Anadolu'nun Fethedilmesi

Anadolu'ya ilk Türk akınları 395 - 398 arasında Avrupa Hunları tarafından yapıldı. Anadolu'ya ikinci Türk akınları Sabirler tarafından VI. yüzyılda gerçekleştirildi. Türklerin Anadolu'ya üçüncü gelişleri Abbasiler vasıtasıyla oldu. Abbasiler Doğu Anadolu'da fethettikleri uç bölgelerine gönüllü Türkleri yerleştirdiler.

Çağrı Bey, Büyük Selçuklu Devleti kurulmadan önce 1015 yılında Anadolu'ya geldi. Amacı Gazneliler ve Karahanlıların baskısı sonucu yeni bir yurt bulmak için keşif yapmaktı. Çağrı Bey bu sefer sonrasında Türklerin Anadolu'da rahatlıkla devlet kurabileceğini belirtti. Büyük Selçuklu Devleti kurulduktan sonra Oğuz türkleri kitleler halinde Horosan'a geldiler. Oğuz Türklerinin İslam ülkelerini yağmalamaları rahatsızlıklara neden oluyordu. Bunun üzerine Tuğrul Bey yurtsuz Oğuzları Anadolu'ya sistemli bir şekilde sevk etti. Böylece hem İslam dünyasını korumuş hem de Oğuzların yeni bir yurt elde etmelerini sağlamıştır. 

Selçukluların Doğu Anadolu'daki fetih hareketlerinden rahatsızlık duyan Bizans, Gürcülerin desteğini alarak Selçukluların karşısına çıktı. Pasinler'de yapılan savaşı Selçuklular kazandı. Selçuklular Malazgirt Savaşı'na kadar devam eden süreçte Anadolu'da Bizans direnişini kırmayı ve yıldırmayı amaçladılar. 

Alp Arslan Anadolu'daki fetih hareketlerine daha fazla önem verdi. Anadolu Bizans için de çok önemliydi. Ekonomik bakımdan Anadolu'ya bağımlıydı. Bü yüzden Türk akınlarına son vermek istiyordu. Bu amaçla Bİzans İmparatoru güçlü bir ordu kurdu. 1071'de yapılan Malazgirt Savaşı'nda yine Selçuklular galip geldiler. Bu savaş Türkiye Tarihi için bir dönüm noktası oldu. Bizans'ın Anadolu'daki direnişi kırıldı ve Selçuklular kısa sürede Ege Denizi'ne kadar ulaştılar. Alp Arslan'ın emriyle Türk komutanlar Anadolu'nun fethiyle görevlendirildiler ve Türkler kitleler halinde Anadolu'ya yerleşmeye başladılar. Fethedilen bölgelerde Selçuklulara bağlı devletler kuruldu. 

Türkiye'de Kurulan İlk Türk Devletleri

Alp Arslan'ın emri üzerine Türk komutanlar Anadolu'da fetih hareketlerine başladılar. Komutanları fethettikleri topraklar kendilerine ikta olarak verildi. Bu topraklarda devlete bağlı beylikler kurulmaya başladı. Melikşah'ın vefatından sonra bu beylikler bağımsız hareket etmeye başaldılar. 

Danişmentliler (1080- 1178)

• Danişmentoğlu Ahmet Gazi tarafından Sivas merkez olmak üzere kuruldu. Sınırları zamanla Tokat, Amasya, Çankırı, Kastamonu, Kayseri ve Malatya'ya kadar genişledi.
• Emir Gazi Dönemi'nde Anadolu'da en büyük siyasi güç durumuna geldiler.
• Bizanzla, Gürcülerle ve Haçlı kuvvetleriyle mücadele ettiler.
• Anadolu Selçuklu Sultanı II. Kılıçarslan topraklarını alarak Danişmentoğullarının varlığına son verdi (1178).

Saltuklular (1072 - 1202)

• Abulkasım Saltuk tarafından Erzurum merkez olmak üzere kuruldu.
• Gürcü ve Haçlılarla mücadele ettiler.
• Anadolu Selçuklu hükümdarı Rükneddin Süleyman Şah tarfından yıkıldılar.

Mengücekliler (1080 - 1228)

• Müngücek Gazi tarafından Erzincan ve Kemah çevresinde kuruldu. Divriği ve Şebinkarahisar dolayları da egemenlik altına alındı. 
• Gürcü ve Rumlarla savaştılar.
• Alaaddin Keykubat Erzincan'ı alarak bu devlete son verdi.

