İlk TBMM'nin Temel Amacı - Webders.net

İlk TBMM'nin Temel Amacı

19.04.2019 - 16:53

Türkiye tarihinde Ä°lk TBMM'nin açılması büyük bir önem taşır. Bu olay yeni bir devletin kurulması için atılmış en büyük adımlardan biridir. Bu yazıda ilk TBMM'nin açılış nedenleri ve temel amacı üzerinde durmaya çalışacağız. Bunun önemini anlamak için meclisin ne demek olduÄŸunu bilmemiz gerekir. Meclis ya da diÄŸer adıyla parlamento halkın temsilcilerini göndererek yönetime katılmalarını saÄŸlayan yasama organıdır.

TBMM adını sonradan alan 1. Meclis, Osmanlı Devletinde de var olan meclisin bir devamı niteliÄŸindedir. Ancak Ä°stanbul'da açılmadığı için padiÅŸah denetiminden ve diÄŸer baskılardan uzak bir ÅŸekilde açılmıştır.

İlk TBMM'nin temel amacı

TBMM'nin Açılış Nedenleri

Ä°lk TBMM savaÅŸ koÅŸullarında ve milli mücadeleyi baÅŸarıya ulaÅŸtırmak için kurulmuÅŸtur. TBMM'nin kuruluÅŸ amacı maddeler halinde ÅŸöyle sıralanabilir:

  • Ä°ÅŸgallere karşı direnen milli bir heyetin oluÅŸmasını saÄŸlamak
  • Milli iradeyi egemen kılmak ve milli mücadeleyi bu iradeye dayandırmak
  • Milli güçler arasında birlik saÄŸlamak
  • Bağımsızlığı elde etmek

Bu amaçları gerçekleÅŸtirmek isteyen Mustafa Kemal PaÅŸa, Osmanlı'da kapanan meclisin yerine yeni bir meclisin açılmasını istiyordu. 19 Mart 1920 tarihinde bir genelge yayınlayarak Ankara'da bir meclisin toplanmasını istedi. Bu meclis olaÄŸanüstü yetkilere sahip bir meclis olacaktı. Bu meclisin oluÅŸabilmesi için hemen seçimlerin yapılması gerekiyordu.

Her sancaktan seçilen 5 kiÅŸinin 15 gün içerisinde Ankara'ya gelmesini ve eski Osmanlı Mebuslar Meclisinden kalan mebusların da bu meclise katılması talep edilmiÅŸtir.

Bu doÄŸrultuda kurulan ilk TBMM Osmanlı meclisinin devamı olarak görülmüÅŸtür. Bu meclis 3 gruptan oluÅŸmuÅŸtur:

  1. Mustafa Kemal PaÅŸa'nın yayınladığı genelgesi ise yapılan seçimde seçilenler
  2. Osmanlı Mebuslar Meclisi'nden gelenler
  3. Sürgünden dönen 14 milletvekili

İlk TBMM ve Kararları

23 Nisan 1920 tarihinde 120 milletvekilinin katılımıyla Birinci TBMM açılmıştır. Bu sayı beklenen sayıdan az olmasına raÄŸmen milli iradeyi yansıtmıştır. Mustafa Kemal PaÅŸa hemen yeni kurulan meclise bir önerge vermiÅŸtir. Bu önerge 24 Nisan 1920 tarihinde kabul görmüÅŸtür. Önerge ile alınan kararlar ÅŸöyledir:

  • Hükumet kurmak gereklidir.
  • Geçici olarak hükumet reisi tanımak ya da padiÅŸah vekili atamak doÄŸru deÄŸildir.
  •  Meclise yansımış olan milli iradeyi hakim kılmak temel amaçtır. TBMM'nin üstünde bir güç yoktur.
  • Büyük Millet Meclisi yasama ve yürütme yetkisine sahiptir. Meclisten ayrılacak bir heyet vekil olarak hükumet iÅŸlerini görür. Meclis baÅŸkanı aynı zamanda hükumetin de baÅŸkanıdır. 
  • PadiÅŸah ve halifenin durumu bulunduÄŸu baskıdan kurtulduktan sonra meclis tarafından belirlenecektir.

Bu kararlar meclis açıldıktan 1 gün sonra kabul edilmiÅŸ ve uygulanmaya geçilmiÅŸtir. Böylece meclisi hükumeti sisteme devreye girmiÅŸtir. TBMM milli mücadele sürecini yürüten otorite olmuÅŸtur.

Birinci Meclisin Genel Özellikleri

Birinci meclisin temel özellikleri aÅŸağıda sıralanmıştır:

  • 23 Nisan 1920 açılan meclisle yeni devlet kurulmuÅŸtur.
  • Meclisin açılmasıyla Temsilciler Heyetinin vazifeleri sona ermiÅŸtir.
  • Yeni açılan meclis kurucu meclis özelliÄŸi gösterir. Ancak Ä°stanbul Hükumetine baÄŸlı vekiller bulunduÄŸundan bunları gücendirmemek için olaÄŸanüstü yetkilere sahip meclis olarak tanımlanmıştır.
  • Meclisin en üst güç kabul edilmesi milli iradenin milli mücadeleyi idare etmesine olanak saÄŸlamıştır.
  • Farklı görüÅŸ, ideoloji ve meslek gruplarının bir araya gelmesiyle oluÅŸan kurucu meclis oldukça renkli bir meclistir. Bütün mebusların ortak amacı Misak-ı Milli sınırlarını korumaktır.
  • Mustafa Kemal'in sunduÄŸu teklif 1921 yılının ilk ayında 1921 Anayasası kabul edilinceye kadar meclisin çalışma usulünü belirlemiÅŸtir.
  • Mustafa Kemal PaÅŸa meclis baÅŸkanı olmuÅŸtur. Böylece milli mücadelenin de lideri olarak gücü elinde toplamıştır.
  • Bu meclis ilerleyen süreçte savaşı kazanarak Gazi Meclis unvanını almıştır. Ayrıca Türkiye Cumhuriyetini kurmuÅŸtur.

Etiketler:
  • tarih    
  • Yorumlar
    Yorum Yap