Doğada Enerji Akışı
Canlılar yaşamsal bütün faaliyetler için enerji kullanırlar. Enerji yaşamın temelidir. Canlılar bu enerjiyi hücresel solunum ile elde ederler. Hücresel solunum bütün canlılarda bulunan ortak bir özelliktir.
Doğada enerji akışı enerjinin yer ve form değiştirmesiyle olur. Cansızlardan canlılara, canlılardan diğer canlılara enerji akışı olur. Enerji aynı zamanda form da değiştirmektedir.
Doğada kullandığımız bütün enerjinin ana kaynağı güneştir. Güneşte üretilen ısı dünyaya ışıma yoluyla gelir. Bu enerji bütün canlılar için kullanılabilir.
Aşağıdaki şemada doğadaki enerji akışının nasıl olduğu görselleştirilmiştir. Güneş enerjisinin delen enerjisinin nasıl diğer enerji formlarına dönüştüğünü anlamak için canlı ve cansız sistemlerdeki enerjiyi anlamak gerekir.
Enerji Akışı Nasıl Olur?
Doğada enerji akışı ve madde döngüsü sürekli değişim ve hareketin var olmasıyla gerçekleşir. Madde döngüsü konusuna bu yazıda girmeyeceğiz.
Güneş enerjisi önce fotosentetik canlıların fotosentez tepkimeleriyle besinlerin içinde kimyasal enerji olarak depolanır. Ardından bu enerji canlıların hücresel faaliyetlerinde kullanılmak üzere solunumla açığa çıkarılır ve ATP enerjisine dönüştürülür.
ATP enerjisi canlılarda ısı enerjisi, hareket enerjisi gibi enerji çeşitlerine dönüşür. Bu süreç uzun süre devam ettikten sonra biriken enerji kimyasal bağ enerjisi olarak organik maddelerin yapısında birikir.
Fosil yakıtlar organik maddelerin uzun süre birikmesiyle ortaya çıkarlar. Fosil yakıtların yakılmasıyla tekrardan ısı enerjisi, elektrik enerjisi gibi enerji formları elde edilir.
Kısaca özetlemek gerekirse atomun içinde saklı olan nükleer enerjiyi hariç tutarsak doğada enerji akışının temelinde güneş vardır. Güneş bütün bu sürecin ana dinamosudur.
Enerjinin Dönüşümü
Enerji bir formdan diğer forma dönüştürülürken bir dizi işlem gerekir. Bu işlemler için ise yine enerji gerekmektedir. Yani enerji yok olmamakta, sürekli dönüşüm geçirmektedir.
Güneş enerjisi fotosentez tepkimeleriyle besinlerin içine hapsolduktan sonra solunum tepkimeleriyle bunun canlı metabolizmasında kullanılabilecek enerjiye dönüşmesi gerekir. Bu da fosforilasyon denilen süreçle gerçekleşir. Fosforilasyon fosfat bağlarında enerji tutan ATP molekülünü sentezleme işlemidir.
Gelişmiş canlılar olarak biz insanlar hareket ederiz. Hareketimizi sağlayan kaslar vardır. Aslında kaslarımız ATP enerjisini harekete çevirmek için özelleşmiş makinelerdir. Harcanan enerji ile kas lifleri uzayıp kısalmakta ve enerji sarf edilmektedir.
Canlılarda enerji dönüşümünü anlamak canlı metabolizmasını anlamak için ana unsurdur. Çünkü canlılarda gerçekleşen bütün faaliyetler enerji ile olur. Enerjisiz yaşamın düşünülmesi olanaksız olduğu için güneş yaşam için çok gereklidir.
Bu süreci bilmediğimiz zaman güneşin yaşam için ne kadar önemli olduğunu da anlamakta güçlük çekeriz. Güneş yazın güneşlenmemizi sağlayan bir solaryum cihazı olmaktan çok daha ötedir.
Etiketler:
Son Eklenenler
- Tarımla İlgili Meslekler
- Matematiği İyi Olmayanlar Hangi Mesleği Seçmeli?
- Antropoloji Nedir?
- Dünyanın Kaç Türlü Hareketi Vardır?
- Toplumsal Düzeni Sağlayan Kurallar Nelerdir?
- Cumhuriyet Yönetiminin Değerleri Nelerdir?
- İklim ve Hava Olayları Arasındaki Fark
- 1 Asal Sayı Mıdır?
- Homeostasi nedir?
- 2 ile Bölünebilme Kuralı