Fizikte Büyüklükler
Fizikte doğa bilimlerinin genelinde olduğu gibi ölçme ve kıyaslama çok önemlidir. Bu nedenle fizikte matematiğin kullanımına çok sık rastlarız. Fizikle ilgilenen bilim insanlarının yaptığı çalışmaların sonuçlarını ortaya koymak için fiziksel büyüklükler kullanılır. Bir fiziksel büyüklüğün tanımlanabilmesi için gözlemler yapmak gerekir. Bu gözlemler hem nitel hem de nicel olabilmektedir. Gözlemlerin ölçülmesi ve fiziksel büyüklükler ile ifade edilmesi fizik bilimi için çok önemlidir.
Fizikte büyüklükler taşıdıkları anlamlara göre temel büyüklükler ve türetilmiş büyüklükler olarak ikiye ayrılır.
Temel Büyüklükler
Temel büyüklükler ifade edildiklerinde kendi başlarına bir anlamı olan büyüklüklerdir. Ölçüm sonucu tek bir büyüklük ile ifade edilebiliyorsa bu temel bir büyüklüktür. Temel büyüklüklerin kendi birimleri vardır. Temel büyüklükler ölçüm aletleriyle ölçülebilirler.
Fizikte yedi tane temel büyüklük bulunmaktadır. Bu büyüklükler ve birimleri şöyledir:
| Büyüklük | SI birimi |
|---|---|
| Kütle | kilogram (kg) |
| Işık şiddeti | Candela (cd) |
| Sıcaklık | Kelvin (K) |
| Akım şiddeti | Amper (A) |
| Madde miktarı | Mol (mol) |
| Uzunluk | Metre (m) |
| Zaman | Saniye (s) |
Kütle değişmeyen madde miktarı olarak tanımlanır ve eşit kollu teraziyle ölçülür. Kütlenin birimi kilogramdır. Bir maddenin kütlesini eşit kollu teraziyle ölçtükten sonra bir sayı ve bir birimle ifade ederiz. Örneğin bir taşın kütlesini 3 kg olarak ifade edebiliriz. Günlük hayatta “3 kg ağırlığında” gibi ifadeler kullanırız ancak bu yanlış bir tabirdir. Çünkü kg ağırlığın değil kütlenin birimidir. Ağırlık bir kuvvetken kütle maddenin miktarıdır.
Türetilmiş Büyüklükler
Fizikte bazı ölçümleri tek bir büyüklükle ölçemeyiz. Ancak birden fazla büyüklükle ifade ederiz. Örneğin hız büyüklüğü için uzunluk ve zaman birimlerini birlikte kullanmamız gerekir. Bu nedenle hızı m/s şeklinde ifade ederiz.
Aşağıda türetilmiş büyüklüklerden bazıları verilmiştir:
| Büyüklük | SI birimi |
|---|---|
| Kuvvet | Newton (N) |
| Enerji | Joule (J) |
| Direnç | Ohm (Ω) |
| Potansiyel | Volt (V) |
| Frekans | Hertz (Hz) |
| Basınç | Pascal (Pa) |
| Güç | Watt (W) |
Fiziksel bir büyüklüğün temel büyüklük mü yoksa türetilmiş bir büyüklük olduğunu tespit etmek için şöyle düşünmek gerekir. Büyüklük tek başına varsa temel bir büyüklüktür. Eğer birden fazla değişken işin içine giriyorsa türetilmiş bir büyüklüktür. Örneğin güç yapılan işin zamana bölünmesiyle ortaya çıkar. Bu nedenle güç türetilmiş bir büyüktür.
Temel büyüklükleri iyi bilirsek geri kalan bütün fiziksel büyüklükler için rahatlıkla türetilmiş büyüklük diyebiliriz.
Etiketler:
Son Eklenenler
- Tarımla İlgili Meslekler
- Matematiği İyi Olmayanlar Hangi Mesleği Seçmeli?
- Antropoloji Nedir?
- Dünyanın Kaç Türlü Hareketi Vardır?
- Toplumsal Düzeni Sağlayan Kurallar Nelerdir?
- Cumhuriyet Yönetiminin Değerleri Nelerdir?
- İklim ve Hava Olayları Arasındaki Fark
- 1 Asal Sayı Mıdır?
- Homeostasi nedir?
- 2 ile Bölünebilme Kuralı