Bitkilerde Taşıma
Bitkilerde üretilen besinin bitkinin farklı bölümlerine dağıtılması için taşınması gerekir. Basit yapılı bitkilerde difüzyonla taşınma iÅŸlemi görülürken daha geliÅŸmiÅŸ yapılı bitkilerde taşıma sistemi bulunur. Bitkilerde taşıma mekanizmaları üç farklı düzeyde ortaya çıkar. Bunlar;
- Tek tek hücreler tarafından su ve çözünenlerin alınımı ve kaybı
- Doku ve organ düzeyinde hücreden hücreye maddelerin kısa mesafeli taşınımı
- Tüm bitki düzeyinde ksilem ve floem içinde uzun mesafeli taşınım
Kök hücrelerinde ozmotik basınç artışı, köklerde suyun azalması ve çözünen madde miktarının artmasına baÄŸlıdır. Köklerin su almasında etkili olan faktörler ÅŸunlardır.
- Toprak çözeltisinin yoÄŸunluÄŸu
- Toprak yapısı ve su tutma kapasitesi
- Toprağın havalanma durumu ve toprak sıcaklığı
- Köklerin yapısı, kök hücre metabolizması ile yoÄŸunluÄŸun deÄŸiÅŸimi
- Terleme
Bitkilerde alınan suyun odun borularında taşınması kılcallık - adhezyon, kök basıncı ve terleme - kohezyon kuvvetinin etkisi ile olur. Bütün bu etkenler bir araya gelerek bitkide taşınmayı saÄŸlar. ÖrneÄŸin kökteki ozmotik basınç topraÄŸa göre ne kadar yüksekse bitki kökü o kadar kolay su alır. Bitki kökünden alınan su ve mineraller odun ve soymuk borularıyla bitkinin diÄŸer bölümlerine aktarılır.
Odun boruları cansız olduÄŸu için odun boruları ile saÄŸlanan taşımada enerji harcanmaz. Taşınma difüzyon ilkelerine göre gerçekleÅŸir. Odun borularıyla su ve suda çözünmüÅŸ bazı maddeler taşınır.
Fotosentezle oluÅŸan glikoz, sükroz gibi karbonhidratlar köklerde sentezlenen aminoasit ve diÄŸer organik maddeler bitkinin diÄŸer bölümlerine suda çözünmüÅŸ olarak soymuÅŸ borularıyla taşınır.
Soymuk boruları canlı olduÄŸu için, iletim hızı odun borularına kıyasla çok düÅŸüktür. Ä°letimde difüzyon ve aktif taşıma etkilidir. Mineral tuzlar ve diÄŸer çözünmüÅŸ maddelerin taşınması hem odun hem de soymuk borularında olur.