Biyotik Faktörler (Canlı Öğeler)
Canlı ve cansızları içeren geniş ortamı ekosistem olarak adlandırırız. Ekosistemi etkileyen iki faktörleri iki başlık altında toparlayabiliriz.
- Biyotik faktörler (canlı öğeler)
- Abiyotik faktörler (cansız öğeler)
Burada ekosistemi etkileyen canlı faktörler üzerinde duracağız.
Bir ekosistemde, birbirlerini doğrudan ya da dolaylı olarak etkileyen canlı organizmaların tümü biyotik faktör olarak adlandırılır. Ekosistemin canlı öğesini komüniteler oluşturur. Her komünite, ekolojik nişlerine göre üreticiler, tüketiciler ve ayrıştırıcılar olmak üzere başlıca üç grup organizmayı içerir.
Üreticiler
Ototrof olarak da adlandırılan üretici canlılar, inorganik maddelerden organik molekülleri sentezleyerek kendi besinlerini üretirler. Üreticilerin büyük bir kısmı organik madde yapımında güneş ışığını kullanır. Bitkiler, algler, bazı bakteri ve arkeler, öglena gibi protistler bu gruba örnek olarak verilebilir. Bu canlılar ışık enerjisini fotosentez yoluyla kimyasal enerjiye dönüştürürler. Böylece güneşten gelen enerji, karbonhidratlar ve diğer organik moleküller halinde özellikle bitkilerin bünyesinde birikir. Enerji ancak bu yeni şekliyle sistemin diğer canlı ögeleri tarafından kullanılır.
Karasal ekosistemlerde temel üreticiler yeşil bitkilerden oluşur. Sucul ekosistemlerin asıl üreticileri ise siyanobakteriler ve alglerdir. Bir ekosistemde ışık enerjisini fotosentez yoluyla sürekli olarak kimyasal enerjiye dönüştüren üreticiler olmazsa, böyle bir sistem uzun süre varlığını sürdüremez ve zamanla ortadan kalkar. Üreticiler bir ekosisteme enerji kazandıran en temel biyotik faktördür.
Kemoototrof olarak adlandırılan bazı bakteri ve arkeler enerji kaynağı olarak güneş ışığı yerine kimyasal enerjiyi kullanırlar. Bu canlılar fotosentez değil kemosentez yaparlar.
Tüketiciler
Heterotrof olarak da adlandırılan tüketici canlılar organik besinleri sentezleyemedikleri için bulundukları ortamdan hazır alırlar. Ekosistemlerde tüketiciler büyük çoğunlukla hayvan türlerinden oluşur. Ayrıca mantarların tamamı ve bakterilerle protistlerin çoğu da tüketicidir. Tüketiciler aldıkları besinlerin yapısına göre gruplara ayrılır. Herbivorlar doğrudan doğruya bitkilerle beslendikleri için otoburlar olarak adlandırılırlar. Otların özünü emen bir bitki biti veya at, geyik gibi canlılar herbivor canlılardandır. Karnivorlar besin zincirinde herbivorları veya diğer tüketicileri yiyerek beslendikleri için etoburlar adını alırlar. Leylek, kaplan, kartal gibi canlılar bu grubun üyelerinden bazılarıdır. Omnivor olarak adlandırılan canlılar ise üretici ve tüketicilerin her ikisiyle de beslenirler. Karışık beslenen bu organizmalara insan, domuz ve ayı örnek olarak verilebilir.
İnsanlar hayvanlar aleminde yer alır ve tüketici canlı grubu içerisindedir. Çünkü kendi besinini kendisi üretemez ancak dışarıdan beslenme yoluyla alır. Tüketiciler tüketerek geri dönüşüme katkıda bulunan biyotik faktörlerdir.
Ayrıştırıcılar
Saprofit olarak da bilinen ayrıştırıcıların ekosistemlerdeki görevi, canlı dokularında biriken çeşitli kimyasal maddeleri yeniden canlıların kullanabileceği hale getirmektir. Bunlar genellikle bakteri ve mantar türlerinden oluşurlar.
Ayrıştırıcı organizmalar ölü bitki ve hayvan kalıntılarıyla organik atıkların üzerine sindirim enzimleri salgılayarak bu maddeleri parçalarlar ve kendileri için gerekli olan organik maddeleri hücrelerine alırlar. Böylece bir yandan kendi besin ve enerji ihtiyaçlarını karşılarken bir yandan da artıkları diğer canlıların tekrar kullanabileceği hale getirirler. Yaşam için gerekli olan karbon, azot gibi elementleri açığa çıkardıkları için, saprofitler madde döngüsünde önemli bir role sahiptirler. Bu organizmaların bulunmadığı bir ekosistem varlığını uzun süre devam ettiremez. Ayrıştırıcıları genellikle zararlı olarak biliriz ancak bir ekosistemin devamlılığı için ayrıştırıcılar olmazsa olmaz biyotik faktörlerden biridir.
Etiketler:
Son Eklenenler
- Tarımla İlgili Meslekler
- Matematiği İyi Olmayanlar Hangi Mesleği Seçmeli?
- Antropoloji Nedir?
- Dünyanın Kaç Türlü Hareketi Vardır?
- Toplumsal Düzeni Sağlayan Kurallar Nelerdir?
- Cumhuriyet Yönetiminin Değerleri Nelerdir?
- İklim ve Hava Olayları Arasındaki Fark
- 1 Asal Sayı Mıdır?
- Homeostasi nedir?
- 2 ile Bölünebilme Kuralı