Kafes Sistemi
Osmanlı Devleti teşkilatlanmayı esas alan bir sistemler devletidir. Osmanlı Devletinin Duraklama Döneminde uygulanmaya başlanan ve bugün de birçok tarihçi tarafından tartışılan sistemlerde biri de kafes sistemidir.
Bu yazıda kafes sistemi nedir, kim tarafından kurulmuştur, Osmanlı Devletine ne gibi etkileri olmuştur şeklindeki konulara açıklık getirmeye çalışacağız.
Şunu önceden belirtelim ki kafes sistemini anlamak için ondan önce uygulanmakta olan düzeni iyi bilmek gerekir. Osmanlıda tahta geçen padişah taht mücadelelerini önlemek amacıyla kardeşlerini boğdurtuyordu. Hatta bu usul Fatih Sultan Mehmed tarafından düzenlenen Fatih Kanunnamesi ile de yasal bir şekilde ifade ediliyordu.
Kafes Sistemi Nedir?
Osmanlı Devletinde 1600'lü yılların başından itibaren uygulanmaya başlanan, tahta geçme ihtimali bulunan şehzadelerin muhafız gözetiminde çok az kişiyle görüşme koşuluyla bir odada hapsedildiği sisteme kafes sistemi denir.
Kafes sistemini kim kurdu dersek ilk olarak Sultan I. Ahmed tarafından uygulandığını görmekteyiz. Bu sistemin kurulmasının ana amacı tahta çıkmayan şehzadelerin öldürülmesini engellemektir. Osmanlı Devletinde tahta geçen padişahın kardeş katli yapması vicdani olarak padişahı yıpratmaktaydı.
Ayrıca çok sayıda şehzadenin katledilmesi bir hanedan dramına dönüşüyordu. Örneğin Sultan III. Mehmed tahta geçince 19 erkek kardeşini öldürtmüştür.
Kafes usulü uygulanınca şehzadelerin kimseyle görüşmemesi, onların çevre edinmesi ve güç toplamasına engel olmaktaydı. Bu açıdan bakıldığı zaman kardeş ölümlerini engellediğini de hesaba katarsak iyi bir sistem olduğunu düşünebiliriz. Ancak sistemin birçok dezavantajı da vardır. Bu nedenle kafes usulü 19. yüzyılın başlarında kaldırılmıştır.
Osmanlı'da Sancağa Çıkma
Osmanlı Devletinde kafes sisteminden önce padişahın çocukları ”Sancağa Çıkma” denilen bir usule göre merkeze bağlı sancaklarda idarecilik yapıyordu. Tecrübeli bir devlet adamı yardımıyla çok küçük yaşlarda eyalet yöneten bu çocuklar aynı zamanda idarecilik tecrübesi kazanmaktaydı.
Örneğin Osmanlı Yükselme Dönemi padişahları şehzade iken sancak idaresinde bulunmuşlardır. Padişah ölünce şehzadelere haber gönderilmekte bu sayede başkente ulaşan şehzade tahta oturmaktaydı.
Bu sistemin dezavantajlarından biri ise farklı sancaklardaki şehzadelerin padişahlıkta hak iddia etmeleridir. Bu şekilde çeşitli kardeş kavgaları yaşanmış bu da devlete büyük askeri ve siyasi kayıplar yaşatmıştır.
Kafes Sisteminin Faydaları ve Zararları
Hiçbir sistem tek başına fayda veya zararlara sahip değildir. Kafes sistemi de bir ihtiyaca yönelik olarak ortaya çıkmıştır. Sultan I. Ahmed kardeşini öldürmek istememiş, bunun yerine onu hapsetmiştir. Ondan sonra gelecek padişahların da Ekber ve Erşed usulüne göre seçilmesini istemiştir. Yani büyük ve yetenekli çocukların tahta geçmesini, kardeşlerinin ise öldürülmeyip hapsedilmesini istemiştir.
Kafes sisteminin faydası kardeş katlinin önlenmesi olmuştur. Ancak buna rağmen yer yer kardeş katli vakıaları görülmüştür. Örneğin I. Ahmed'in oğlu II. Osman (Genç Osman) Hotin seferine gitmeden önce kardeşini boğdurtmuştur.
Kafes sisteminin birçok zararı da bulunmaktadır. En önemlisi sancağa gönderilmeyen şehzadelerin tecrübesiz kalmasıdır. Bu nedenle iyi yetişmemiş padişahlar devlet yönetiminde etkili olamamıştır. Ayrıca uzun süre kafeste kalan şehzadelerin akli dengeleri de bozulmuştur.
Etiketler:
Son Eklenenler
- Tarımla İlgili Meslekler
- Matematiği İyi Olmayanlar Hangi Mesleği Seçmeli?
- Antropoloji Nedir?
- Dünyanın Kaç Türlü Hareketi Vardır?
- Toplumsal Düzeni Sağlayan Kurallar Nelerdir?
- Cumhuriyet Yönetiminin Değerleri Nelerdir?
- İklim ve Hava Olayları Arasındaki Fark
- 1 Asal Sayı Mıdır?
- Homeostasi nedir?
- 2 ile Bölünebilme Kuralı