Granitlerden Oluşan Yer Şekli: Tor
Granit iç püskürük kayaçlardan biridir. Kendine ait şekiller oluşturması açısından diğer iç püskürük kayaçlardan ayrılır. Granit sert ve dayanıkla olmasına rağmen uzun zaman içerisinde fiziksel ve kimyasal çözünmeye uğrar. Bunun sonunca granitlerden oluşan yer şekilleri ortaya çıkar. Değişime uğrayan granitler granit topoğrafyasını oluşturur. İskoçya'daki tor topografyası granitlerden oluşa yer şekli için en belirgin örneklerden biridir.
Önce granit kayacının genel özelliklerini ele alalım. Ardından granitlerden oluşan şekillerle ilgili örnekler verelim.
Granit üç mineralden oluşur: kuvars, feldspat ve mika. Erozyona karşı çok dirençli sert, kristalin bir kayadıe. Granit şekillenmesini etkileyen ana işlemler donma, çözülme ve hidrolizdir. Granit şekillerine rastyacağımız en güzel örneklerden biri Büyük Britanya'da bulunan Dartmoor'dur. Bu bölge doğal güzelliğiyle birçok turist çekmektedir.
Granit Şekillenmesi
Granitlerin oluşturduğu yer şekillerine verilen genel isim tordur. Tor granitlerden oluşan, etrafı ovalleşmiş ve çeşitli şekiller almış yeryüzü yapılarıdır.
Tor topografyasının oluşumunda temel etken batolittir. Magmanın yer altında katılaşması sonucu büyük batolit kayaçları meydana gelir. Üst bölgenin nehiri yağmur ve donma etkisiyle zaman içerisinde aşınmasıyla granit çoğunluklu batolitler yer yüzeyine çıkarak tor topografyasını meydana getirir.
Normalde sert olan granitler nemli ortamlarda kolay çözünen maddelere dönüşürler. Granitin yapısını oluşturan feldspat su etkisiyle çözünürler. Bu sayede granit bazlı şekilli yapılar ortaya çıkar.
Yukarıda tor topografyasından bir kesit gösterilmiştir.
İskoçya'da çok yaygın olan bu yapılar Türkiye'de de uludağ bölgesinde bulunur. Granitlerin üst üste bloklaşmasıyla ilginç görüntüye sahip yer şekilleri ortaya çıkmaktadır.
Granitlerin şekillenmesi ile hava koşulları arasında önemli bir ilişki vardır. Rüzgarlı ve nemli iklimlerde granitler daha kolay çözünür ve şekil alır.
Granit ile İlişkili Diğer Yer Şekilleri
Granitler kendine özgü yer şekilleri olan tor blokları dışında da şekiller oluşturur. Örneğin derin ve dik V harfi şeklindeki bazı vadilerin oluşumunda granitler etkilidir.
Tabanında granit olan sulak alanlarda genellikle bataklıklar oluşur. Çünkü granit toğrağa göre su geçirmez bir yapıdadır. Bu nedenle batalıklar meydana gelir.
Tor ve benzeri granit şekilleri bugün turistik açıdan ekonomik getiri kaynağı olmaktadır. Bu nedenle tor topografyaları korunmakta ve coğrafi güzellik olarak sergilenmektedir.
Granitlerden oluşan vadiler gibi diğer yer şekilleri de birer doğa güzelliği örneğidir. Bu güzelliklerin korunması hem turistik anlamda hem de bilimsel inceleme alanı olmasından dolayı önemlidir.
Etiketler:
Son Eklenenler
- Tarımla İlgili Meslekler
- Matematiği İyi Olmayanlar Hangi Mesleği Seçmeli?
- Antropoloji Nedir?
- Dünyanın Kaç Türlü Hareketi Vardır?
- Toplumsal Düzeni Sağlayan Kurallar Nelerdir?
- Cumhuriyet Yönetiminin Değerleri Nelerdir?
- İklim ve Hava Olayları Arasındaki Fark
- 1 Asal Sayı Mıdır?
- Homeostasi nedir?
- 2 ile Bölünebilme Kuralı