Su Yüzeyindeki Dalgaların Oluşumu Nasıldır?
Suda oluşan dalgalara su dalgaları denir. Bu dalgaların kendine ait birçok özelliği olduğu için fizikte ayrı bir konu olarak işlenir. Su dalgaları dalga mekaniğini anlamamız için de iyi bir örnektir. Önce dalga nedir sorusunu yanıtlayalım.
Bu yazıda su yüzeyindeki dalgaların oluşumu nasıldır sorusuna cevap arayacağız. Fizik dersinde deney yaptıysanız dalgalar nasıl oluşur mutlaka görmüşsünüzdür. Konuyu biraz daha basite indirerek neden deniz dalga yapar sorusunu cevaplamaya çalışalım.
Dalga Oluşumu
Dalgada enerji transferi söz konusudur. Bir ortama enerji aktarırsanız, ortamın molekülleri üzerinden bu enerji yayılır. Yayılma sırasında da titreşim hareketi gerçekleşir. Dalga oluşumu bu titreşimlerin bir sonucudur. Zamanla incelendiğinde dalgaların çeşitli özellikleri saptanmış ve belirli modellerle dalgalar açıklanmaya çalışılmıştır.
Su her yerde bulunan yaygın bir akışkan olarak dalgaları gözlemleyebileceğimiz en basit yerdir. Bu nedenle su dalgalarını inceleyerek dalgaların genel karakteri hakkında da fikir sahibi oluşur. Suda dalga oluşturmak için suya mekanik bir etki yapmak gerekir.
Su Dalgalarının Oluşumu
Su dalgalarının oluşumunu en basit dalga leğeninde gözlemleyebiliriz. Su yüzeyine yukarıdan bırakılan bir damla su, yüzeye çarptığında noktasal dalga kaynağıdır ve dairesel su dalgaları üretir. Su yüzeyine paralel cetvelle dokunduğumuzda ise doğrusal dalgalar üretiriz.
Ancak biz üretmesek de denizde ve her türlü büyük suda çeşitli dalgalar doğanın etkisiyle oluşmaktadır.
Denizdeki dalgalar esas olarak rüzgarın bir ürünüdür. Deniz dalgalarında sporcular ve dalga tutkunları sörf yaparlar. Sörf aslında suyun oluşturduğu titreşim hareketinden yararlanma olayıdır. Su dalgaları konusundan da biliyoruz ki derinlik arttıkça dalganın hızı da artar. Kıyıya yakın yerlerde deniz sığlaştıkça dalga hızı da düşer. Bu nedenle kıyıya buran dalgaların hızları düşüktür.
Okyanusların derin yerlerinde çok büyük dalgalar meydana gelmektedir. Yerel kıyı rüzgarları da büyük dalgalar oluşturabilir ancak bu dalgalar okyanus dalgaları kadar büyük değildir.
Bütün dalgaların oluşum mekanizması aslında benzerdir. Deprem dalgaları da benzer mantıkla oluşur. Ancak depremde ortaya çıkan enerji çok büyük olduğundan etkisi de yıkıcı olmaktadır.
Dalgaların Temel Büyüklükleri Nelerdir?
Dalgaların temel büyüklüklerini su dalgası üzerinden basitçe anlatmaya çalışalım.
Periyot (T): Bir tam dalganın oluşması için geçen süreye periyot denir. Ardı ardına gelen iki tepe noktası arası ya da iki çukur nokta arası tam bir dalgadır.
Frekans (f): Bir saniyede oluşan dalga sayısına denir. Birimi 1/s = s-1 = Hertz (Hz)'dir. Periyotla frekans birbirinin tersidir. Yani aralarında f.T = 1 ilişkisi vardır.
Dalga Boyu (λ): Ardışık iki tepe veya iki çukur arasındaki mesafedir. Metre veya santimetre gibi uzunluk ölçüleri ile ifade edilebilir.
Dalga Hızı (V): Bir tam dalga oluştuğunda dalganın aldığı yol λ, geçen süre T olduğundan, dalganın hızı, V = λ.f eşitliği ile bulunur.
Etiketler:
Son Eklenenler
- Tarımla İlgili Meslekler
- Matematiği İyi Olmayanlar Hangi Mesleği Seçmeli?
- Antropoloji Nedir?
- Dünyanın Kaç Türlü Hareketi Vardır?
- Toplumsal Düzeni Sağlayan Kurallar Nelerdir?
- Cumhuriyet Yönetiminin Değerleri Nelerdir?
- İklim ve Hava Olayları Arasındaki Fark
- 1 Asal Sayı Mıdır?
- Homeostasi nedir?
- 2 ile Bölünebilme Kuralı