Kolonicilik Nedir?

30.12.2019 - 03:45

Tarihteki ekonomik ilişkileri ve denizci toplumların faaliyetlerini anlayabilmek için koloniciliği de bilmemiz gerekiyor. Bu yazıda kolonicilik nedir hem kısa hem de detaylı olarak anlayacağız. Önce kısaca tanım yapacak, ardından da kolonicilik tarihiyle ilgili biraz daha bilgi vereceğiz.

Bir toplumun kendi toprakları dışında idare ettiği yerlere koloni denir. Bu yerleri devlet çıkarları için kullanmaya ve buradan fayda sağlamaya ise kolonicilik denir. Kolonicilik yapan devletler bazen kolonilerine kendi vatandaşlarını da yerleştirmişlerdir.

Kelime olarak koloni colonia sözcüğünden türemiştir. Bu sözcük kendi topraklarından bağını koparmadan başka bir yere yerleşen manasına gelmektedir.

Koloniciliğin Tarihi

Kolonicilik ya da kolonizasyon çok eskilerden beri uygulanan ticari ve siyasi bir faaliyettir. İlk çağlarda itibaren ticari kolonicilik yapıldığı bilinmektedir. Hatta İlk Çağ'da bunun çok yaygın olduğunu söyleyebiliriz. Hem denizlerde hem da karalarda birçok koloni kurulmuştur.

Özellikle denize yakın uygarlıkların liman kontrolü sağlayarak gemilerle çeşitli yerlere bu amaçla gittikleri bilinmektedir. Kolonicilik yapmanın temel nedeni ihtiyaç duyulan maddelerin temin edilmesi ve ekonomik kar elde etmektir.

Hem hammadde ve çeşitli kıymetli madenleri elde etmek, hem de elde olan malları satarak ticaret yapmak için birçok uygarlık çeşitli bögelerde çeşitli koloniler kurmuşlardır

Koloniciğin nedenleri maddeler halinde şöyle sıralanabilir:

Yetmeyen toprakları genişletmek
Daha çok tarım ürünü elde etmek
Siyasi etki sahasını genişletmek
Ticaret yapıp zenginleşmek
Kıymetli maddeleri elde etmek
Savaşlar için asker temin etmek
Mal satıp gelir elde etmek

Bu nedenleri çoğaltabiliriz. Ancak ticari kolonicilik yapmak bu nedenler arasındaki belki de en yaygındır. Bu açıdan özellikle denize komşu olan bölgeler koloni kurulması için oldukça elverişli olmuştur.

Kolonicilik kavramının yerini modern zamanlarda sömürgecilik ve yayılmacılık almıştır. Temelde benzer olan bu kavramlar arasında uygulama açısından bazı farklar bulunmaktadır.

Önemli Kolonici Medeniyetler

İlk Çağ'da deniz ve kara koloniciliği yapan uygarlıklar vardır. Anadolu medeniyetinden İyonlar Ege Denizi kıyısında kuruldukları için bölgedeki ada ve bölgelerde ciddi koloniler kurmuşlardır.

Akdeniz'de etkili olan Fenikeliler ve Yunanlılar da önemli koloniciler arasındadır. Asurlular ise kara koloniciliğinde illeri gitmişlerdir. karum adı verilen ticaret merkezleri liman bölgelerine yakın bir şekilde kurulmuş ve böylece kolonicilik faaliyetleri yaygınlaşmıştır.

Asurlular Mezopotamya uygarlığı oldukları halde Anadolu'da önemli koloniler kurmuşlardır. Bu faaliyetler sırasında Anadolu uygarlıkları yazıyı öğrenmişlerdir. Kültepe, Boğazköy, Alişar gibi Anadolu bölgeleri Asur kolonisi olmuşlardır.

Fenikelilerin deniz yoluyla yaygınlaştırdıkları deniz koloniciliğini İyonyalılar ve Yunanlılar da devam ettirmiştir. Bu medeniyetler öyle ki birçok yerde şehir devletleri kurmuşlardır.

İyonya şehir devletleri gelişmiş ticaret imkanları ve özgür düşünce ortamı sayesinde bilimin doğmasına olanak sağlamıştır. İyon medeniyeti tarihini gördüğü önemli medeniyetlerden biridir.

Venedik ve Ceneviz Kolonileri

İlk Çağlardaki kolonicilik faaliyetler daha sonraki dönemlerde de devam etmiştir. Bizim açımızdan bunların en önemlileri Akdeniz'de egemen olan Venedik ve Ceneviz toplumlarıdır. Osmanlı Devleti Akdeniz egemenliği için buralarda önemli mücadeleler vermiştir.

