Hücrenin Yapısı ve Özellikleri
Canlıyı meydana getiren en küçük işlevsel birime hücre denir. Hücreyi; yapısı, kısımları ve görevleri açısından bir fabrika gibi düşünebiliriz. Fabrikayı meydana getiren tuğla ve betonu hücreyi meydana getiren protein, yağ ve karbonhidrata, fabrikanın dış duvarını hücrenin zarına, işçileri enzimlere, makineleri organellere, fabrika yönetimini de çekirdeğe benzetebiliriz. Bu benzetmeyi kafamıza oturtursak hücrenin yapısı ve özelliklerini genel manada kavramış oluruz. Hücre konusu biyolojide en çok karşımıza çıkan konuların başında gelir. Çünkü biyolojinin ileri konularının dahi temelinde hücre vardır. Nasıl ki hücre canlının temeliyse, canlılığı inceleyen biyoloji dersinin temeli de hücre konusudur.
Canlı türlerinde hatta bir türdeki bir bireyin değişik dokularında bulunan hücreler, özellikleri bakımından farklılık gösterir. Ayrıca şekil ve yapı bakımından da fark vardır. Hücrelerin yapısı ve şekli görevine göre özelleşmiştir.
Hücrenin Temel Özellikleri ve Sınıflandırılması
Hücreler genellikle mikroskobik olup ancak mikroskop altında incelenebilir. Ancak gözle görülebilen büyük hücreler de mevcuttur. Sinir ve yumurta hücreleri gözle görülebilen hücrelere örnek olarak gösterilebilir.
Hücreler su ve minerallerle birlikte protein, lipit, karbonhidratlar ve nükleik asitlerden meydana gelmiştir. Bir hücrenin yapısında en çok bulunan madde sudur. Hücrede bulunan maddelerin bir kısmı yapısal bir kısmı da işlevseldir.
Organizmaların canlılık özelliği gösteren en küçük yapı ve işlevsel birimi olarak bilinen hücreler, genellikle %85 su, %10 protein, %3 yağ, %1 karbonhidrat ve %1 minerallerden meydana gelmiştir. Bu rakamlar hücre tipine göre değişiklik gösterilir.
Hücrelerin sınıflandırılmasında en temel ölçüt hücrenin yapısıdır. Aslında hücrenin yapısı canlılar için dahi en temel sınıflandırma kıstasıdır. Hücreler yapılarına göre ikiye ayrılır:
- Prokaryot hücre
- Ökaryot hücre
Prokaryot hücrelerin zarla çevrili organelleri bulunmaz. Bu hücreler basit yapılıdır. Ökaryot hücreler zarla çevrili çekirdek ve organelleri bulunan hücrelerdir. Protistler, bitkiler, mantarlar ve hayvanlar ökaryot hücrelerden oluşmuşlardır. Prokaryot ve ökaryot hücre ayrımını iyi bilmek hücreyi anlamak için çok önemlidir.
Hücreleri bulundukları canlıya göre ve daha özelde de dokuya göre sınıflandırabilir. Örneğin hayvan hücresi dediğimiz zaman hücrenin hayvanlarda bulunduğuna işaret ederiz. Daha özele girersek kas hücresi dediğimiz zaman hücrenin özelliklerini daha belirgin hale getirmiş oluruz.
Hücrenin Temel Yapıları
Ökaryot hücrelerde 3 temel yapı bulunur. Bunlar şöyledir:
- Hücre zarı
- Sitoplazma
- Çekirdek
Prokaryot hücrelerde ise farklı olarak çekirdek yoktur. Tüm hücrelerde sitoplazma ve onu çevreleyen hücre zarı bulunur. Ökaryot hücrelerde var olan çeşitli organeller de sitoplazma içerisindedir. Sitoplazma çoğunluğu sudan oluşan bir jel kıvamındadır. Hücre içerisindeki bütün yapılar sitoplazma içerisinde yer alır.
Bazı hücrelerde hücre zarının da üzerinde koruyucu bir yapı bulunur. Buna hücre duvarı ya da hücre çeperi denir. Hücre çeperi bulunduğu canlılarda içerdiği maddeler yönüyle farklılık gösterir.
Hücrelerdeki organellerin sayısı ve yeri de hücrenin görevine göre farklılık gösterir. Hücrenin yapısı üstlendiği görev için özelleşmiştir. Örneğin yağ hücresi yağ depo ettiği için yapısında daha fazla yağ bulundurur.
Etiketler:
Son Eklenenler
- Tarımla İlgili Meslekler
- Matematiği İyi Olmayanlar Hangi Mesleği Seçmeli?
- Antropoloji Nedir?
- Dünyanın Kaç Türlü Hareketi Vardır?
- Toplumsal Düzeni Sağlayan Kurallar Nelerdir?
- Cumhuriyet Yönetiminin Değerleri Nelerdir?
- İklim ve Hava Olayları Arasındaki Fark
- 1 Asal Sayı Mıdır?
- Homeostasi nedir?
- 2 ile Bölünebilme Kuralı