Periyodik Cetvelin Tarihçesi
Periyodik cetvel bir anda ortaya çıkmamıştır. Bu nedenle periyodik cetveli falanca bulmuştur diyemeyiz. Periyodik tablo geliştirilirken farklı aşamalardan geçmiştir. Bu aşamaları irdelersek, bugünkü periyodik cetvel elimize nasıl ulaştı öğrenmiş oluruz. Ortaya çıkan sistemi bütünüyle anlamak için kimya dersindeki periyodik sistem konusuna bakmanız faydalı olacaktır.
Elementlerin Keşfi
Elementlerin deneysel olarak keşfedilmesi, teknolojinin gelişmesiyle hızlanmıştır. Çok eski tarihlerden beri var olduğu bilinen elementlerin yanında, bu keşiflerle birlikte bilinmeyen birçok element ortaya çıkmıştır. Bilim insanları, bu artıştan ötürü elementleri sınıflandırma gereği duymuşlardır.
Elementler sınıflandırılırken neyin temel alınacağı ise ilk dönemlerde bir sorun olarak ortada kalmıştır.
Triadlar Kuralı
Johann Wolfgang Döbereiner (1780 - 1849) elementleri benzer kimyasal özelliklerine göre üçerli guruplar halinde sınıflandırmıştır. Her üçerli grup içerisinde en ağır ve en hafif olan elementin kütlelerinin ortalaması ortanca elementin kütlesini yaklaşık olarak vermektedir.
Örneğin; lityum, sodyum ve potasyum ile oluşturulmuş bir üçlüde lityum 6,9 ve potastum 39,1 kütle değelerine sahiptir. Buradan sodyumun kütlesini (6,9 + 39,1) / 2 = 23 olarak buluruz. Modern periyodik tabloda bu elementler aynı grup içerisinde yer alan alkali metallerdir. Döbereiner tarafından ortaya konan triadlar kuralı, bilinen ilk sistematik sınıflandırma girişimidir.
A. E. Beguyer de Chancourtois
Alexandre-Emile Béguyer de Chancourtois (1820 - 1886), oksijenin atom kütlesi 16 olduğu için bir silindirin çevresini 16 birime bölmüştür. Bu aşamadan sonra ise elementleri kendi geliştirdiği kütle formülüne göre yerleştirmiştir. Silindir üzerine düşey yerleştirmeyi yaparken örneğin kütle numarası 32 olan kükürt oksijen ile aynı sütuna denk gelmiştir. Bu şekilde yapılan yerleştirmeler sonucunda üst üste gelen her 7 elementin benzer özellikler gösterdiği fark edilmiştir. Modern cetvelde de O ve S elementleri aynı grup içerisinde yer alır.
De Chancourtois, periyodik cetvelin tarihçesi içerisinde elementlerin fiziksel ve kimyasal özelliklerini temel alan ilk bilim insanı olmuştur.
John Newlands ve Oktavlar Kuralı
John Alexander Reina Newlands (1837 - 1898), elementleri 11'li gruplara ayırmıştır. Bu ayrımdan sonra 8. elementin 1. elemente, 9'uncu elementin ise 2. elemente benzediğini fark etmiştir. Yani ilk 7 element farklı, 8. elementten sonra ise tekrar benzer özellikler başlamaktadır. Bu kural oktavlar kuralı olarak tanımlanmıştır.
Lothar Meyer
Alman kimyager Julius Lothar Meyer (1830 - 1895), bilinen elementleri kütle numaralarına göre sıralamış ve Mendeleyev'den habersiz çalıştığı halde aynı sonuçlara ulaşmıştır. İki bilim adamı da aynı dönemde yaşamıştır.
Dimitri Mendeleyev
Dimitri İvanoviç Mendeleyev (1839 - 1907), periyodik cetvel denince ilk akla gelen isimdir. Elementleri artan atom kütlelerine göre ve özellikleri benzer olanlar alt alta gelecek şekilde sıralamıştır. Periyodik cetvelin tarihsel gelişimi içerisinde Mendeleyev ilk sistematik tabloyu yapmıştır.
Meydeleyev'in oluşturduğu cetvelde 63 element bulunmaktadır. Her 8 ve 18 elementte bir benzer özelliklerin tekrarlandığını fark etmiştir. Tekrarlanan sisteme benzerlik açısından uymayan yerler boş bırakılmıştır. Örneğin kalsiyum ve titanyum arasında başka bir elementin olması gerektiğini düşünerek burayı boş bırakmıştır. Şu anki periyodik tabloda burada skandiyum (Sc) bulunmaktadır.
Mendeleyev, kendisinden önce yapıldığı gibi ortak özellikleri belirlemede kütleyi esas almıştır. Bu sonradan anlaşılmış bir hatadır. Kütle ile atom numarası sıra olarak büyük oranda paralellik gösterse de esas olan kütle değil atom numarasıdır.
Moseley ve Modern Periyodik Yasa
Henry Moseley (1887 - 1915), X ışınları ile yaptığı deneylerde çeşitli elementlerin atom numaralarını bulmuştur. Elementlerin fiziksel ve kimyasal özelliklerinin atom numaralarıyla ilişkili olduğunu söylemiştir.
Böylece elementleri sınıflandırırken kütle değil, atom numaraları temel alınmıştır. Benzer özellik gösteren elementler alt alta sıralanmıştır. Moseley 10 Ağustos 1915 tarihinde, Çanakkale Savaşı'nda çarpışırken Gelibolu'da ölmüştür.
Periyodik cetvele son şeklini veren ise Glenn Seaborg (1912 - 199) olmuştur.
Periyodik cetvelin gelişmesine katkı sağlayan bilim adamlarını sıralayalım.
- Johann Wolfgang Döbereiner
- Alexandre-Emile Béguyer de Chancourtois
- John Newlands
- Lothar Meyer
- Dimitri Mendeleev
- Henry Moseley
- Glenn Seaborg
Etiketler:
Son Eklenenler
- Tarımla İlgili Meslekler
- Matematiği İyi Olmayanlar Hangi Mesleği Seçmeli?
- Antropoloji Nedir?
- Dünyanın Kaç Türlü Hareketi Vardır?
- Toplumsal Düzeni Sağlayan Kurallar Nelerdir?
- Cumhuriyet Yönetiminin Değerleri Nelerdir?
- İklim ve Hava Olayları Arasındaki Fark
- 1 Asal Sayı Mıdır?
- Homeostasi nedir?
- 2 ile Bölünebilme Kuralı