Boşaltım Sistemi Organları ve Görevleri

27.10.2017 - 13:00

Boşaltım sistemi vücudumuzdaki en önemli sistemlerden biridir. Bu yazıda boşaltım sistemi organları ve bunların görevleri üzerinde duracağız. Boşaltım sisteminin ana elemanlarını tanıttıktan sonra boşaltıma yardımcı olan diğer yapı ve organları ele alacağız.

İnsanda boşaltım birden farkı kanal aracılığıyla yapılır. Örneğin terleme bir boşaltım yöntemidir. Ancak boşaltım sistemi dendiği zaman ana sistem idrar atma sistemidir.

İnsanda boşaltım sistemi organları sırasıyla şöyle listelenebilir:

  • Böbrekler
  • Üreter
  • İdrar kesesi (mesane)
  • Üretra

Şimdi de bu yapı ve organların görevleri ile ilgili kısaca bilgi verelim.

Sırasıyla Boşaltım sistemi Organları ve Kısaca Görevleri

boşaltım sistemi organları ve görevleri

Boşaltım sistemini oluşturan yapıları sırasıyla görelim.

Böbrekler

Böbrekler boşaltım sisteminin ana aktörleridir. İnsanda biri sağda, biri solda olmak üzere iki adet böbrek bulunur. Böbrekler vücutta kanı süzme işlevini görür. Metabolizma sonucu oluşan üreyi süzerek kandan ayırır. Böylece kanın temizlenmesini sağlar.

Böbreklerin temel görevi kanı süzerek temizlemektir.

Böbrekler bel hizasında bulunur. Yapı olarak fasulyeye benzeyen bu organ yaklaşık 10 cm boyundadır. İki elinizi belinize koyduğunuzda başparmağınızın hizasında böbreğiniz bulunmaktadır.

Böbrekler kan basıncının düzenlenmesi, vücudun asit-baz dengesinin korunması ve elektrolitlerin düzenlenmesi de dahil olmak üzere çeşitli fonksiyonlara hizmet eder. Ayrıca doğal olarak kanı filtrelemekte, atıkları idrar torbasına doğru yöneltmektedirler.

Böbrekler idrar ürettiğinde amonyum ve üre gibi atıklar atılır. Diğer fonksiyonlar arasında hormonların üretilmesi ve idrar yoğunluğunun ayarlanması yoluyla su miktarının korunması da vardır.

Örneğin vücutta su azaldığında hormonlarla uyarılan böbrekler idrardan su çekerek idrarın daha yoğun hale gelmesini sağlar. Vücutta su bol ise idrar seyreltik bir şekilde atılır.

Üreter (İdrar Borusu)

Her böbreğin havuzcuk kısmından başlayıp idrar kesesine bağlanan iki ayrı borudur. Üreter kaslı bir boru yapısındadır. 3 4 milimetre çapında ve 24 25 santimetre uzunluğundadır. İki boru da idrar kesesine bağlanmış haldedir.

Üreter havuzcukta biriken idrarı mesaneye taşımakla görevlidir.

İdrar Kesesi (Mesane)

İdrar kesesi ya da mesane idrarın vücut dışına atılmadan önce biriktiği yerdir. Böbreklerden gelen iki adet üreter ile idrar kesesine sürekli idrar akmaktadır.

İdrar kesesinin temel görevi idrarı tutmak ve idrara çıkma isteği için uyarı oluşturmaktır.

İdrar kesesi esnek bir yapıdadır. Böylece idrar miktarı arttıkça belirli oranda esneyebilir. Kesede idrar birikmesiyle İdrar kesesinin üst kısmında bulunan sinirler uyarılır. Bu uyarının oluşmasıyla idrara çıkma isteği uyanır ve böylece idrar kesesini boşaltırız.

