Ekvator Nedir?

13.05.2018 - 17:27

Ekvator nedir sorusuyla 4. sınıf sosyal bilgiler dersinden itibaren karşılaşırız. Bu bilgiyi öğrenmek hem coğrafya dersi açısından hem de genel kültür açısından çok önemlidir. Bu yazıda ekvator nedir sorusunu kısaca yanıtlayacak ve ekvator hakkında bazı bilgiler vereceğiz.

Küresel olan Dünyayı iki eşit yarım küreye ayıran hayali çizgiye ekvator denir. Ekvator coğrafya açısından gezegeni ele almak için oluşturulmuş hayali bir çizgidir.

Dünyamızı bir futbol topuna benzetirsek, ortasına ve en geniş yerini kaplayacak şekilde bir çember çizdiğimizi düşünelim. Bu çizgi ekvatoru simgeler.

Ekvator nedir

Ekvator kelimesi Latince eşit anlamı taşıyan "aequus" kelimesinden gelmiştir. Yani ekvator kelimesinin anlamı ekvatorun en temel özelliğini de içinde barındırmaktadır. Bu da Dünyayı iki eş parçaya ayırmaktır.

Ekvator Ne İşe Yarar? Ekvator Özellikleri Nelerdir?

Ekvator nedir kısaca öğrendik. Şimdi de ekvator ne işe yarar bunun üzerinde duralım.

Yukarıda da anlattığımız gibi ekvatorun ana işlevi Dünyayı iki yarı küreye bölmektir. Dünyamızı yatay olarak paralellere ayırmaktayız. Toplamda 90 kuzeyde ve 90 güneyde olmak üzere 180 paralel bulunmaktadır. Bu paralellerden en uzun olanı ekvatordur. Çünkü ekvator Dünya'nın en geniş olduğu orta bölgesindedir. 180 paralelin hepsi birer sayı ile ifade edilir. 0 ile ekvatorda başlar ve kuzey kutup noktalarında sona ererler.

İki paralel arası yaklaşık 111 km kadardır. Türkiye 36 - 42 kuzey paralelleri arasında yer almaktadır. Ekvator ise 0. paraleldir.

Dünyayı iki türlü çemberle ikiye bölebiliriz. Ekvatorla Dünyayı kuzey güney doğrultusunda bölebiliriz. Ya da başka bir hayali çizgiyle kutup noktalarından geçecek şekilde doğu batı yönünde bölebiliriz. Dünya'nın yatay çapı, ;kutup noktalarını birleştiren düşey çapından 42.7 km daha uzun çıkmaktadır. Bu da gezegenimizin tam bir küre olmadığını, yukarıdan basık ve ortası şişkin bir topa benzediğini gösterir.

Dünya'nın ekvatordaki çevresi 40.075 km ve kutuplardan ölçülen çevresi 40.008 km'dir.

Dünya dönerken yüzeyinde dairesel hareketten kaynaklanan bir çizgisel hız vardır. Bu hızın en yüksek olduğu yer de yine ekvatordur. Çizgisel hız ekvatordan kutuplara doğru azalmaktadır. Ekvatorda yer çekimi de kutuplara göre daha azdır. Bu fark çok büyük olmasa da genel olarak yer çekiminin ekvatordan kutuplara doğru artış gösterdiğini söyleyebiliriz.

Ekvator Düzlemi Nedir?

Ekvator özellikleri hakkında genel bir bilgi aldık. Ekvator düzlemi kavramına da coğrafya dersinde rastlıyoruz. Bu düzlem genellikle karıştırılmaktadır.

Dünyayı bir portakal olarak düşünüp de tam ortasından yatay olarak bıçakla ikiye böldüğümüzde iki adet yarım portakal oluşur. Bu yarım portakalların düz bir yüzeyi vardır. İşte o düz yüzeye ekvator düzlemi denir. Ekvator düzlemi Dünyanın merkezinden geçmektedir.

Dünyayı yatay keserek parçalara ayırırsak alanı en büyük olan parça ekvator düzlemi olacaktır. Çünkü Dünyanın en geniş olduğu bölge ekvator bölgesidir.

Ekvatorda İklim

Ekvator, dünyanın geri kalanından fiziksel özelliklerinin yanı sıra coğrafi özellikleri de açısından da farklılık gösterir. Ekvator ve çevresi yıl boyunca güneş açılarını dik olarak alır. Bu nedenle ekvatorda yıl boyunca iklim aynı özellikleri gösterir. Belirgin bir mevsim farkı yaşanmaz.

Ekvator bölgesinin en belirgin özelliklerinden biri yüksek sıcaklıktır. Güneşin geliş açısının yüksek olması bunda ana etmendir. Ancak Dünyada bazı çöller ekvator çevresinden daha sıcaktır. Bunun nedeni karasallıktır.

Ekvatorda sıcaklığın yüksek olmasından dolayı çok fazla yağış yağmaktadır. Bu nedenle iklimin genel özelliği sıcak ve yağışlı olmasıdır. Ekvator ikliminde büyük ve yeşil ormanlar ana bitki örtüsüdür. Fazla yağışlardan dolayı birçok yer bataklık özelliği gösterir. Yerleşimler kısmen daha az yağış alan yüksek yerlerde kümelenmiştir.

Ekvatordan kuzey ve güneye doğru uzaklaştıkça iklimin daha yumuşadığını görmekteyiz. Sıcaklıklar ve yağışların düşmesiyle iklimin karakteri de kademeli olarak değişkenlik gösterir.


Etiketler:
  • coğrafya    
  • Yorumlar
    Yorum Yap