Nümizmatik Nedir?

20.11.2019 - 13:40

Tarih bilimi sosyal bilimlerin atasıdır. Tarih bilimine giriş dersinde tarihe yardımcı olan diğer bilimlerden kısaca bahsetmiştik. Bu yazıda bu bilimlerden biri olan nümizmatik üzerinde duracağız. Nümizmatik nedir, neyi inceler gibi sorulara cevap arayacağız.

Paraları inceleyen bilim dalına nümizmatik denir. Nümizmatik tarihte var olmuş paraları bütün yönleriyle ele alarak tarih hakkında daha detaylı bilgi edinmemize de olanak sağlar. Özellikle yazılı kaynaklar yetersizse paralardan bilgi edinmek iyi bir alternatif olabilir.

Para çok eski bir icat olduğu için nümizmatik alanının da son derece eskiye uzanan bir inceleme sahası bulunmaktadır.

Nümizmatik ne demek sözlük anlamı üzerinde durursak Türkçeye Fransız dilinden geçen bir ifadedir. Bu ifade sikke ve para manasına gelen Latince “nomisma” kelimesinden gelmektedir. Nümismatik kavramı günümüzde parasal, para ile ilgili anlamlarında sıfat olarak da kullanılabilir.

Nümizmatik bilimiyle uğraşan kişiye nümismatist denir.

Nümizmatik nedir
Nümizmatik neyi inceler diye baktığımızda madeni ve kağıt paraların tamamı, madalyalar, para olarak kullanılan sikke ve jetonlar sayılabilir.

Nümizmatik Nasıl Çalışır?

Bilindiği gibi kağıt paralar hayatımıza çok daha yakın bir tarihte girmiştir. Lidyalılar tarafından paranın bulunmasından bu yana (M.Ö. 7. yüzyıl) birçok uygarlık kendi parasını basmıştır. Bu paralar metal sikkeler şeklindedir. Bu metal paraları incelemek bize çok önemli bilgiler sunmaktadır.

Paranın üzerindeki aşınmalar, parada kullanılan malzeme bileşimi, çeşitli işaret ve semboller, dini motifler, paranın ağırlığı gibi bir çok özellik incelendiği zaman o döneme ait de birçok bilgi elde edilebilir. Özellikle para üzerindeki armalardan önemli tarihsel kronolojiler elde edilebilir.

Yazılı kaynakların çok az olduğu Eski Roma ve Yunan medeniyetine ait paralar bize o dönemlerle ilgili birçok bilgiyi sağlamaktadır. Yine yazılı kaynakların arttığı dönemde de paradaki özellikler ile yazılı kaynakları birlikte değerlendirip daha iyi bilgiler elde edilebilir.

Para koleksiyonculuğu çok eski bir döneme dayanmaktadır. Ancak paraları profesyonel olarak inceleyebilmek nispeten yenidir. Çünkü incelemede kullanılan bilimsel teknikler yakın tarihte icat edilmiştir. Bu nedenle nümizmatik bilimi profesyonel temellere oturmuştur diyebiliriz.

Osmanlı Devleti ile ilgili elimizde birçok yazılı kaynak bulunmaktadır. Ancak paralar incelendiğinde paradaki altın oranının git gide azalması bize devlet maliyesindeki bozulma hakkında ip uçları verebilir.

Günümüzde Nümizmatik

Günümüzde nümizmatik ülkemizde ve dünyada hem bir bilim, hem de hobi olarak devam etmektedir. Para koleksiyoncularının ilgilisini parayla ilgili her türlü bilgi çekmektedir.

Çeşitli arkeolojik kazılarda ortaya çıkan yeni sikkeler para koleksiyoncularını ve nümizmatist kişileri heyecanlandırmaktadır.

Modern anlamda nümizmatik Türkiye'de 19. yüzyılın sonralarında başlamıştır. Bugün çeşitli müzelerimizde bulunmuş paralar sergilenmektedir. Ayrıca Türk Nümismatik Derneği para koleksiyoncularını birleştirerek bu alanda örgütlü çalışmalar yapmaktadır.

Nümizmatik bilimi sayesinde öğrenebileceğimiz bilgilerden bazıları şunlardır:

  • Paranın icadından sonra tarihte herhangi bir coğrafyada egemenliği kuran bir toplumun varlığı
  • Tarihte yaşamış ve yok olmuş medeniyetlerin ömrüyle ilgili tahminler
  • Medeniyetleri yönlendiren kişilerin ve soyluların aile bilgileri
  • Tarihte yaşamış bir ülkenin ekonomik durumu
  • Parayı basan toplumun basım tekniği bilgisi ve sanat anlayışı
  • Kralların aldıkları ve kullandıkları unvanlar
  • Kralların ve komutanların aldığı nişanlar ve kazandıkları zaferler
Bazen yazılı kaynaklarda var olan bilgiyi paraya bakarak teyit de edebilmekteyiz.

Biraz da benzer diğer kavramları açıklayalım:

Paleofrafya: Yazı bilimidir. Eski yazıların tür ve şekillerini, zamanla geçirdiği değişiklikleri ve özellikleri inceler.

Etnografya: Toplumların milli kültürlerini, örf ve geleneklerini inceleyen tarih alanıdır.

Epigrafi: Anıtları ve çeşitli taşları inceler. Bu anıt ve taşlar bizler için çok önemli tarih kaynaklardır.


Etiketler:
  • bilim    
  • Yorumlar
    Yorum Yap