Bilim Felsefesinde Temel Yaklaşımlar
Felsefenin önemli bir alt dalı olarak karşımıza çıkan bilim felsefesi içerisinde birçok farklı düÅŸünceyi barındırır. Bu yazıda bilim felsefesinde temel yaklaşımlar üzerinde duracağız. Konuyu daha anlaşılır hale getirmek için daha önce ele alınan aÅŸağıdaki kavramlara göz atmanızda fayda olabilir.
Bilim zaman içerisinde birçok aÅŸamadan geçmiÅŸtir. Bilimin yöntemleri zaman içerisinde geliÅŸse de amacı hep benzer olmuÅŸtur. Bilimin amacı anlama istediÄŸidir.
Bilime Farklı Yaklaşımlar
Filozoflar bilime farklı açılardan yaklaÅŸmışlardır. Bilime farklı yaklaşımlar bilimin yöntemini de daha çok irdelemeye neden olmuÅŸtur. Bilim felsefesinde farklı yaklaşımları iki ana baÅŸlık altında toplarız:
- Bilimi ürün olarak gören yaklaşım
- Bilimi bir etkinlik olarak gören yaklaşım
Bilimin Ürün Olarak Görülmesi
Bilim felsefesiyle ilgilenen filozofların bir bölümü bilimi bir ürün olarak ele almışlardır. Bilimin ürün olarak görülmesinde temel mantık ÅŸöyledir. Bilimin ne olduÄŸunu anlamak için bilim diye ortaya konan ürüne bakmamız gerekir. Bilimsel bir ifadeyi doÄŸru kavrayabilmek için onu dil yanlışlarından arındırmak gerekir. Bu nedenle bilimin esas dili hataya meydan vermeyecek olan “sembolik mantık” olmalıdır.
Bilimi ürün olarak gören yaklaşım pozitivizm ile güç kazanmıştır. Mantıkçı pozitivistler bilimsel önermenin doÄŸrulanabilir olması gerektiÄŸini savunmuÅŸlardır. Bu yaklaşıma göre sadece bilimsel olan önermeler anlamlıdır. DoÄŸru bilgiye ulaÅŸmak için tümevarım yöntemi kullanılmalıdır.
DoÄŸrulanma kavramı mantıkçı pozitivistler için en önemli kavramdır. Bu kavramı Rudolf Carnap açıklamıştır. Carnap’ın bu yaklaşımını Karl Popper sert bir ÅŸekilde eleÅŸtirmiÅŸ ve doÄŸrulanma yerine yanlışlanma kavramını esas almıştır. Popper ayrıca tümevarımın bilim için güvenilir olmadığını da ifade etmiÅŸtir.
Bilimin Bir Etkinlik Olarak Görülmesi
Bilimin bir etkinlik olarak görülmesi bilim felsefesindeki temel yaklaşımlardan biridir. Buna göre bilimsel bilgiyi üreten bilim adamının etkinliÄŸi bilimin kendisidir. Öyleyse bilim insanının yetiÅŸtiÄŸi toplumu, koÅŸullarını ve içyapısını anlamadan bilimi anlayamayız. Bilimi yapan bilim insanlarının ortak etkinliÄŸi bilimdir. Bilimi bilim insanlarından ayrı düÅŸünmemize olanak yoktur.
Bu yaklaşımın en önemli temsilcisi Thomas Kuhn adındaki filozoftur. Kuhn’a göre bilim sürekli ilerleyen bir etkinlikler zinciridir.
Kuhn bilim felsefesinde çok önemli olan “paradigma” kavramını kullanmıştır. Bilim onu üretenden bağımsız olmayacağı için bilim insanının bakış noktası paradigmadır. Bir paradigmada doÄŸru olan bir bilgi baÅŸka bir paradigmada yanlış olabilir.
Paradigma kavramını anlayabilmek için ÅŸöyle bir örnek verebiliriz. Newton’un evrensel çekim yasasını temel alan fizik bir paradigmadır. Bu paradigmayı temel alarak bilim yapan bilim insanları bu paradigmayı geniÅŸletir. BaÅŸka bir paradigmada baÅŸka sonuçlara ulaşılabilir. Sonuç olarak bilim bir etkinliktir.
Etiketler:
Son Eklenenler
- Tarımla İlgili Meslekler
- Matematiği İyi Olmayanlar Hangi Mesleği Seçmeli?
- Antropoloji Nedir?
- Dünyanın Kaç Türlü Hareketi Vardır?
- Toplumsal Düzeni Sağlayan Kurallar Nelerdir?
- Cumhuriyet Yönetiminin Değerleri Nelerdir?
- İklim ve Hava Olayları Arasındaki Fark
- 1 Asal Sayı Mıdır?
- Homeostasi nedir?
- 2 ile Bölünebilme Kuralı