Bilimsel Yöntem Nedir?

08.08.2017 - 18:28

Bilimde amaç gerçeği bulmaktır. Bilimin kullandığı yöntem ise bilimsel yöntemdir. Bilimsel yöntemi bu yazıda daha da açacağız.

Bilimsel yöntemi anlayabilmek için bilim nedir sorusunu cevaplamamız gerekiyor. Çünkü bilimsel yöntem yukarıda da belirtiğimiz gibi bilimin kullandığı yöntemdir. Bilim insanoğlunun doğayı anlamak için geliştirdiği bir uğraştır.

Bilimsel yöntem bir yönüyle felsefe için de bir uğraştır. Çünkü bilim felsefesi sürekli bilimi irdelemek ve en iyi yöntemi ortaya koymak durumundadır.

Bilimsel Yöntem Aşamaları

Bilimsel yöntem yalan ve aldatmacadan gerçeği öğrenmek için keşfedilen en iyi yoldur. Basit hali aşağıdaki gibidir:

  1. Evrenin bir yönünü gözlemleyin.
  2. Gözlemlediğiniz ile tutarlı bir hipotez adı verilen geçici bir tanımlama yapın.
  3. Tahmin yapmak için hipotezi kullanın.
  4. Bu tahminleri deneyler veya başka gözlemler ile test edin ve sonuçlarınız ışığında hipotezi değiştirin.
  5. Teori ve gözlem arasında çıkan tutarsızlıklar yok olana kadar 3. ve 4. adımları tekrarlayın.

Tutarlılık elde edildiğinde hipotez bir teori olur ve bilimde belirli kavramları açıklayan bir çerçeve sağlar.

bilimsel yöntemin basamakları

Bu aşamaların görsel gösterimi yukarıdaki şekilde sağlanmıştır.

Bu aşamaları sistematik bir şeklinde bilimsel çalışma basamakları adlı yazıda da vermiştik.

Bilimsel Yöntemin Dayandığı Temel Varsayımlar

İnsanlar ilk günden beri evreni açıklamaya çalışmışlardır. Ancak bugün var olan bilim anlayışı 20. Yüzyılda şekillenmiştir. Bu nedenle artık bilimin bir sistematiği vardır.

Metafizikte de evren anlaşılmaya çalışılır ancak bilimsel yöntem uygulanmadığı taktirde bu bilim olmaz. Bilimsel yöntemin dayandığı bazı varsayımlar şöyledir.

  • Bulgular arasında neden sonuç ilişkisi kurulmalıdır.
  • Hipotezden tahmin çıkarırken mantık ilkeleri ile hareket edilmelidir.
  • Bütün bilginin gözleme dayanabilecek verilerle ortaya konması gerekir. Gözlemlenemeyen bir şey bilimin konusu olamaz.
  • Hipotezin yanlışlanabilir olması gerekir.

Bilimsel Yöntemin Özellikleri

Bilimsel yöntemin en büyük özelliği ön yargısız olmasıdır. Kimse belirli bir araştırmacıya inanmak zorunda değildir. İmkanı olan herkes deneyini tekrarlayabilir ve sonuçlarının doğru veya yanlış olup olmadığını belirleyebilir.

Sonuçlar, şahsi kanaatlere, ırka, dine, kişiliğe göre değişiklik göstermez. Bilimsel yöntemle ortaya konan bilgi bütün bunların ötesinde evrensel bir nitelik taşır. Çünkü bilim evrensel bir dil kullanır. Bu dilin temelinde yine evrensel olan matematik ve mantık vardır.

Bir teori, savunucunun prestijine veya maddi gücüne göre değil, deneyler yoluyla elde edilen sonuçlara dayanarak kabul edilir; bilimsel yöntem kullanılarak elde edilen sonuçlar tekrarlanabilir niteliktedir. Aslında çoğu deney ve gözlem birçok kez tekrarlanmaktadır (bazı deneyler bağımsız olarak tekrar edilmemekle birlikte diğer deneylerin parçaları olarak tekrarlanmaktadır).

Geniş çapta evreni incelerken deney yapamayız. Bu konudaki tüm bilgimiz gözlem ve ölçümlerden elde edilmiştir. Gözlemlerde ortaya çıkan tutarlılıklar teori olarak geliştirilmiştir. İmkan olduğu sürece bu teoriler her zaman teste açıktır.

Bilimsel Yöntem Örnekleri

Bilimsel yöntemin uygulandığı basit bir bilimsel çalışma örneği yapalım.

Problem tespiti yap: Suyun kendiliğinden veya şeker ilavesiyle daha çabuk donduğunu bilmek istiyorum.

Hipotez oluştur: Su şeker eklendiğinden daha yavaş donar.

Hipotezin test edilmesi: Dondurucuya, eşit miktarda şeker eklenmiş iki kap yerleştirin. 30 dakika aralıklarla, her kabın durumunu belirlemek için dondurucuyu açın. Her ikisi de donana kadar devam edin. Kapların kontrol edildiği saatleri ve her kabın tamamen donma zamanını kaydedin.

Verileri analiz etme: Elde edilen verilerle kıyaslama yapıp şekerin donma hızına nasıl etki ettiği sonucunu ortaya çıkarın.

Teori: Şeker ilavesi ile suyun donma hızında azalma olmuştur.


Etiketler:
  • bilim    
  • Yorumlar
    Yorum Yap