Enerji Nedir?
Bütün fen derslerinde karşımıza çıkan enerji kavramı hakkında anlaşılmaz durumlar söz konusu. Birçok kişi için enerji nedir sorusu cevaplanılacak bir durum arz etmiyor. Çünkü enerji nedir dediğiniz zaman enerjinin tanımını sormuş oluyorsunuz. Günlük hayatta çok kullandığımız fakat tanımlayamadığımız o kadar çok şey var ki. Enerji de bunlardan biri. Üstelik enerjiyi sadece günlük hayatta değil eğitim hayatımızda da çok kullanıyoruz. Enerji nedir sorusuna gelin hep beraber cevap arayalım.
Enerji organizmanın etkin gücü olarak tanımlanmıştır. Ya da maddede var olan ve çeşitli durumlarla ortaya çıkan güç olarak tanımlanmaktadır. Bu tanım enerjinin ne olduğunu anlamamız için önemli olsa da herkes için bütün soruları yok ettiğini söyleyemeyiz. Çünkü enerji sıcaklık ve ışık gibi çeşitli göstergelerle ortaya çıkabilmektedir. Bu da enerjinin çok çeşitli türlerinin olduğunu gösteriyor. Hal böyle olunca enerji nedir sorusuna da doğrudan bir cevap yeterli olmuyor.
Kısaca şöyle anlatabiliriz. Madde molekül ve atomlardan oluşur. Atomlar bağ oluşturup molekülü meydana getirirler, moleküller de bağ yapıp maddeyi meydana getirirler. Bu bağlar bir istek sonucu oluşur. İşte bu bağların oluşumunu tetikleyen istek enerjidir. Enerji bir ortamdan başka bir ortama transfer edilebilir ve dönüştürülebilir. Bazı durumlarda ışık, radyo dalgası ve x ışını gibi sonuçları da meydana getirir.
Enerji nedir anlayabilmek için enerjinin etki ve sonuçlarına bakmamız gerekir. Enerji bir sistemde yapılan iş ile doğru orantılıdır. Siz bir yayı sıktığınız zaman ona bir güç kazandırırsınız. O gücü kazandırmak için ise kendiniz bir enerji kaybetmek durumundasınız. Böylece enerji bir ortamdan başka bir ortama geçmiş olur.
Enerji ile iş kavramları fizikte birbirine çok benzerdir. Enerji işin toplam değerini verir. İş yaparsanız enerji harcarsınız. Yaptığınız iş de harcadığınız enerjiye bağlıdır. Ya da iş yaparsanız ve bir sisteme enerji kazandırırsınız. O zaman yaptığınız işi kazandırdığınız enerji ile ölçebilirsiniz.
Enerji ile güç arasında ise şöyle bir ilişki vardır. Enerjiyi zamana böldüğünüzde gücü elde edersiniz. Güç anlık bir zamanda ortaya çıkan enerjidir.
Enerji yok olmaz fakat verdiğimiz örneklerde olduğu gibi form değiştirir. Bu nedenle fiziksel olarak en çok karşımıza çıkan kinetik enerji ve potansiyel enerji kavramlarını da incelemeliyiz.
Kinetik Enerji Nedir?
Kinetik enerji bir varlığın hareket halindeyken hızından dolayı sahip olduğu güçtür. Bu güç kütle ile doğru orantılıdır ancak hızın karesiyle de doğru orantılıdır. Kinetik enerji m.v2/2 formülünden hesaplanır.
Yolda giden bir arabayı düşünün. Hızını arttırmak için şoför gaza bastığı zaman motordan ses çıkar, yakıt tüketimi artar. Yakıtın içinde doğal olarak var olan enerji yanma sonucu ortaya çıkar ve bir takım kayıplara da uğrayarak aracın motor sistemi sayesinde ilerlemede kullanılır. İşte ilerlemede kullanılan bu enerji bu durumda hıza aktarılmış olur. Yani daha fazla yakıt kullanıp daha fazla hız elde ettiğimizde yakıttaki enerjiyi kinetik enerjiye dönüştürmüş oluruz. Araç durduğunda ise hız 0 olduğu için kinetik enerji de 0 olur.
Potansiyel Enerji Nedir?
Potansiyel enerji sistemde depolanan ve iş yapabilme gücü olan enerji demektir. Mesela bir yayı sıkıştırdığınız zaman yaya bir potansiyel kazandırırsınız. Yayda bir hareket olmaz ama bir gerginlik olur. Bu gerginlik potansiyel enerjinin bir sonucudur.
Aynı şekilde bir cismi başka bir cismin üstüne koyduğunuzda enerji harcarsınız fakat bu enerji cisme iş yapabilme gücü kazandırmıştır. O iş ise düşmektir. Altındaki cisim kaybolduğu anda başka bir müdahaleye gerek kalmadan cisim hareket edecek ve düşecektir. Yüksekteki bir cismin potansiyel enerjisi m.g.h formülünden bulunur.
Kinetik enerji nedir ve potansiyel enerji nedir sorularına kısmen cevap vermiş olduk. Bu kavramları anlamak ciddi bir fenni tefekkür gerektirmektedir. Şimdi basit bir örnekle potansiyel ve kinetik enerji ilişkisini açıklayalım.
Bir cismi yerden yukarı doğru fırlattığınızda ilk anda hızı yüksek olduğu için kinetik enerjisi en yüksek noktadadır. Yüksekliği olmadığı için ise potansiyel enerjisi yoktur. Cisim yükseğe çıktıkça hızı düşecektir. Zamanla en yüksek noktada cisim duracaktır. İşte bu durma noktasında yükseklik en yüksek değerde hız ise en düşük değerde yani 0’dır. Bu durumda potansiyel enerji maksimum noktadadır. Bu sefer kinetik enerji 0 olur. Yani cisim yukarı çıktıkça kinetik enerji kademeli olarak potansiyel enerjiye dönüşmüştür.
Yüksekte duran cismin potansiyel enerjisi maksimum olmasına rağmen onu yukarı sabitleyen bir engelleyici olmadığı için minimum enerjiye eğilim ilkesi gereği bu enerjiden kurtulmak isteyecektir. Bunun sonucunda düşmeye başlayacak ve potansiyel enerjisi giderek azalacaktır. Potansiyel enerji kinetik enerjiye dönüştüğü için de yere yaklaştıkça hızı yükselecektir. En altta yine potansiyel enerji minimum yani 0, kinetik enerji ise maksimum olur.
Bu örnek üzerinde düşündüğünüz zaman fiziksel manada enerjiyi bir ölçüde anlayabiliyoruz. Enerji nedir sorusunun cevabını da tanımdan daha geniş bir noktada değerlendirmek gerekir.
Etiketler:
Son Eklenenler
- Tarımla İlgili Meslekler
- Matematiği İyi Olmayanlar Hangi Mesleği Seçmeli?
- Antropoloji Nedir?
- Dünyanın Kaç Türlü Hareketi Vardır?
- Toplumsal Düzeni Sağlayan Kurallar Nelerdir?
- Cumhuriyet Yönetiminin Değerleri Nelerdir?
- İklim ve Hava Olayları Arasındaki Fark
- 1 Asal Sayı Mıdır?
- Homeostasi nedir?
- 2 ile Bölünebilme Kuralı