Sitoplazma Nedir?

07.05.2019 - 19:00

Yaşayan bütün canlılar hücrelerden oluşur. Basit canlılar tek hücreden oluşmuşken, gelişkin canlılar çok hücreli yapı gösterir. Hücrenin yapısı içerisinde sitoplazma çok önemli fonksiyonları üstlenir. Bu yazıda sitoplazma nedir sorusuna cevap arayacak ve sitoplazmanın hücre içerisindeki görevleri üzerinde durmaya çalışacağız.

Öncelikle şunu belirtelim ki bir hücrenin temel yapıları hücre zarı ve sitoplazmadır. Bunların dışında çekirdek de yine temel yapıdır. Ancak prokaryot canlılarda çekirdek bulunmaz.

Sitoplazma Nedir? Ne İşe Yarar?

Sitoplazma, bir hücrenin içini dolduran ve bütün organelleri içerisinde bulunduran hücre sıvısıdır. Açık renklidir ve jel benzeri bir görünüme sahiptir. Sitoplazma temel olarak sudan oluşur, ancak aynı zamanda çeşitli enzimler, tuzlar, ve organik moleküller içerir.

Örneğin hücre sitoplazması içerisinde birçok reaksiyon gerçekleşmektedir. Hem bu reaksiyonların maddeleri hem de bu reaksiyonları gerçekleştiren enzimler sitoplazma içerisinde bulunur.

sitoplazma nedir

Yukarıda temsili sitoplazma resmi gösterilmiştir.

Sitoplazmanın Görevleri

Sitoplazmanın ana görevi hücre yapı ve organlarını içinde barındırmaktır. Jel yapısından dolayı organelleri ve molekülleri esnek bir ortamda barındırır. Bununla birlikte sitoplazma sıvısı içerisinde çok çeşitli işlemler meydana gelir. Hücre metabolizmasının birçok basamağı burada gerçekleşir.

Örneğin oksijenli ve oksijensiz solunumun ilk aşaması olan glikoliz evresi sitoplazma içerisinde gerçekleşmektedir. Yine ribozomda protein sentezinde kullanılacak amino asitler sitoplazma içerisinde bulunmaktadır.

Sitoplazmada gerekli organik moleküllerin alınması, sindirilmesi, paketlenmesi ve atılması gerçekleşir. Bunun için koful benzeri yapılar oluşur. Sitoplazma aynı zamanda hücre zarıyla birlikte cep yapılar oluşturarak hücre içerisine madde alınması ve madde atılması işlevlerini de yerine getirmeye yardımcı olur.

Sitoplazmanın görevleri maddeler halinde şöyle sıralanabilir:

  • Organellerin içerisinde bulunduğu akışkan bir ortam oluşturmak
  • Hücrede gerçekleşen birçok reaksiyona imkan sağlamak
  • Hücreye esneklik ve akışkanlık sağlamak
  • Hücre içerisinde maddelerin hareket etmesini sağlamak
  • Organik maddeleri, inorganik maddeleri ve enzimleri içermek
  • Bazı canlılarda sitoplazmik cep oluşturarak hareketi sağlamak
  • Hücre bölünmesinde rol oynamak

Sitoplazma ve Organeller

Hücrede çeşitli fonksiyonları yerine getirmek için özelleşmiş yapılara organel denir. Organeller sitoplazma içerisinde bulunur. Hücre konu anlatımı bölümünde sitoplazmada yer alan organelleri ve bunların işlevleri ele aldık. Bu yazıda da kısaca hatırlayalım:

Ribozom: Her hücrede bulunan en temel organeldir. Protein sentezinden sorumludur. Zar bulundurmaz. rRNA ve proteinden oluşmuştur.

Endoplazmik Retikulum: Hücre zarı ve çekirdeğin zarı arasında dağılmış kanal sistemidir. Hücre içi madde iletiminde görevlidir. Granüllü ve granülsüz olmak üzere iki çeşittir.

Mitokondri: Çift zarlı bir organeldir. Kendi DNA'sı ve ribozomu bulunur. Gelişkin bir yapısı vardır. Oksijenli solunumdan sorumludur.

Golgi Cisimciği: Hücrenin salgı organelidir. Salgı bezlerinde çok sayıda bulunur.

Lizozom: Hücre içi sindirimde görev alır. Golgi ya da endoplazmik retikulum tarafından meydana getirilir.

Sentrozom: Hayvan, mantar ve bazı ilkel bitki hücrelerinde bulunur. Zarsız bir organeldir. Hücre bölünmesinde rol oynar.

Koful: Hayvan hücrelerinde küçük, bitki hücresinde ise büyük bulunur. Depo ve boşaltım gibi işlevleri yerine getiren paketleme yapısıdır.

Plastitler: Bitkilerde bulunan çift zarlı organellerdir. 3 tanedir. Kloroplast fotosentezde, kromoplast hücreye renk vermede, lökoplast ise besin depolanmasında kullanılır.


Etiketler:
  • biyoloji    
  • Yorumlar
    Yorum Yap