Bilim Felsefesi Nedir?
Felsefenin alt dallarından biri de bilim felsefesi dediğimiz alandır. Bu alan adından da anlaşıldığı üzere bilim ile ilgilenir. Bu konuyu bilim felsefesi başlığında anlatmıştık. Burada sadece bilim felsefesi nedir sorusunu yanıtlamaya çalışacağız. Tanım olarak bilim felsefesi bilimsel bulgularla, bilimsel yöntem ve uygulamalar ile ilgilenen felsefe dalıdır.
Bilim Felsefesinin Konusu
Bilim felsefesinin konusu bilimdir ancak bilime çok farklı açıdan yaklaşımlar mevcuttur. Bilim felsefesinde temel soru neyin bilim olarak nitelendirileceği sorusudur. Bunun yanında bilimsel teorilerin güvenirliği ve bilimin esas amacı da sürekli irdelenmektedir. Dolayısıyla içerisine metafizik, ontoloji, epistemoloji gibi ögeler de barındır. Örneğin bilimsel ve gerçek ifadelerinin arasındaki ilişki bilim felsefesinin konusu olabilir.
Bilim felsefesi çağdaş ve üretken bir disiplindir. Ele aldığı konular bilimin yöntemi açısından da dikkate değerdir. Bilimi metafiziğe boğup aslından uzaklaştırmak için var olmamıştır.
Felsefe sosyal bir alan olduğu için mutlak doğrulara ulaşmayı da zorlaştırır. Bu nedenle felsefede üretim sınırsızdır. Bilim felsefesi içerisindeki temel soruları ele aldığımız zaman birçok konuda tamamlanmış herhangi bir uzlaşı olmadığını görürüz. Örneğin algılamadığımız varlıklarla ilgili bilimin bilgi üretip üretemeyeceği bir felsefi tartışma olabilir. Ya da bilimsel temellendirmenin ana kaynağının ne olacağı yine üzerinde fikirler geliştirilebilecek bir konudur.
Bilimin ne olduğu sorusuna çağdaş dünyada Karl Popper çok önemli cevaplar kazandırmıştır. Bir teorinin bilimsel olup olmadığını Popper'in ortaya attığı kavramlarla test edebiliriz. Yanlışlanabilirlik ilkesi buradaki en önemli kavramdır.
Bilime Felsefi Bakış
Bilim çok eski bir kavram olduğu için zaman içerisinde birçok safhadan geçmiştir. Bunun sonucu olarak da bilime yaklaşımlar zaman içerisinde değişim göstermiştir. Bugün bilime felsefi yaklaşımları iki ana başlık altında ele alabiliriz.
- Ürün olarak bilim
- Etkinlik olarak bilim
Ürün Olarak Bilim
Bilimi girişilen etkinlikler sonucunda ortaya çıkan bir ürün olarak ele alır. Mantıkçı Pozitivistlerin bilimi algılayış biçimidir. Onlara göre dil içerisindeki hatalar bilimsel çalışmada da yanılgıya neden olur. O yüzden bilimsel yargılara varırken kullanılan dil hata içermeyen sembolik bir dil olmalıdır. Bu nedenle bilimsel teorilere temel yaklaşımlar sembolik mantık ile olmalıdır.
Ürün olarak bilime farklı eleştiriler gelmiştir. En temel eleştiri tümevarımın bilimsel bir çıkarım yolu olarak kullanılması ve doğrulanabilirliğin temel alınmasıdır. Tümevarıma göre a kuğusu beyazdır, b kuğusu da beyazdır öyleyse bütün kuğular beyazdır gibi bir çıkarım yapılabilir. Ancak bu bilimsel doğruluk manasına gelmez. Elinizde ne kadar veri olursa olsun daha fazla veriye ihtiyaç duyarsınız.
Etkinlik Olarak Bilim
Bu yaklaşıma göre bilim, bilim adamının bireysel yaşantısından bağımsız değildir. Bu nedenle bilimsel bir konuyu anlayabilmek için ortaya çıktığı toplumu iyi incelemek gerekir.
Bu yaklaşımın en önemli temsilcileri Thomas Kuhn ve Stephen Toulmin’dir. Kuhn bilimi bilim adamlarının etkinliği olarak tanımlar. Bilimsel bilgi bir süreç ile ortaya çıkar. Bu süreç kendini devamlı yenileyerek ilerler. Bilim sürekli değişen bir etkinliktir.
Kuhn'a göre bilimde gözlem ve sonuçlar paradigma kavramı içerisinde yer alır. Paradigma mantıksal olarak tutarlılık gösteren portrelerdir. Örneğin evreni güneş merkezli olarak ele almak bir bakış açısının sonucudur. Bu bakış açısını ne kadar çok bilim adamı desteklerse o denli geçerli kabul edilir ama paradigmalar sabit değildir. Üstelik paradigma değişikliği bilimsel bir bilgiyi kökünden değiştirir.
Siz güneş sisteminin merkezine Dünyayı koyar ve bütün verileri bu şekilde değerlendirirseniz çok farklı sonuçlara ulaşırsınız. Bu nedenle bilimsel bilgiler içinden doğdukları paradigmalardan bağımsız değildir.
Bilim nedir sorusunu yukarıda verilen bilgiler ışığında cevaplayabiliriz. Felsefenin bütün bilimlerle olan ikili ilişkisini anlamak için daha detaylı incelemek gerekir.
Etiketler:
Son Eklenenler
- Tarımla İlgili Meslekler
- Matematiği İyi Olmayanlar Hangi Mesleği Seçmeli?
- Antropoloji Nedir?
- Dünyanın Kaç Türlü Hareketi Vardır?
- Toplumsal Düzeni Sağlayan Kurallar Nelerdir?
- Cumhuriyet Yönetiminin Değerleri Nelerdir?
- İklim ve Hava Olayları Arasındaki Fark
- 1 Asal Sayı Mıdır?
- Homeostasi nedir?
- 2 ile Bölünebilme Kuralı