Ekolojik Denge Nedir?
Ekoloji ekosistemi inceleyen bilim dalıdır. Ekolojik denge, genetik tür ve ekosistem çeÅŸitliliÄŸinin büyük oranda istikrarlı kaldığı, doÄŸal miras yoluyla kademeli olarak deÄŸiÅŸime uÄŸrayan bir organizma topluluÄŸunun dinamik denge hali ÅŸeklinde tanımlanabilir.
Kısaca bir ekosistemdeki tür sayısının istikralı devam etmesi ekolojik dengedir. Ekolojik dengenin korunması demek ekosistemde biyolojik çeÅŸitlilik saÄŸlanması demektir.
Burada en önemli nokta, bir ekosistemdeki doÄŸal dengenin korunmasıdır. Bu denge, yeni türlerin girmesi, bazı türlerin ani ölüme uÄŸraması, doÄŸal tehlikeler ya da insan etkisinden kaynaklanan nedenlerden dolayı bozulabilir. Bu yazıda insan nüfusunun ve geliÅŸimin ekolojik dengeyi nasıl etkilediÄŸi üzerinde duracağız.
Ekolojik Denge Nasıl Bozulur?
Denge halindeki bir ekosistem incelendiÄŸinde iÅŸlerin kendiliÄŸinden yürüdüÄŸünü görürüz. Ä°nsan müdahalesi olmayan bazı örneklerde yüzyıllarca saÄŸlıklı bir ÅŸekilde varlığını sürdüren ekosistemler vardır.
Varlığını sürdüren ekosistemlerin bütün üyeleri arasında görev dağılımı vardır. Bitkiler besin üretir, otçullar bitkileri yer, etçiller otçulları yer, ayrıştırıcılar ise hepsini ayrıştırarak toprağı besin ve mineral açısından zenginleÅŸtirir. BuharlaÅŸan suya karşılık yaÄŸmurlarla sistemin su ihtiyacı giderilir. Ekolojik dengede sistemin kendi kendini temizleyebilme özelliÄŸi vardır. Bu durum sadece orman ekosistemlerinde deÄŸil, çöl veya sucul ekosistemlerde de böyledir.
Ekosistem dengesinin bozulması genellikle aÅŸağıdaki faktörlerle olur.
- Yeni iÅŸgalci türlerin ekosisteme girmesi
- Kilit taşı niteliÄŸindeki tür veya türlerin tamamen yok olması
- İklim koşullarının radikal olarak değişmesi
- Ä°nsanların ekosisteme ekonomik nedenlerle müdahale etmesi
Yukarıdaki durumlar gerçekleÅŸtiÄŸinde ekolojik denge bozulur. Peki, ekolojik denge bozulursa neler olabilir?
Dengenin bozulduÄŸu yaÅŸam alanlarında aÅŸamalı olarak çoraklaÅŸma baÅŸlar. Canlı türleri azalır. BiyoçeÅŸitlilik ciddi manada düÅŸer.
Yukarıdaki durumlara birer örnek verelim. ÖrneÄŸin bir orman ekosisteminde yangın çıkarsa ormanı oluÅŸturan en temel varlık olan aÄŸaçlar yanar. Bu durumda ormanda yaÅŸayan canlıların da göç etmesi gerekir. Bunun sonucunda orman alanı çorak bir alana dönüÅŸür ve yaÅŸam tamamen yok olur.
Bir göl ekosisteminde birçok su canlısının ve balıkların birlikte yaÅŸadığını düÅŸünelim. Aşırı avlanma ile göldeki balıkları tüketirsek zamanla balıkların yediÄŸi diÄŸer canlıların sayısında bir patlama yaÅŸanacaktır. Sonrasında temizlenmeyen kirlenme ile göl yaÅŸamı aÅŸamalı olarak sona erecektir. Ya da iklim koÅŸullarının deÄŸiÅŸmesiyle göl kurursa yine göl ekosistemi ortadan kalkacaktır.
Vietnam savaşı yapıldığında ormanlık alanlar savaÅŸ alanına çevrildi. Bu nedenle birçok ormanın yaÅŸam dengesi bozuldu. Bu da birçok orman ekosisteminin dengesini yitirmesine neden oldu.