Artuklular (1102 - 1409)

• Seçkulluların ünlü komutanlarından Artuk Bey'in oğulları tarafından kuruldu.
• Haçlılara karşı başarı ile mücadele ettiler.
• Artuklular Hasankeyf, Harput ve Mardin olmak üzere üç kola bölündüler.
• Hasankeyf koluna 1231'de Eyyubiler, Harput koluna 1234'te Alaaddin Keykubat, Mardin koluna 1409'da Karakoyunlular son verdiler. 

Çaka Beyliği

• 1081 yılında İzmir'i ele geçiren Çaka Bey tarafından kuruldu.
• Çaka Bey Türk tahinde ilk kez denizcilik çalışmalarını başlattı. 
• Kurduğu donanma ile Bizans'ı mağlup etti ve Ege adalarını ele geçirdi.
• Bizans'a karşı Türkiye Selçukluları ve Peçeneklerle ittifak kurmaya çalıştı. Ancak Bizans'ın kırşkırtmaları sonucunda Türkiye Selçukluları hükümdarı I. Kılıç Arslan Çaka Bey'i öldürttü. Beyliğin toprakları Bizans'ın eline geçti (1093).

Türkiye'de Kurulan ilk Türk Devletlerinin Hizmetleri

Anadolu'nun fethedilmesinde büyük rol oynadılar. 

Anadolu'nun Türkleşmesini sağladılar. 

Anadolu'daki Türk varlığını Bizans, Gürcü, Ermeni ve Haçlı saldırılarına karşı korudular. 

Anadolu'daki küçük yerleşim merkezlerini büyük şehirler haline getirdiler. 

Anadolu'da kültür ve sanat eserleri meydana getirdiler. Böylece Anadolu'nun Türkiye adıyla anılmasına zemin hazırladır. 

Türkiye Selçuklu Devleti (1077 - 1308)

Kurtuluş Dönemi

Türkiye Selçukluları Devleti Selçuklu soyundan gelen Kutalmış Bey'in oğullarından Süleyman Şah tarafından kurulmuştur.

Bizans'ın elinden Konya ve çevresini alan Süleyman Şah Anadolu'daki ilerleyişini devam ettirerek İznik'i fethetti. Burayı başkent yaptıktan sonra kardeşi ile girdiği taht mücadelesini Melikşah'ın desteğiyle kazandı. Melikşah Süleyman Şah'a hükümdarlık ünvanını veren bir ferman gönderdi. Abbasi halifesinin de bu hükümdarlığı onaylaması üzerine Anadolu Selçuklu Devleti kurulmuş oldu (1077).

Süleyman Şah Devri (1077 - 1086)

Süleyman Şah Bizans'ta süren taht kavgasında desteklediği Botaniates'in imparator olmasını sağladı. Bizans'ın içinde bulunduğu durumdan yararlanarak Güney Marmara kıyılarını, Kocaeli yarımadasını, Üsküdar ve Kadıköy'ü ele geçirdi. Boğazın Anadolu yakasını kontrol altına alan Süleyman Şah boğazdan geçen gemilerden gümrük vergisi almaya başladı.

Bizans vergi vermeyi kabul ederek Selçuklular ile barış yapmak istedi. Tapılan Antlaşma ile Dragos Çayı sınır kabul edildi. Bundan sonra Doğu'ya yönelen Süleyman Şah'ın önce Antakya'yı alması, ardından Halep'i kuşatması Suriye Selçukluları işe savaşmalarına yol açtı. Halep yakınlarında yapılan savaşı kaybeden Süleyman Şah öldü (1086).

I. Kılıç Arslan Devri (1092 - 1107)

Melikşah Süleyman Şah öldükten sonra çocuklarını yanına getirtti. Bu sırada Süleyman Şah'ın vekil bıraktığı Ebulkasım devletin dağılmasını önledi. Melikşah'ın ölümünden sonra serbest kalan I. Kılıç Arslan Anadolu'ya gelerek devletin başına geçti (1092). 

I. Kılıç Arslan Bizans'a karşı Çaka Bey ile ittifak kurdu. Ancak bir süre sonra Çaka Bey'in güçlenmesinden duyduğu endişe ve Bizans'ın kışkırtmaları sonucu Çaka Bey'i öldürtmüştür. 

Anadolu'ya gelen haçlılara karşı başarılı bir şekilde mücadele etti fakat Haçlıların çok kalabalık olması nedeniyle İznik'i terk ederek Devlet merkezini Konya'ya taşıdı. Doğu Anadolu'daki devletlerin Büyük Selçuklularla ilişkisini keserek onkarı kendine bağladı. Ardından Suriye'ye yöneldi. Büyük Selçuklular ile girdiği savaşı kaybeden I. Kılıç Arslan Habur ırmağını geçerken boğuldu.

