Morfoloji Nedir?
Canlı bilimi olan biyolojinin canlıları incelerken ortaya koyduğu birçok yaklaşım vardır. Bu nedenle biyoloji alt dallara ayrılmıştır. Biyolojinin alt bilim dalları yazısında da bahsettiğimiz gibi bu alt dallardan biri morfoloji dediğimiz bilimdir. Bu yazıda morfoloji nedir sorusuna basit ancak kapsamlı bir yanıt vermeye çalışacağız.
Morfoloji, organizmaların şekil ve yapısal özellikleri üzerine çalışılan bir biyoloji dalıdır. Tıpta hastalıkları teşhiste de kullanılan bu bilimin bulgularına morfolojik bulgu denir. Sağlıkta en yaygın karşılaşılan durum ise sperm morfolojisi denilen durumdur. Belirli bir yapı ya da organın şeklinde biz bozukluk olması bir rahatsızlık belirtisi olabilmektedir.
Morfoloji bilimi mikroskobik canlılar da dahil bir şekilde bütün canlıların şekil ve yapılarıyla ilgilenir. Canlı türleri arasında şekil ve yapı benzerlikleri bize canlıların akrabalıkları ve kökeni hakkında da bilgi vermektedir.
Bu bilim dalı, dış görünüşün elemanlarını (şekil, yapı, renk, desen, boyut), yani dış morfolojiyi (eidonomi) incelediği gibi ayrıca kemik ve organlar gibi iç yapıların özelliklerini inceler. İç organ ve yapıları inceleyen iç morfoloji (anatomi) de oldukça önemlidir.
Morfolojinin Tarihçesi
Morfolojinin kökenleri, 1790'da Johann Wolfgang von Goethe'ye dayanır. Goethe morfoloji kavramını geliştirdi. Alman anatomist ve fizyoloji uzmanı Karl Friedrich Burdach, 1800'deki düşünceye bağımsız olarak katkıda bulunmuştu. İkisi birlikte bugün kullandığımız morfoloji kavramını geliştirdiler.
Yapı ve şekil gibi manalar içeren morfoloji kavramı edebiyat ve mimarlıkta da yapıyı simgelemek için kullanılmaktadır. Edebiyatta ve dilde morfoloji kelimelerin veya metinlerin yapısıyla ilgilidir. Yine mimarlıkta morfoloji bir yapının şekille ilgili özellikleriyle ilgilenir.
Ayrıca moleküler morfoloji, polimerler veya RNA gibi bileşik moleküllerin yapısını tanımlamak için kullanılan bir terimdir.
19. yüzyıl boyunca morfolojik araştırmalar yapılmış ve bu alanda önemli bilim adamları çeşitli eserler vermiştir. Canlıları sınıflandırmada kullanılan bu bilim aynı zamanda evrim teorisi ortaya çıkınca yeni bir kimlik kazanmış ve evrim teorisi açısından da ele alınmıştır.
Morfolojinin Dalları
Morfolojinin birçok bölümü vardır, en bilinenleri muhtemelen anatomidir. Anatomi organizmaların yapısının incelenmesidir. Birçok farklı bilime bağlıdır ve mikroskobik ve makroskobik olarak ayrılmıştır.
Karşılaştırmalı morfoloji, morfolojinin bir başka dalıdır. Bir organizmanın vücut yapılarında kalıplar arar ve sistematik (taksonomik) sınıflandırma için temeldir. Sistematik sınıflandırma bakterilerden itibaren bütün canlıları sınıflar halinde ayırarak incelenmesini kolaylaştırır.
Morfolojinin son iki bölümü işlevsel ve deneyseldir. İşlevsel morfoloji, morfolojik özelliklere odaklanarak yapılar ve işlevler arasındaki işbirliğini incelemektir. Deneysel morfoloji ise çoğunlukla laboratuvar koşullarında organizmalara odaklanır, bu da bilim adamlarının deney yaparak değişimleri gözlemlemesidir.
Morfoloji bilim insanlarının var olan tüm organizmalar için iyi bir tablo çizmesine yardımcı olur. Basit bir mikroorganizmayı sınıflandırırken bile onun birçok özelliklerine bakmanız gerekir. Sahip olunan yapı ve organeller ve bunların şekilleri incelenmesi gereken en önemli konulardan biridir.
Sperm Morfoloji Nedir?
Çok araştırılan ve merak edilen bir konu olduğu için sperm morfolojisine de kısaca değinelim. İnsanda üretilen milyonlarca spermin birçoğu farklı şekil ve yapı özellikleri gösterilir. Ancak üreme yeteneği olan spermlerin belli başlı özellikleri bulunmaktadır.
Üreme yeteneği olan ve şartlara uyan spermlere normal sperm denir. Spermlerin mikroskop altında incelenmesiyle spermlere morfoloji testi yapılabilir. Genellikle 200 civarında sperm hücresi test edilir ve normal sperm oranı tespit edilir.
Normal sperm oranı %4 ile %14 arasında değişkenlik gösterebilir. Ancak %4 altında bir skorda olmak hamileliği geciktirebilir. Sperm morfolojisinin doğrudan yavrulama özelliğini etkileyip etkilemediği bir tartışma konusudur. Eğer normal morfolojiye sahip spermler %0 çıkarsa bu durumda doktor gebelik için tüp bebek gibi teknolojik yöntemler tavsiye edebilir.
Sperm morfolojisini düzeltmek için ne yapılmalı diye merak edenler için de durumu özetleyelim. Bu konuda yapılacak çok bir şey bulunmuyor genellikle. Sadece bozuk morfolojiye sahip spermi olanlar da çeşitli yöntemlerle çocuk sahibi olabiliyorlar. Bu konuda doktorunuza danışabilirsiniz.
Etiketler:
Son Eklenenler
- Tarımla İlgili Meslekler
- Matematiği İyi Olmayanlar Hangi Mesleği Seçmeli?
- Antropoloji Nedir?
- Dünyanın Kaç Türlü Hareketi Vardır?
- Toplumsal Düzeni Sağlayan Kurallar Nelerdir?
- Cumhuriyet Yönetiminin Değerleri Nelerdir?
- İklim ve Hava Olayları Arasındaki Fark
- 1 Asal Sayı Mıdır?
- Homeostasi nedir?
- 2 ile Bölünebilme Kuralı