Yukarıdaki örneklerde görüldüÄŸü gibi çevresel dengenin bozulmasında insan faktörü çok etkilidir. Ancak dengenin bozulması için ille de insanın rol oynaması gerekmez. Bir ekosisteme hastalık yapan bir parazit iÅŸgalci tür olarak girdiÄŸi zaman yine ekosistem canlılığını yitirir.
Ekolojik Dengeyi Korumak Ä°çin Yapılması Gerekenler
Yukarıda da deÄŸindiÄŸimiz gibi günümüzde insan ekolojik dengenin en önemli tehdididir. Özellikle son yüzyıllarda insan nüfusunun ve tüketim kabiliyetinin bu denli artması birçok ekosistemi yok etmiÅŸtir. En basit haliyle insan sayısının artması yeni doÄŸal alanların tahrip edilerek yerleÅŸim alanına çevrilmesi manasına gelir.
Ä°nsan nüfusu daha azken ve sanayi bu kadar geliÅŸmemiÅŸken insanlar doÄŸayla nispeten daha uyumlu yaşıyorlardı. Çünkü insanın zarar verebilme kapasitesi sınırlıydı. Bugün Dünya’da insanın girmediÄŸi çok az doÄŸal alan kalmıştır.
Ä°nsan faktöründen etkilenmediÄŸi halde yine dengesini yitiren ekosistemler olacaktır. Tarihte de hep olmuÅŸtur. KoÅŸulların deÄŸiÅŸmesiyle ekosistemler zamanla yerini baÅŸka ekosistemlere bırakmıştır. Ancak insanların devreye girmesiyle ekolojik dengeler geri dönüÅŸümsüz bir ÅŸekilde hızla bozulmaya baÅŸlamıştır.
Ekolojik dengeyi korumak için ilk yapılması gereken doÄŸayı tanımaktır. DoÄŸa tanındığında ve doÄŸayla birlikte yaÅŸama öÄŸrenildiÄŸinde insanın doÄŸaya bu denli zararı azaltılabilir. Şunu unutmamak gerekir ki ne kadar geliÅŸirsek geliÅŸelim yaÅŸadığımız doÄŸadan baÅŸla bir doÄŸaya sahip olamayacağız.
DoÄŸayla uyumlu yaÅŸamak doÄŸal alanları tahrip etmemekle baÅŸlar. ÖrneÄŸin yerleÅŸim yeri yapmak için aÄŸaç kesmek, beslenmek için aşırı avlanmak gibi faaliyetlerin sınırlandırılması gerekir. DoÄŸanın hızla tahrip olmasının sonucunda birçok devlet bu konuda yasal düzenlemeler çıkarmıştır. Ancak yasalar dahi insanın hırs ve ihtirasını durduramamıştır.
Bireysel olarak dünyaya daha az atık bırakmak ekolojik dengeyi korumak için yapılabilecek en basit ve en önemli adımdır. Çünkü hayvan artığı doÄŸada çok kısa bir sürede eriyip temizlenirken insanların ürettiÄŸi sanayi atıkları doÄŸayı kalıcı olarak kirletmektedir. Daha az ürün ve daha az enerji tüketmek insanlığın kurtuluÅŸudur.
Ä°nsanoÄŸlu kullandığı ürünlerde doÄŸaya uygun davranırsa yine ekolojik dengeye katkı saÄŸlamış olur. ÖrneÄŸin geri dönüÅŸümlü ürünlerin kullanılması ve teÅŸvik edilmesi, fosil yakıtlar yerine güneÅŸ enerjisi ve rüzgâr enerjisi gibi yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılması doÄŸaya olan zararımızı azaltacaktır.
Etiketler:
Son Eklenenler
- Tarımla İlgili Meslekler
- Matematiği İyi Olmayanlar Hangi Mesleği Seçmeli?
- Antropoloji Nedir?
- Dünyanın Kaç Türlü Hareketi Vardır?
- Toplumsal Düzeni Sağlayan Kurallar Nelerdir?
- Cumhuriyet Yönetiminin Değerleri Nelerdir?
- İklim ve Hava Olayları Arasındaki Fark
- 1 Asal Sayı Mıdır?
- Homeostasi nedir?
- 2 ile Bölünebilme Kuralı