I. Mesut Devri (1116- 1155)

I. Kılıç Arslan'ın ölümünden sonra taht sahipsiz kaldı. Bu durumdan faydalanan Bizans, Türkleri Batı Anadolu ile güney ve kuzey kıyılarından uzaklaştırdı. Türkiye Selçuklularının başına 1110 yılında Şahin Şah geçti. Ancak 1116 yılında kardeşi Mesut tahtı ele geçirdi.

Danişmentoğullarının desteğiyle tahta geçen Mesut bir süre bu devletin himayesini kabul etti. Daha sonra güçlenerek Danişmentlilerin Anadolu'daki sayasi üstünlüğüne son vermiştir. Sultan Mesut II. Haçlı seferi'ne başarı ile karşı koydu. Bizans ve Haçlıları yenerek Anadolu'nun güvenli bir Türk yurdu olmasını sağladı. Bu dönemde Batı kaynaklarında Anadolu ilk defa Türkiye adı ile anılmaya başlamıştır. 

Türkiye Selçuklularının Anadolu'daki ilk bayındırlık ve kurumsallaşma hareketleri Sultan Mesut Dönemi'nde başlamıştır.

Yükseliş Dönemi

II. Kılıç Arslan Devri

I. Mesut'un ölümünden sonra yerine oğlu II. Kılıç Arslan geçti. Kardeşlerinin II. Kılıç Arslan ile mücadele etmesinden yararlanmak Bizans ve Musul Atabeyliği Selçuklulara karşı ittifak yaptılar. Bu arada Kilikya Ermenileri de Selçuklu topraklarına saldırdılar. Bizans ayrıca II. Kılıç Arslan'ın kardeşi ile ve Danişmentliler ile gizlice anlaşma yaptı. Bu gelişmeler üzerine II. Kılıç Arslan İstanbul'a giderek Bizans ile karşılıklı saldırmazlık antlaşması imzaladı.

II. Kılıç Arslan Batı sınırını güvence altına aldıktan sonra Anadolu'da siyasi birliği kurmaya çalıştı. Danişmentlileri ve Ermenileri mağlup etti. Musul Atabeyi'nin ölümü üzerine topraklarının bir kısmını ele geçirdi. 

Miryokefelon Savaşı (1176)

Savaşın Nedenleri

• Kılıç Arslan'ın Anadolu'da birliği sağlaması ve güçlenmesi
• Türkmenlerin Bizans topraklarına sürekli akınlar düzenlemesi
• Bizans'ın Türkleri Anadolu'dan atmak istemesi

Denizli yakınlarındaki Miryokefelon vadisinde yapılan savaşı Selçuklular kazandılar (1176). Bizans imparatoru ağır savaş tazminatı ödeyerek canını kurtarabildi.

Savaşın Sonuçları

•  Bizans Anadolu'yu Türklerden geri alma ümidini tamamen yitirdi. 
• Bizans taarruzdan savunmaya, Türkler ise savunmadan taarruza geçtiler.
• Anadolu'da Haçlı Seferleriyle kaybedilen üstünlük tekrar Türklere geçti.
• Anadolu kesin olarak Türk yurdu haline geldi. Hristiyan dünyası da Anadolu'nun Türk yurdu olduğunu kabul etti. 

 II. Kılıç Arslan Miryokefelon Savaşı'ndan sonra Anadolu'da siyasi birliği kurma ve genişleme siyasetine devam etti. Bu amaçla Malatya'yı alarak Danişmentoğullarına son verdi (1178). Çukurova Ermenilerilerinin elinde bulunan bazı kent ve kaleleri aldı. Bizans'ın anlaşmayı bozması üzerine Batıda Denizli'ye kadar olan yerleri fethetti. 

II. Kılıç Arslan son dönemlerinde ülkeyi Türk hakimiyeti anlayışına göre on bir oğlu arasında paylaştırdı. Çok geçmeden çocukları arasında taht mücadeleleri başladı. Bu sırada III. Haçlı Seferi başlamıştı. İç mücadelelerden dolayı Haçlılarla yeterince mücadele edilemedi. 

I. Gıyaseddin Keyhüsrev Devri (1204 - 1211)

II. Kılıç Arslan'ın vefatından sonra devletin başına I. Gıyaseddin Keyhüsrev geçti. Ancak kardeşleriyle mücadelelerde başarılı olamayarak kısa sürede tahtı bırakmak zorunda kaldı. Yerine Rükneddin Süleyman Şah geçti. Süleyman Şah'ın 1204 yılında ölümünden sonra yineden I. Gıyaseddin Keyhüsrev başa geçti.

