Alaşım Nedir?
Hem kimyada, hem sanayide hem de günlük hayatımızda alaşım kavramı çok önemlidir. Çok bilgi sahibi olmasak bile etrafımızda aslında birçok alaşım örneği görür ve onlara dokunuruz. Bu yazıda alaşım nedir basitçe anlatmaya çalışacağız. Ayrıca bazı alaşım örneklerinden de bahsedeceğiz.
En az biri metal olmak üzere iki veya daha fazla elementi birlikte eriterek elde edilen maddeye alaşım denir. Alaşımların en temel özelliği metal içermesidir.
Alaşımlar oluşturulurken eritilip karıştırma işlemleri tamamlandıktan sonra karışım soğutulur. Soğuyan karışım kristalleşir ve katılaşır. Alaşımların bileşenleri fiziksel bir araç kullanılarak ayrılamaz. Alaşımlar homojendir ve bileşiminde yarı metal ya da ametal içerse dahi metal özelliklerini korurlar.
Alaşım Örnekleri
Sanayide kullanılan yüzlerce alaşım çeşidi vardır. Örnek olarak biz en yaygın kullanılan alaşımlardan bahsedelim.
Alaşım örnekleri arasında paslanmaz çelik, pirinç, bronz, beyaz altın ve 14 ayar altın yer almaktadır. İstisnalar olsa dahi, çoğu alaşım içerdikleri ana metal ismiyle anılırlar. Aşağıda yaygın alaşım örneklerinin özellikleri gösterilmiştir:
Çelik: Demirin karbonlu alaşımıdır. Genellikle demirin yanında nikel ve kobalt gibi diğer metaller de kullanılır. Çeliğe sertlik, dayanıklılık gibi özellikleri kazandırmak için başka maddelerin katıldığı da olur. Böyle bakarsak piyasada farklı kalitede birçok çelik olabileceğini söyleyebiliriz.
Paslanmaz Çelik: Paslanmaya ve aşınmaya karşı dayanıklı olması için tipik olarak krom, nikel ve diğer elementler içeren alaşımdır. Çeliğin özel bir halidir diyebiliriz.
22 ayar altın: Saf altın 24 ayardır. 22 ayar altın ise 22/24 = 0,916 oranında altın içerir. Yani aslında alaşımın çok büyük bir kısmı altındır. Ancak saf altın yumuşak olduğundan takılar mobil onay için uygun değildir. Bakır, nikel ya da çinko katılarak altın daha sert ve sağlam hale getirilir. Buna rağmen saf altının rengi korunur.
Tunç: Bakır ile kalayın karışımıyla oluşur. Bakırdan sonra bu alaşımın geliştirilmesi dayanıklı silahlar ve aletler yapımına olanak sağlamıştır. Çok uzun asırlar bu alaşım temel malzeme olmuştur. Tarihe de Tunç Çağı olarak geçen bir döneme ismini vermiştir. Tunç nedir adlı yazıda daha detaylı anlattık.
Bronz: Tunç ile eş anlamlı kullanılmaktadır. Ancak aslında tunç direk bakır ve kalay iken bronz bunların yanında manganez, alüminyum, nikel, fosfor, silisyum, arsenik ya da çinko içerebilir.
Kalay kurşun alaşımı: Bakır, kurşun veya antimon gibi elementler de içeren kalay alaşımıdır. Alaşım dövülebilir, ancak saf kalaydan daha güçlüdür. Ayrıca kalayın parçalanmasını önler çünkü düşük sıcaklıklarda faz değişimine engel olur. Kaplamacılık işlerinde de kullanılabilir.
Pirinç: Bakır ve çinkonun karışımıdır. Bazen içerisinde başka metaller de bulunabilir. Pirinç sert ve dayanıklıdır. Sıhhi tesisat armatürleri ve işlenmiş parçalar için uygundur. Pirinçte alüminyum varsa paslanmaya karşı dirençli olur. Kurşun varsa işemesi kolay hale gelir.
Som Gümüş: Bakır ve diğer metallerle yapılan gümüş alaşımıdır. Alaşımın %92,5'i gümüştür. Buna halk arasında 925 ayar gümüş de denir. Gümüş alaşımı saf gümüşe göre daha sağlam, sert ve dayanıklıdır. Ancak içerisindeki bakır kararmalara yol açabilmektedir.
Amalgam: Cıvalı alaşımlardır. Diş dolgularında yaygın olarak kullanılırlar. Cıvanın yanında gümüş gibi çeşitli metaller de kullanılabilir. Cıva amalgama akışkanlık kazandırır. Ancak donduğu zaman epey sağlam bir alaşım olur.
Alaşımların Kullanım Alanları
Çevrenizde gördüğünüz metallerin saf halde olması çok nadir görülen bir durumdur. Yüzde 90'dan daha fazla oranda gördüğünüz metaller birer alaşımdır. Metale başka bir metalin az oranda katılması bile bazen ona olağanüstü özellikler kazandırır. Bu nedenle alaşımlar oldukça avantajlıdır.
22 ayar altını ele alalım. Altın çok kıymetli ve ağır bir metal olmasına rağmen takı olmaya çok uygun değildir. Ancak içerisine çok az da olsa bakır gibi kıymetsiz bir metal kattığınızda özellikleri çok gelişmektedir. Piyasada gördüğünüz bileziklerin büyük bir bölümü 22 ayardır. Ayrıca 14 ayar altın da takı yapımında yaygın olarak kullanılır.
Alaşımlar bazen maddeye dayanıklık katmak için kullanılır. Bazen de manyetik özellik, ısıya dayanıklılık, yumuşaklık, sertlik veya esneklik gibi özellikleri maddeye kazandırma hedeflenir. Sanayide bazı üretim süreçlerinde veya makinelerde kullanılan özel alaşımlar bulunmaktadır.
Bir alaşımın yaygın olarak kullanılmasını sağlayan ana faktör maliyettir. Eğer bir alaşımı oluşturan metaller düşük maliyetli ise ve bol miktarda bulunuyorsa o alaşımlar daha yaygın hale gelebilir.
Etiketler:
Son Eklenenler
- Tarımla İlgili Meslekler
- Matematiği İyi Olmayanlar Hangi Mesleği Seçmeli?
- Antropoloji Nedir?
- Dünyanın Kaç Türlü Hareketi Vardır?
- Toplumsal Düzeni Sağlayan Kurallar Nelerdir?
- Cumhuriyet Yönetiminin Değerleri Nelerdir?
- İklim ve Hava Olayları Arasındaki Fark
- 1 Asal Sayı Mıdır?
- Homeostasi nedir?
- 2 ile Bölünebilme Kuralı