İyon Uygarlığı ve Özellikleri

30.03.2017 - 08:13

İyon uygarlığı Türkiye tarihi açısından önemi kavranmamış bir uygarlıktır. Çağdaş dünyayı oluşturan birçok değer Anadolu‘da bu uygarlık tarafından yeşertilmiştir. İyon uygarlığını oluşturan İyonlar milattan önce 1200’lü yıllarda bu bölgeye yerleşmişlerdir. İyonlar hakkında bilgi sahibi olmak için İyon şehirlerini ve İyon kültürünü iyi bilmek gerekir.

iyonya uygarlığı haritası

İyonya Kentleri

İyonya kentlerinin çoğu M.Ö. 1050 civarında inşa edilmiştir. İyonya'da, Anadolu'da antik bölge, coğrafi olarak İzmir Körfezi (İzmir) ile Mandalya Körfezi (Didim) arasında kalan bölgedir. İyon uygarlığı başlangıçta tarım ekonomisi üzerine kurulmuş basit bir sistemden oluşuyordu. Daha sonraki süreçte yani M.Ö. 850 civarlarında. Mısır, Asur, Fenike ve Hititlerden gelen etkilerle uygar bir toplumun temelleri atılmıştır. İyonya kentleri zaman içerisinde bir bilgi ve felsefe sahasına dönüşmüştür.

Medeni İyon kentlerinin en büyük katkısı bu bölgelerde bilimsel düşünce ve gözlem oluşturulmasıydı. Bilimsel düşünce sisteminin temelleri aniden bu sahada ortaya çıkmıştır. Bilime bugünkü yaklaşımımızın temeli İyon uygarlığıdır. Yani başka bir deyişle Anadolu’dur. İyonya bir Anadolu medeniyetidir.

İyon kentlerinin entelektüel bir merkez haline gelmesinin bütün sebeplerini bilemiyoruz. Ancak burada yönetimin parçalı olması, özgür düşünceye imkan olması, ticaret nedeniyle iyon şehirlerine farklı insanların giriş çıkış yapması neden olarak gösterilebilir. Özellikle Miletos (Milet)şehri sadece ticaret şehri değil aynı zamanda İyonya ve antik dünyanın entelektüel bir merkezi haline gelmiştir. İyonya başkenti yoktur. Çünkü İyon uygarlığında yönetim 12 şehir devletine ayrılmıştır. Şehirler arasında rekabet gelişmeyi hızlandırmıştır. Özellikle Efes ve Milet önemli uygarlık merkezi olmuştur.

Bilimin İcat Edilmesi

Bilimin İyon uygarlığı tarafından icat edildiğini söylesek abartmış olmayız. İyonya’da ilk kez doğaya tapınmanın yanında doğayı anlamak ve bunu neden sonuç ilişkisine göre açıklamak fikri net bir şekilde ortaya konmuştur. Tabiat filozofu olan Thales (aynı zamanda bir tüccar, matematikçi ve mühendis), tarihçiler Anaximander ve Aneximenes, coğrafyacı Hecataeus ve Kadmos hepsi Miletos'ta yaşıyordu. Bu bilim adamları, Mısır ve Mezopotamya ziyaretleri sırasında biriktirdikleri bilgileri kullanarak ve bu bilgiyi yeni felsefeleri ile sentezleyerek modern matematik, geometri, astronomi, felsefe ve diğer bilimlerden çoğunu ortaya çıkardılar. Thales, henüz gerçekleşmemişken tarihte ilk kez güneş tutulmasını hesaplayarak modern bilimin gücünü insanlığa gösterdi.

İyon uygarlığı bilimin yanında sanat ve edebiyatta da çok yaratıcıydı. Efes kentinde Artemis tapınağı 55 metre genişliğinde, 110 metre uzunluğunda ve tamamen mermerden yapılmıştır. Ünlü İyon kentlerinin ve binalarının mimari tarzı 20. yüzyıla kadar Avrupa'da ve Amerika'da dahi taklit edilmiştir.

Bergama, Efes, Priene, Miletos, Didim, Sardis ve Afrodisias şehirleri, büyük İyon mimarisi ve şehir planlamasının en zarif örnekleridir.

Büyük İyon geleneğinin heykelleri ve bir sürü diğer sanat eseri, başta Türkiye'de olmak üzere birçok müzede sergilenmektedir. İyonya medeniyeti, Persler M.Ö. 4. yüzyılda Anadolu'yu istila ettikten sonra yıkılış sürecine girdi. Zaman içerisinde İyonların yerini başka topluluklar almıştır. İyonlar hakkında bilgi sahibi olmak için İyonya tarihi ve İyonya haritası incelenmelidir.


Etiketler:
  • tarih    
  • Yorumlar
    Yorum Yap