Çizgili Kas (İskelet Kası) ve Özellikleri

23.04.2017 - 17:57

Kas çeşitleri arasında en büyük kütleye sahip tür çizgili kas dediğimiz kas çeşididir. Çizgili kaslara iskelet kasları da denir. Çünkü çizgili kaslar iskeleti kuşatmış durumdadır. Çizgili kaslar destek ve hareket sistemi içerisinde çok önemli bir görevi üstlenir. Bu görev istemli hareketlerimizin tamamıdır.

Vücudumuzdaki çizgili kas kütlesi toplam kas kütlesinin %80 kadarını oluşturur. Kemiklerimizin etrafını kuşatan çizgili kaslar beyin kontrolünde istemli olarak çalışır. Çizgili kaslar isteyerek hareket ettirdiğimiz bütün organlarda bulunur.

Tekrar olması açısından kas türlerini hatırlayalım. İnsan vücudunda üç tür kas bulunur:

  1. Çizgili kaslar (istemli)
  2. Düz kaslar (istemsiz)
  3. Kalp kası (istemsiz)

Çizgili Kasların Yapısı

İskelet kasları bütün kas boyunca uzanan liflerden meydana gelir. Her lif ise çok sayıda miyofibrilden oluşmuştur. Miyofibriller ise yan yana uzanan protein yapılı filamentlerden meydana gelir. Bu filamentler iki türdür. Aktin ve miyozin olarak adlandırılırlar.

Çizgili kas mikroskopta incelendiğinde miyofibrildeki aktin ve miyozin filamentlerinden dolayı açık ve koyu çizgilerin oluştuğu görülür. Çizgili kas ismi buradan gelmektedir.

Çizgili kas hücreleri aynı zamanda çok çekirdekli hücrelerdir. Hızlı çalışır fakat çabuk yorulurlar. Yorulmalarının nedeni laktik asit fermantasyonu dediğimiz bir enerji üretme yöntemine başvurmalarıdır. Kasta biriken laktik asit yorgunluk hissi uyandırır.

Çizgili kaslara kırmızı kas da dendiği olur. Bunun nedeni kaslarda demir içeren kırmızı renkli miyoglobin pigmentlerinin bulunmasıdır. Bu pigmentler sayesinde kasta oksijen depolanır. Böylece kaslarda oluşan yüksek enerji ihtiyacı için daha fazla solunum yapma imkanı doğar. İskelet kasları çalıştıklarında daha fazla enerjiye ihtiyaç duyarlar. Bu nedenle çizgili kas hücreleri çok sayıda mitokondri organeli bulundururlar.

Çizgili Kasların Kasılması

Çizgili kasların kasılması Huxley’in kayan iplikler hipotezi açıklar. Aktin ve miyozin çizgileri kasılma sırasında birbiri arasına kayar. Böylece kas kasılır. Bu sırada kasın boyu kısalır. Gevşemede ise bu durumun tersi gerçekleşir. Aşağıdaki resimde çizgili kasların kasılması ve gevşemesi gösterilmiştir.

çizgili kasların kasılması

Kasılma sırasında şunlar gerçekleşir:

  • Z çizgileri birbirine yaklaşır.
  • Sarkomerin boyu kısalır.
  • I bandının boyu kısalır.
  • Aktin ve miyozin çizgilerinin boyu sabittir.
  • A bandının boyu değişmez.
  • H bandı tamamen kaybolur.
  • Kasın boyu kısalır ancak genişliği artar.
  • Kas hacmi sabittir.

Gevşeme sırasında şunlar gerçekleşir:

  • Z çizgileri birbirinden uzaklaşır.
  • Sarkomerin boyu uzar.
  • I bandının boyu uzar.
  • Aktin ve miyozin ipliklerinin boyu sabittir.
  • A bandının boyu sabittir.
  • H bandı ortaya çıkar.
  • Kasın boyu uzar ancak genişliği azalır.
  • Kas hacmi sabit kalır.

Çizgili kas örnekleri arasında kol ve bacaklarda bulunan kaslar gösterilebilir. Bu kaslara dışarından dokunabiliriz. Ayrıca bir iş yaparken ya da spor sırasında bu kasların çalıştığını da hissedebiliriz.


Etiketler:
  • biyoloji    
  • Yorumlar
    Yorum Yap