Kütle Numarası

06.10.2019 - 14:50

Atomla ilgili önemli kavramlardan biri de kütle numarasıdır. Kütle numarası bir atomu diğerlerinden ayırmamıza yarayan önemli etmenlerden biridir. Şimdi önce kütle numarası nedir kısaca öğrenelim. Ardından bilmemiz gereken diğer detayları paylaşalım.

Bir atomun çekirdeğinde yer alan taneciklerin (proton ve nötron) sayısının toplamına kütle numarası denir.

Örneğin oksijen (O) atomunun çekirdeğinde 8 proton ve 8 nötron bulunmaktadır. Bu da kütle numarasının 8 + 8 = 16 olduğu anlamına gelir.

kütle numarası

Atomla ilgili diğer bilmemiz gereken önemli kavram ise atom numarasıdır. Daha önce atom numarası yazısında bu kavrama değindik. Kısaca hatırlayacak olursak atomun proton sayısına atom numarası denir. Atom numarası atomları ayırmada kullanılan en temel faktördür.

Periyodik tablo ilk oluşturulduğunda kütle numarasına göre elementler dizilmiştir. Daha sonra bunun yanlış olduğu anlaşılmış ve atom numarasına (proton sayısına) göre düzenleme gerçekleştirilmiştir.

Kütle Numarası İle İlgili Bilgiler

Genel olarak kütle numarası nedir öğrendik. Bunu kimyada iyi kullanabilmek için bazı ek bilgilere ihtiyacımız bulunuyor. Öncelik aşağıda verdiğimiz formülü çok iyi öğrenmeliyiz.

Kütle numarası = proton sayısı + nötron sayısı

Atomları birbirinden ayıran ilk faktör atom numarası, ikinci kavram ise kütle numarasıdır. Atom numarası aynı kütle numarası farklı olan atomlar aynı elementin izotop atomları olarak isimlendirilir.

Örneğin bütün karbon atomlarının proton sayısı yani atom numarası 6'dır. Ancak bunlardan bazıları 6 nötron taşırken bazıları 8 nötron taşıyabilir. Bu durumda kütle numarası 12 olan ve kütle numarası 14 olan izotop karbon atomları bulunmaktadır.

Görüldüğü gibi kütle numarası atomdan atoma farklılık gösterebilmektedir. Bu nedenle bir elementin kütle numarası verilirken doğada en çok bulunan örneği ele alınır. Bu nedenle biz örneğin oksijenin kütle numarası 16'dır deriz.

Kütle Numarası Örnekleri

Bazı elementlerin kütle numaralarını verelim.

  • Hidrojen (H) kütle numarası = 1
  • Lityum (Li) kütle numarası = 7
  • Azot (N) kütle numarası = 14
  • Oksijen (O) kütle numarası = 16
  • Silisyum (Si) kütle numarası = 28
  • Demir (Fe) kütle numarası = 56
  • Arsenik (As) kütle numarası = 75

Peki size bir soru soralım. Dikkat ettiniz mi hiç periyodik tabloda sol üstte yazılan kütle numaraları genellikle küsuratlı olur. Bunun nedeni sizce nedir? Örneğin karbona 12 değil de 12,01 yazılır.

Bunun cevabı yine izotop kavramında yatmaktadır. Bir elementin doğada bulunan izotoplarının genel ortalaması alınmaktadır. Örneğin karbon atomlarının çoğunun kütle numarası 12 iken çok az bir kısmının 14 olmaktadır. Ortalama olarak değer aldığımızda ise 12,01 şeklinde bulunmaktadır.

Kütle Numarası İle İlgili Çözümlü Örnekler

Birkaç basit örnek çözerek bu kavramı daha iyi pekiştirelim.

Soru #1: Bir X atomunda 24 proton ve 26 nötron bulunmaktadır. Buna göre bu atomun kütle numarası nedir?

A) 24

B) 26

C) 42

D) 48

E) 50

Çözüm: Basit bir sorudur. Kütle numarasını bulmak için proton ve nötron sayısını toplamak gerekir. Öyleyse 24 + 26 = 50 olur. Cevap E seçeneğidir.


Soru #2: Kütle numarası 120 olan bir element izotopunun nötron sayısı proton sayısından 2 fazladır. Buna göre bu atomun atom numarası kaçtır?

A) 58

B) 59

C) 60

D) 61

E) 62

Çözüm: Bu atomun proton sayısına p dersek nötron sayısı da p + 2 olacaktır. Öyleyse p + p + 2 = 120 eşitliğini bulabiliriz. Burada 2'yi karşıya attığımızda 2p = 118 bulunur. Buradan da p = 59 elde edilir. Proton sayısı aynı zamanda atom numarası demektir. Öyleyse cevap B seçeneği olur.


Soru #3: Aşağıdakilerden hangisi kütle numarasını en iyi tanımlar?

A) Atom çekirdeğindeki tanecik sayısı

B) Atom çekirdeğindeki yüklü tanecik sayısı

C) Atomun toplam tanecik sayısı

D) Atomdaki negatif yüklü tanecik sayısı

E) Atomdaki pozitif yüklü tanecik sayısı

Çözüm: Atom çekirdeğinde yüksüz nötron ve pozitif yüklü proton bulunur. Bunları toplarsak da kütle numarasını elde ederiz. Cevap A seçeneğidir.


Soru #4: Kütle numarası 22 olan bir atomdan 1 mol alındığında kaç gram elde edilir?

Çözüm: Klasik bir sorudur. Kütle numarası proton ve nötron sayılarının toplamı olduğu için birimi akb (atomik kütle birimi) şeklindedir. Bunu mol sayısı ile çarparsak gramı elde ederiz. Yani cevap 22 gramdır.


Etiketler:
  • kimya    
  • Yorumlar
    Yorum Yap