Özellikle Venedik güçlü deniz gücü sayesinde Osmanlıya uzun süre rakip olmuştur. Akdeniz'de bulunan adaların fethedilmesi için bu toplumlarla savaşılmıştır. Çünkü çok eski dönemlerden beri Akdeniz kolonicileri çeşitli adaları ve limanları ele geçirmiştir.

Osmanlı Devleti hem ticaret hayatı için hem de siyasi egemenlik için Akdeniz'deki kolonicilerle uzun süre mücadele vermiştir.

Amerika Koloniciliği

Amerika Birleşik Devletlerinin kurulması kolonicilik kavramıyla oldukça ilgilidir. Kıtanın keşfedilmesiyle birlikte bölgeye İngilizler başta olmak üzere çeşitli Avrupalı milletler akın etmiştir. Amerika kıtası sömürülmüş ve oradaki zenginlikler Avrupa'ya taşınmıştır.

Bugünkü Amerika Birleşik Devletlerinde İngilizler çeşitli koloniler kurmuşlardır. Bu kolonilere çeşitli Avrupalı nüfus grupları yerleşmiştir. Ancak zamanla koloniler bağımsız hareket etmiş ve ana ülkeyle aralarında sıkıntılar çıkmaya başlamıştır.

Amerika'daki kolonilerin ana karaya karşı bağımsızlık mücadelesine girip kazanması ile koloniler bağımsız olmuştur. Sonra koloni devletleri birlik olarak Birleşik Devletleri oluşturmuştur.

Afrika Koloniciliği

Coğrafi keşifler ile birlikte Avrupalılar kolonicilikte ve sömürgecilikte çığır açmışlardır. Bütün Afrika kıtası Avrupalı devletlerin kolonileri haline gelmiştir. Zamanla Afrika'nın ötesine geçilmiş ve Hindistan dahil olmak üzere birçok yer ele geçirilmiştir.

Afrika kıtasında büyük zulümler ve sömürüler yaşanmıştır. Bununla birlikte kıtada yer alan ülkelerin bağımsızlıklarını kazanmaları 19. ve 20. yüzyılları bulmuştur. Dünya savaşının çıkmasının nedenlerinden biri de Avrupa devletlerinin kolonicilik yani sömürge yarışıdır.

Avrupa'nın zenginleşmesinde Dünya'nın çeşitli yerlerinde kurulan kolonilerin büyük etkisi olmuştur. Özellikle Afrika kıtası çok uzun süre kolonizasyon altında kalmıştır.

Koloniciliğin Sonuçları

Yukarıda da belirttiğimiz gibi kolonicilik demek başkalarının topraklarında egemenlik göstermek demektir. Çeşitli ihtiyaçlarını karşılamak ve daha zengin hale gelmek için çok eski zamanlardan beri kolonicilik devam etmiştir. Zamanla sömürgecilik ve yayılmacılık olarak şekil değiştirse de bu tür faaliyetlerin çeşitli sonuçları olmuştur.

Koloniciliğin zararlarının yanında tarih açısından çeşitli yararları da olmuştur. Kolonicilik sonuçları maddeler halinde şöyle sıralanabilir:

Uzun süre kara ve denizlerde ticaret savaşları hakim olmuştur.
Birçok toplum sömürüye uğramıştır.
Ticari faaliyetler hızlanmış ve eksik olan maddeler başka yerlerden taşınmıştır.
Ticari faaliyetlerle birlikte kültürel etkileşim bilginin daha çok yayılmasına neden olmuştur.
Tarımın yanında ticaret de temel bir ekonomik faaliyet haline gelmiştir.
Ticaret yollarının önemi çok artmıştır.
Denizcilik ve gemi yapımı önemli bir faaliyet haline gelmiştir.
Denizlerdeki hakimiyet siyasi ve askeri olarak önem kazanmıştır.

Kolonicilik başkalarının topraklarını işgal sayılacağından olumsuz bir durumdur. Ancak tarihte ticaretin gelişmesi başta olmak üzere medeniyete çeşitli faydalar sağlamıştır. Bu nedenle koloniciliğin yaygın olduğu toplumların daha zengin olduğunu görmekteyiz. Ayrıca buralarda daha fazla bilim insanı çıkması da bir sonuçtur.

Etiketler:

tarih

Yorumlar

Yorum Yap