D Vitamini Sentezi | Soru-cevap - Webders.net

D Vitamini Sentezi

icon_soru
Soru Didem Taslan 04.02.2019 - 13:27
D vitamini nedir? D vitamini sentezi nasıl olur? D vitamini bir hormon mudur?
icon_soru
Cevap 06.02.2019 - 11:44

UVA ve UVB ışınları D vitamini sentezinin ana kaynağıdır. D vitamini 3 steroid'e verilen ortak isimdir. Bunlar D2 vitamini, D3 vitamini ve D4 vitaminleridir. D1 vitamini yoktur.

Tıpta daha çok D2 vitamini (ergokalsiferol) ve D3 vitamini (Kolekalsiferol) kullanılır.

İnsan vücudunda bulunan D vitamininin yaklaşık %90'ı güneşten gelen morötesi (UV) ışınlarından UVB'nin etkisi ile derinin en derin tabakalarında (Stratum bazale, Stratum spinosum) bulunan 7-dehidroksi kolesterolden fotosentez yolu ile sentezlenir. Ve ilk olarak kolekalsiferol oluşur. UVA ise tam tersine D Vitamini sentezini azaltır.

Besinlerle alınan bitkisel ve hayvansal D vitaminleri duodenumdan itibaren, ince bağırsağın üst kısmından emilerek kana geçer. D vitamininin enterohepatik dolaşımı vardır. Yağda eridiği için de safra tuzlarına ve yağa ihtiyaç duyar.

D vitamininin başlıca fonksiyonları

1. Hücre farklılaşması: Hücreler hızla bölünerek sayılarını arttırırlar (proliferasyon). Hücrelerin özel görev almasına (diferansiyon) denir. Hücreler farklılaştıkça proliferasyon hızı yavaşlar. Proliferasyon kontrol edilmezse kansere sebep olur. Kalsitriol proliferasonu kontrol eder.

2. Otoimmun hastalıkların gelişimini engeller:

Bağışıklık hücrelerini (T-hücrelerini) güçlendirir.

3. İnsülin salgılanmasına yardımcı olur:

Eksikliği Tip 2 diyabete neden olabilir.

4. Enflamasyonu Engeller:

D vitamini, aşırı sitokin faaliyetlerini baskılar.

5. Enfeksiyonu engeller:

Bir enfeksiyona maruz kalındığında, mikrop öldürücü peptidleri üretir. En önemli mikrop öldürücü peptid katelisin'dir. Hücre duvarını tahrip ederek bakteri, virüs, mantarlara geniş etkili antibiyotik gibi davranır.

Vücuda giren D vitamininin en çok % 10'u yiyeceklerle alınır (yumurta, sakatat, balık, hayvansal yağlar). D2 vitamini güneşten sentezlenmez. Endüstriel olarak mantarlardan radyasyon sonucu elde edilir. D3 vitamini D2 vitamininden 5 - 10 kez daha etkilidir ve 2 - 3 kat fazla depolanır.

Piyasadan alınan D vitaminleri ile deriden emilen D vitaminleri aynı değildir. D vitamini deride güneş ışını ile sülfata bağlanır (sülfatlı D vitamini). Bu haliyle suda çözünür hale gelir. Bu şekilde hücrelere kolayca girdiği için, etkisi yağda eriyen D vitaminine göre daha fazladır. Ağızdan alınan D vitamini sülfatsızdır. Sülfatsız D3 vitamini yağda erdiği için kanda serbestçe dolaşamaz, kanda serbestçe dolaşabilmesi için LDL- kolesterole ihtiyacı vardır.

Güneş ışınları kolesterole kükürtün oksitlenmesini sağlayarak D vitamini sentezini başlatır.

Doğru güneşlenme:

UVB ışınları, UVA ışınlarına göre daha kısa dalga boyuna sahiptir. Dalga boyu kısaldıkça engeller karşısında saçılıp dağlırlar. Bu ışın camı, araba camını geçemez. Bulutlu havalarda etkisizdir. UVB'nin dağılmadan hedefe ulaşabilmesi için açık havada ve atmosfere dik açıyla gelmesi (öğlen saatleri) ve başka bir fiziksel etkenle (yağ-krem) karşılaşmamalıdır. 20 dakika mayo ile güneşlenmek yeterlidir. 20 dakikada D vitamini yapımı maksimuma ulaşır. Daha çok güneşlenmenin fazla yararı olmaz.

Ciltte sentezlenen kolekalsiferol, yağ bezlerinin salgıları ile yüzeye doğru çıkar ve 48 saat içinde yeniden ciltten emilerek kana geçer.

Henüz ciltten emilmeden sabun veya şampuanla yıkanılırsa, ciltten uzaklaştırılır. D vitamini sentezi olmaz.

UVB ışınları ile UVA ışınlarının D vitamini sentezi üzerine etkileri zıttır. UVB D vitamin sentezini arttırırken, UVa ışınları sentezlenen kolekalsiferolü parçalar. Fazla miktarda UVA ışınlarına maruz kalmak deri kanseri riskini arttırabilir.