir.

Glikozit bağı karbonhidratlarla özdeşleşmiş bir bağdır. Glikozit bağı nerede bulunur denilirse akla ilk olarak karbonhidratlar gelmektedir.

Karbonhidratların en küçük üyeleri monosakkaritler olarak adlandırılan basit şekerlerdir. Bunlar karbonhidratları oluşturan yapı elemanlarıdır. Sindirilerek daha küçük bileşenlere ayrılamazlar. Monosakkaritler içerdikleri karbon sayılarına göre adlandırılırlar. 3 karbonlu oldukları gibi 8 karbonlu da olabilirler. En temel enerji kaynağımız olan glikoz 6 karbonlu bir monosakkarittir.

Glikozit Bağı Formülü ve Oluşumu

İki monosakkaritin bir araya gelmesiyle disakkaritler oluşur. Örneğin iki glikozun bir araya gelmesiyle maltoz denilen disakkarit oluşur. Daha fazla monosakkaritin birleşmesiyle ise polisakkaritler dediğimiz daha büyük karbonhidratlar meydana gelir. Örneğin glikojen çok sayıda glikozun bağlanmasıyla oluşur.

Glikozit bağında su oluştuğunu söyledik. Burada iki monomerin birinden H ve diğerinden OH gelir. Böylece H2O yani su elde edilir. Kaç tane glikozit bağı oluşmuşsa o kadar su ortaya çıkar.

Glikozit bağı

Örneğin bir disakkarit oluşumunda 1 su açığa çıkar. Çünkü 2 monomer 1 bağla bağlanır. 100 monomer içeren bir polisakkarit oluşumunda ise 99 tane bağ olduğundan 99 tane su molekülü çıkar. Dolayısıyla glikozit bağı sayısı ve su sayısı eşittir. Bunun formülü ise n - 1 olarak alınabilir. Her zaman çıkan su sayısı ve bağ sayısı molekül sayısından 1 eksiktir.

  • Glikoz + Glikoz = Maltoz
  • Glikoz + Früktoz = Sükroz
  • Glikoz + Galaktoz = Laktoz

Şeklinde disakkaritler elde edilir. Ayrıca glikozların bir araya gelmesiyle glikojen, nişasta, selüloz gibi daha büyük moleküller elde edilir. Bütün bu bilenlerden monosakkaritler (monomer) arasında glikoz bağı kurulmaktadır.

Glikozit Bağı ile İlgili Sorular

Glikozit bağı neyin yapısında bulunur kısaca öğrendik. Şimdi de konuyla ilgili en çok sorulan bazı sorulara yanıt vererek bilgilerimizi pekiştirmeye çalışalım.


Glikozit bağı hangi karbonhidratlarda bulunur?

Karbonhidratların genelinde glikozit bağı bulunur. Ancak soruda şaşırtma amaçlı monosakkaritler derse monosakkaritler monomer oldukları için böyle bir bağ içermezler. Glikozit bağının kurulması için en az iki bağ gereklidir.


DNA'da glikozit bağı bulur mu?

DNA ve RNA gibi nükleik asitler nükleotitlerden oluşur. Nükleotitler ise 5 karbonlu şekerler içerir. Bunlar RNA'da riboz ve DNA'da deoksiriboz şekerleridir. Nükleotitlerde 5 karbonlu şeker ile organik baz arasında glikozit bağı kurulmaktadır. Bu nedenle iki nükleik asitte de glikozit bağı bulunur.


Glikozit bağı kovalent mi?

Glikozit bağları şekerler yani karbonhidratlar arasında kurulur. Bunlar da organik maddelerdir. Organik maddeler karbon başta olmak üzere ametaller içerirler. Dolayısıyla glikozit bağı oluşurken ametaller bağlanır. Bu durumda glikozit bağı kovalent bağ ile oluşur diyebiliriz.


Kitinde glikozit bağı var mı?

Evet. Kitin bir polisakkarittir ve glikozit bağı içerir.


Laktoz glikozit bağı içerir mi?

Laktoz süt şekeridir. Bir disakkarittir. Yani 2 monosakkaritin glikozit bağıyla bağlanması sonucu oluşur. Yani glikozit bağı içerir.


Yukarıda sıralanan sorular konunun genel mantığının kavranması açısından yeterli olacaktır.


Etiketler:
  • biyoloji    
  • Yorumlar
    Yorum Yap