Metabolizma
Canlıların ortak özelliklerinden biri metabolizma özelliğidir. Bütün canlılarda yapım ve yıkım olayları görülür. Canlıdaki yapım ve yıkım olaylarının tamamına metabolizma denir. Yapım küçük moleküllerden daha büyük moleküller elde etme işlemidir. Bu işleme sentez ya da özümleme de denir. Canlılar kendilerine özgü molekülleri yapım süreçleriyle üretir. Yıkım ise moleküllerin daha küçük parçalara ayrılmasıdır. Büyük moleküllerden küçük molekül elde edilmesi yıkıma girer. Enerji elde etme amacı yıkımın temel amacıdır. Bunun dışında sindirim faaliyetleri de yıkıma girer.
Anabolizma ve Katabolizma Dengesi
Yapım anabolizma, yıkım ise katabolizma olarak adlandırılır. Metabolizma = Anabolizma + katabolizma şeklindedir.
Anabolizma = yapım = sentez = özümleme
Katabolizma = yıkım = yadımlama
Canlıların her iki süreç aynı anda gerçekleşir. Bu iki sürecin arasında denge vardır. Denge üç şekilde ortaya çıkabilir.
- Anabolizma > katabolizma (büyüme - gelişme)
- Anabolizma = katabolizma (durgunluk)
- Anabolizma < katabolizma (gerileme - küçülme)
Bu üç evreyi her canlı çeşitli dönemlerde yaşar. Örneğin büyüme çağında olan bir bebekte birinci durum geçerlidir. Eriştik durumdaki bir insanda ikinci durum geçerlidir. Yapım ve yıkım eşitliği vardır. Ancak bu eşitlik mikro seviyede değildir. Tam bir eşitlikten bahsetmemiz mümkün değildir. Kilo kaybı yaşayan bir bireyde de üçüncü durum geçerlidir.
Bir canlı isterse çok hücreli ve gelişkin olsun ya da tek hücreden meydana gelsin. Her durumda yapım ve yıkım süreçlerine ihtiyaç vardır.
Metabolizma Hızı
Metabolik faaliyetlerin yapım ve yıkım süreçleri olduğundan bahsettik. Metabolizma hızı ise bu faaliyetlerin gerçekleşme yoğunluğudur. Çok beslenen bir canlı az beslenen bir canlıya göre daha yoğun bir metabolizmaya sahiptir. Çünkü daha fazla sindirim, daha çok paketleme ve daha çok enerji harcaması vardır.
Metabolizma hızı sabit değildir. Metabolizma hızını arttıran ve azaltan faktörler mevcuttur. Örneğin insan uyku halindeyken metabolizması yavaşlar. Vücut dinlenme haline geçer. Buna karşın spor yapan bir bireyin kalp atışları artar ve metabolizması hızlanır.
Canlı hücrelerde metabolik olayların hızı;
- Kalıtsal faktörlere
- Yaşa
- Cinsiyete
- Aktiviteye
- Çevresel etkenlere
Bağlı olarak değişir.
Metabolik Hastalıklar
Metabolizmanın gerekli hız, denge ve yoğunlukta olmaması metabolik hastalıkları ortaya çıkarır. Örneğin enerji ihtiyacından daha fazla besin alan bireylerde yağlanma olur. Fazla besinler yağ dokusu olarak vücutta depolanır. Bu belirli bir aşamadan sonra vücut fonksiyonlarının düzgün işlememesine neden olur. Obezite dediğimiz rahatsız metabolizma dengesizliğinden kaynaklanır.
Aynı şekilde enerji ihtiyacından daha az beslenen insanlarda kilo kaybı görülür. Enerjinin yetersiz olması vücudun ihtiyacı olan faaliyetlerin yerine getirilmemesine yol açar. Bu tür bireylerde hastalık sonucu iyileşme zorlaşır. Vücut gerekli faaliyetleri yerine getiremez.
Sonuç olarak şunu söyleyebiliriz ki sağlıklı bir bedene sahip olmak iyi bir metabolizma dengesine sahip olmayı gerektirir.
Etiketler:
Son Eklenenler
- Tarımla İlgili Meslekler
- Matematiği İyi Olmayanlar Hangi Mesleği Seçmeli?
- Antropoloji Nedir?
- Dünyanın Kaç Türlü Hareketi Vardır?
- Toplumsal Düzeni Sağlayan Kurallar Nelerdir?
- Cumhuriyet Yönetiminin Değerleri Nelerdir?
- İklim ve Hava Olayları Arasındaki Fark
- 1 Asal Sayı Mıdır?
- Homeostasi nedir?
- 2 ile Bölünebilme Kuralı