I. Gıyaseddin Keyhüsrev askeri hareketlerini iktisadi ve ticari amaçlara yönelik olarak düzenledi. İznik İmparatorluğu ile anlaşarak Karadeniz'in ticaret yolunu tehdit eden Trabzon Rum İmparatorluğu üzerine sefer düzenlendi. Trabzon Rum İmparatorluğu yenilerek kapanmış olan Karadeniz ticaret yolu açılmıştır. Milletlerarası ticareti desteklemek amacıyla Venediklilerle ilk defa ticaret antlaşması yapıldı. 

Antalya'da donanma kurularak ilk defa denizcilik faaliyetleri başlatıldı. I. Gıyaseddin Keyhüsrev Erminelerin ve Eyyubi Devleti'nin saldırılarını engelledi. Vergi vermeyen İznik İmparatorluğu'na savaş ilan etti. Alaşehir dolaylarında yapılan savaşı Anadolu Selçukluları kazandı. Fakat I. Gıyaseddin Keyhüsrev bu savaşta şehit düştü (1211).  

I. İzzeddin Keykavus Devri (1211 - 1220)

I. Gıyaseddin Keyhüsrev'in yerine geçen oğlu I. İzzeddin Keykavus Anadolu'nun ticari açıdan kalkınmasına önem verdi. Bu amaçla önce Kıbrıs ile ardından da Venedik ile ticaret anlaşması yaptı. Sinop'u fethederek buraya başta tüccarlar olmak üzere Türkleri yerleştirdi. Sinop'u ithalat ve ihracat limanı haline getirdi. Trabzon Rum İmparatorluğu ve Çukurova Ermenilerini vergiye bağladı. 

I. Alaaddin Keykubat Devri (1220 - 1237)

Alaaddin Keykubat Devri'nde Selçuklular en parlak dönemini yaşamıştır. Alaaddin Keykubat tahta çıktığında Moğollar büyük istila hareketlerine başlamışlardı. Sultan Alaaddin Keykubat Moğolların Anadolu'ya yönelebileceklerini düşünerek askeri ve siyasi tedbirler aldı. Büyük ve önemli şehirlerin kalelerini tamir ettirip surlarını sağlamlaştırdı. Eyyubilerle dostluk geliştirdi. Bunları yaparken aynı zamanda Moğollara karşı dostane bir politika izledi. 

Rumların elinde bulunan askeri ve ticari açıdan önemli olan Kolonoros (Alanya) karadan ve denizden kuşatılarak 1223 yılında fethedildi. Alanya'da tersane kuruldu. 

Daha önceden Sinop'ta kurulmuş olan donanma Kırım'ın önemli ticaret limanlarından olan Suğdak üzerine gönderildi. Denizaşırı yapılan bu sefer ticari amaç taşıyordu. Bu sefer esnasında bir kısım Kıpçak beyleri ve Rus knezleri Anadolu Selçuklularına bağlandı. Suğdak'ın alınması Anadolu Selçuklularının denizcilikte geliştiğini göstermektedir. 

Moğol istilaları nedeniyle parçalanan Harzemşahlar daha batıya hareket ederek Doğu Anadolu'ya kadar geldiler. Harzemşahların Moğollarla olan mücadelesi Selçukluların işene yarıyordu. Bu nedenle Selçuklular Harzemşahlara yardım ediyordu. Fakat Harzemşahların Selçuklulara bağlı bilim, kültür ve sanat merkezi olan Ahlat'ı işgal edip burayı yağmalamaları ilişkilerin bozulmasına sebep oldu. İki devlet arasında Erzincan dolaylarında Yassıçemen Savaşı yapıldı (1230). Bu savaşı kaybeden Harzemşahlar bir daha toparlanamadılar ve Celaleddin Harzemşah'ın vefatıyla bu devlet 1231 yılında yıkıldı. Bu savaş Anadolu Selçukluları ile Moğollar arasında bir tampon bölge görevi gören Harzemşahların yok olmasına neden olmuştur. 

Moğol tehlikesinin yaklaştığı sırada Harzemşahlardan sonra Eyyubiler de Selçuklularla ittifakı bozup saldırıya geçtiler. Sultan Alaaddin Keykubat Eyyubi Devleti'ni bu savaşta yemneyi başardı ve Artukluların Harput kolu 1236 yılında yıkıldı. Aynı zamanda sultan, Moğollarla dostça ilişkiler kurma gayretiyle Ögeday  Han'a elçi gönderdi. Alaaddin Keykubat Moğol tehlikesinin yaklaştığı sırada zehirlenerek 1237 yılında öldürüldü.