Cumhuriyet Ne Demektir?
Cumhuriyet bayramlarında cumhuriyetin ilanı kutlanır. Türkiye tek başına değil, Türkiye Cumhuriyeti olarak isimlendirilmiştir. Cumhuriyet başlı başına ağır ve önemli bir ifade izlenimi verir. Cumhuriyet kavramı hayatımızda çok önemli yer tutar. Buna rağmen cumhuriyet ne demektir birçoğumuz bilmeyiz. Cumhuriyetin elbette tanımından daha geniş bir anlamı vardır. Ancak meselenin kökenine inerek cumhuriyetin tanımı ile işe başlayalım.
Cumhuriyetin Tanımı ve Niteliği
Yönetimin doğrudan halka dayandırıldığı yönetim şekline cumhuriyet denir. Cumhuriyetin en önemli özelliği yönetimde ayrıcalıklı bir sınıfın olmaması demektir. Bu nedenle devlet idarecileri halkın arasından çıkar.
Tanım gereği cumhuriyet padişahlık, prenslik, imparatorluk gibi yönetici sınıfının aile bağıyla yönetme yetkisini devrettiği sistemlerin dışındadır. Türkiye Cumhuriyeti kurulurken bakiyesini devraldığı ülke Osmanlı Devleti'ydi. Bu devlette devlet idaresi bir hanedanın saltanına dayanıyordu. Bu sistem yıkılıp yerine cumhuriyet kurulunca, yönetici sınıfın doğrudan halk arasından çıkması sistemi de kabul edilmiş oldu.
Bugün dünyada en yaygın egemenlik biçimi cumhuriyettir. Birçok cumhuriyet devrim ile krallıkların yıkılması sonucu oluşmuştur. Örneğin İran'da 1979 yılında şahlık rejimi yıkılmış ve yerine cumhuriyet rejimi getirilmiştir. Çevremizdeki Arap ülkelerinin birçoğu da cumhuriyeti bu şekilde elde etmişlerdir.
Cumhuriyet kelime olarak Arapça kökenlidir. Cumhur halk demektir. Aslında cumhuriyetin tanımı doğrudan kelime anlamında yatmaktadır.
Cumhuriyet ve Demokrasi İlişkisi
Günümüzde en fazla yapılan hatalardan biri de cumhuriyet ile demokrasi kavramlarını eş anlamlı gibi kullanmaktır. Cumhuriyet ve demokrasi kavramlarının her ikisi de binlerce yılı aşan bir tarihsel süreçte olgunlaşmışlardır. Ancak iki ifade arasında belirgin bir fark vardır. Yukarıda cumhuriyeti tanımladığımıza göre aradaki farkı anlamak için demokrasi ne demektir kısaca açıklayalım.
Demokrasi, halkın hukuk önünde eşit olduğu yönetme biçimidir. Dolayısıyla halkın kendini idare etmesi demokraside bir şarttır. Aynı zamanda demokrasinin felsefi bir yönü olduğu için, demokrasiyi tek bir şekilde ele almak zordur. Demokrasinin birçok alt kurumu ve gereklilikleri vardır.
Bir ülkede cumhuriyet rejimi olması, doğrudan demokrasi düzeninin hakim olduğu manasına gelmez. Tam tersi de doğrudur. Bir ülkede cumhuriyetin olmaması demokrasinin de olmadığı anlamını taşımaz. Bu durumu şöyle örneklerle açıklayalım. İran'da yönetim mekanizmasını halk kontrol etmektedir. İran'da hakim olan bir cumhuriyet rejimidir. Ancak İran'da demokrasi vardır demek çok zordur. İngiltere'de ise krallık yönetimi vardır. Devlet idaresi kraliyete dayanmaktadır. Yani cumhuriyet yoktur. Ancak burası demokrasinin yeniden hayat bulduğu yerdir. Aslında demokrasi deyince birçok insanın aklına İngiliz yönetim şekli gelmektedir.
Bir ülkede cumhuriyet rejiminin olup olmadığını anlamak kolaydır. Eğer yönetimde ayrıcalıklı bir sınıf yoksa bu ülkede cumhuriyet vardır demektir. Ancak bir ülkede demokrasinin olup olmadığını anlamak bu kadar basit değildir. Çünkü demokrasi bir varlık yokluk meselesinden çok bir derece meselesidir. Demokrasiyi oluşturan şartlardan ne kadar çoğu gerçekleşmişse, demokrasi de o derece vardır demektir. Bu nedenle demokrasiyi geliştirmek, demokrasiyi ilerletmek, demokrasi endeksi gibi kavramlar varken cumhuriyet için bu kavramlar kullanılmaz.
Cumhuriyet ve demokrasi arasındaki fark temelde şudur: Cumhuriyet bir rejim biçimi, demokrasi ise yönetim felsefesidir.
Etiketler:
Son Eklenenler
- Tarımla İlgili Meslekler
- Matematiği İyi Olmayanlar Hangi Mesleği Seçmeli?
- Antropoloji Nedir?
- Dünyanın Kaç Türlü Hareketi Vardır?
- Toplumsal Düzeni Sağlayan Kurallar Nelerdir?
- Cumhuriyet Yönetiminin Değerleri Nelerdir?
- İklim ve Hava Olayları Arasındaki Fark
- 1 Asal Sayı Mıdır?
- Homeostasi nedir?
- 2 ile Bölünebilme Kuralı