Üretra

Üretra, kişinin idrar torbasını genital organlarına bağlayan ve böylece idrarın vücuttan çıkarılmasını sağlayan bir borudur. Kadınlarda, üretra vajinal açıklığın üzerinde bulunur. Erkeklerde ise üretra kadınlarınkine göre daha uzundur ve penis aracılığıyla idrar (ayrıca sperm) taşır. Ayrıca idrara çıkma isteğimizi gönüllü olarak kontrol etmemizi sağlayan dış kaslar da mevcuttur. Böylece üretrayı gevşetip idrarı gönüllü olarak bırakırız.

Kısaca üretranın temel görevi idrarı vücut dışına atmaktır.

Boşaltım yukarıda anlatıldığı şekliyle işlemektedir. Ancak insanda boşaltıma yardımcı başka organlar da bulunmaktadır. Bu organlar başka sistemlere bağlı olduklarından boşaltım sistemi içerisinde yer almazlar. Şimdi de bu organlar üzerinde duralım.

Boşaltım Sistemine Yardımcı Organlar

İnsanda boşaltım birkaç yoldan birden yapılır. Boşaltım sistemine yardımcı organlar boşaltım sistemi içerisinde yer almamasına rağmen bu sisteme yardımcı olan yapı ve organları kapsar.

Akciğer

Normalde akciğer solunum sisteminin bir elemanıdır. Doğrudan dolaşım sistemine de bağlıdır. Ancak akciğerin bir değer işlevi ise boşaltım yapmaktır.

Çünkü boşaltım tanımı gereği vücutta bulunan atıkların dışarı atılmasıdır. İnsanda solunum reaksiyonları sonucunda atık karbondioksit oluşmaktadır. Bu karbondioksit akciğer aracılığıyla soluk borusuna verilmekte ve buradan dışarı atılmaktadır.

Dolayısıyla akciğerler kanın temizlenmesine atık karbondioksiti kandan uzaklaştırarak yardımcı olmaktadır.

Ayrıca akciğerler yardımıyla su buharı da dışarı atılır. Böylece vücuttan su atma da gerçekleşmiş olur. Gün içerisinde idrarla attığımızdan daha fazla suyu soluk vermeyle atarız.

Deri

Deri de boşaltıma yardımcı organlar arasındadır. Derimiz dış dünyayla temas etmemizi sağlar.

Derimiz aracılığıyla ve terleme yoluyla dışarıya tuz ve su atarız. Böylece vücudun iyon dengesini ve sıcaklığını ayarlarız. Vücuttan su atmak ısıl denge için de çok önemlidir.

Karaciğer

Karaciğer hayati bir organ olduğu için hem dolaşımda hem de boşaltımda çok önemli roller oynar. Proteinlerin metabolizması sonucu ortaya çıkan amonyağın vücuttan atılması zordur. Karaciğer burada devreye girerek amonyağı üreye çevirir. Bu sayede böbrekler üreyi kandan ayırıp sulu bir şekilde idrar oluşmasını sağlar.

Karaciğer vücuttaki birçok zehirli bileşiğin ayrışıp zararsız hale gelmesini sağlar. Dışarıya açıklık vermeyen ve doğrudan boşaltım yapmayan bu organ birçok işleviyle boşaltıma yardımcı olur. Örneğin yaşlı alyuvar hücrelerini yok ederek vücuttan atılmalarını sağlar.

Kalın Bağırsak

Kalın bağırsak normalde sindirim sisteminin bir elemanıdır. Bu nedenle boşaltım sisteminin bir parçası olarak ele alınmaz.

Dışkılama boşaltım sisteminin değil, sindirim sisteminin bir faaliyetidir. Bu konu çok karıştırılmaktadır.

Ancak sindirim sistemine katılan birçok atık madde kalın bağırsak aracılığıyla vücutta dışarı atılır. Bu nedenle kalın bağırsağı boşaltıma yardımcı organlar arasında ele alabiliriz.


Etiketler:
  • biyoloji    
  • Yorumlar
    Yorum Yap
    Elifsu 2019-05-01-160455

    Bence bu site çok ideal. Hepinize öneriyorum.