Karasal İklim ve Özellikleri

17.08.2019 - 01:34

Dünya'da en yaygın görülen iklim tiplerinden biri karasal iklimdir. Bu yazıda karasal iklim ve özellikleri üzerinde duracağız.

Deniz etkisinin hissedilmediği kara iç kesimlerinde görülen kurak iklim tipine karasal iklim denmektedir.

Deniz ve okyanus gibi büyük su kütlelerin dengeleyici etkisinden dolayı buralara yakın yerlerde sıcaklık farkı azdır. İklim de ılıman özellikler gösterir. Karasal iklimde ise deniz etkisi olmadığı için günlük ve yıllık sıcaklık farkları fazladır.

Bunun sonucunda karasal iklimde kışlar soğuk ve kar yağışlı, yazları sıcak ve kurak geçmektedir.

Karasal İklim Özellikleri

Karasal iklimin özelliklerini çeşitli açılardan ele alabiliriz. Bitki örtüsü, yağış rejimi, görüldüğü yerler, yetiştirilen tarım ürünleri gibi birçok konuya değineceğiz. Önce genel hatlarıyla özellikleri verelim.

Karasal iklim özellikleri maddeler halinde aşağıdaki gibidir.

Deniz etkisinden uzak yerlerde görülür.
Yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve kar yağışlıdır.
Yıllık yağış miktarı çoğunlukla azdır.
Hem yıllık hem de günlük sıcaklık farkları fazladır.
Karsal iklim bitki örtüsü step (bozkır) denilen küçük otlar şeklindedir.
Kış en soğuk ay, yaz en sıcak aydır. Kış sıcaklıkları 0 °C'nin altına düşer.
Karasal iklimde yıllık yağış miktarı 500 mm - 600 mm civarındadır.
Karasal iklim bölgesinde yetiştirilen tarım ürünlerinin başlıcaları arpa, buğday gibi tahıllardır.

Denizden uzaklaştıkça ve yüksek yerlere çıktıkça karasal iklim koşulları daha ağır hale gelir. Böyle yerlerde sert karasal iklim görülmektedir.

Karsal İklim Haritası ve Grafiği

Karasal iklim haritası ile bu iklimin görüldüğü yerler daha iyi anlaşılabilir. İklim grafiği ile de bu iklimin yağış ve sıcaklık özellikleri daha iyi kavranacaktır.

Yukarıda gördüğünüz karasal iklim haritası yalnız ılıma karasal iklimi ele almıştır. Bu haritanın kuzey kesimlerinde sert karasal iklim özellikleri görülmektedir. Haritadaki bölgeler denize mesafeli olan bölgelerdir. Denize olan mesafeye bir de yükselti eklenirse sıcaklıklar çok düşer ve sert karasallık hakim olur.

Karasal iklim grafiğine baktığımız zaman yazların sıcak ve yağışsız olduğunu görmekteyiz. Yağışlar bahar ve kış aylarında düşmektedir. Kış yağışları çoğunlukla kar şeklinde düşmektedir.

Karasal iklimde bölgeden bölgeye bazı farklılıklar görülebilir. Karasallık denize uzak olmak demekse de iklimi belirleyen ana faktörlerden biri enlem etkisidir.

Güney Yarım Kürede karasal iklimin çok görülmemesinin nedeni Güney yarım kürede az miktarda bulunan karaların ekvatora yakın olmasıdır. Bu bölgelerde ekvator özellikleri görüldüğü için karasallık yaygın değildir.

Türkiye'de Karasal İklim

Ülkemizde deniz görmeyen bölgelerde yani iç kesimlerde karasal iklim hakimdir. Ancak bölgeden bölgeye iklim tipinde bazı değişiklikler olmaktadır.

Yukarıdaki haritada görüldüğü üzere ülkemizin büyük bir bölümünde karasal iklim etkindir. Ülkemizde görülen karasal iklim tiplerini ele alalım.

İç Anadolu Karasal İklimi

Ülkemizi iç kesimlerinde geniş bir yayılım alanı vardır. Bu iklim tipi İç Anadolu bölgesinde hakim olsa da Doğu Anadolu bölgesinin bir kısmında da etkindir. Bu iklimde en fazla yağış ilkbahar mevsiminde düşer. En kurak mevsim de beklendiği gibi yazdır. Yıllık yağış miktarı 500 mm'nin de altındadır. Konya ili ülkemizde en az yağış alan ildir.

Yine Tuz gölü çevresi, Malatya, Elazığ gibi yöreler de yağışın az düştüğü yerlerdir. İlkbahardaki yağışlar konveksiyonel yağışlardır. Konveksiyonel yağışların oluşmasında sıcaklık önemli bir faktördür.

İç Anadolu karasal ikliminde nemlilik düşük olduğu için sıcaklık farkı fazladır. Kışları soğuk ve kar yağışlıdır. Ancak kışın çok fazla yağış düşmez. Yıllık sıcaklık farkının fazla olmasıyla toprakta mekanik parçalanma yaygındır.

İç Anadolu bölgesinde buğday ve arpa gibi tahılların üretimi çok yaygındır. Bölgenin doğal bitki örtüsü bozkırdır.

Erzurum – Kars Karasal İklimi

Doğu Anadolu bölgesinin yükseltisi yüksek olan Erzurum - Kars yöresinde görülen iklim tipidir. Yükseltiden dolayı sıcaklıklar çok düşüktür. Bu bölgede görülen iklim tipi sert karasal iklim tipine oldukça benzerdir.

Erzurum Kars tipi karasal ikliminde yıllık düşen yağış İç Anadolu karasal ikliminden daha fazladır. Bu iklim tipinde farklı olarak en fazla yağış yaz döneminde düşer. Düzensiz yağış rejimi vardır ancak yazlar da yağışlıdır.

Yaz yağışlarının etkisiyle oluşan çayırlarda büyükbaş hayvan yetiştiriciliği bu bölgede önemli bir ekonomik faaliyettir. Bozkır yerine bitki örtüsü çayırlardır. Ayrıca sert karasal iklimin bitki örtüsü olan iğne yapraklı ormanlar da görülmektedir.

Bu iklimin egemen olduğu bölgede kışlar çok sert geçer. Kalıcı kar süresi oldukça uzundur. Soğuk iklimden dolayı bitki çeşitliliği azdır. Tarım yapmak zordur.

Güneydoğu Anadolu Karasal İklimi

Güneydoğuda yazlar kuraktır. Yaz sıcaklıkları Türkiye'nin en yüksek sıcaklıklarıdır. Bunda enlem etkisi vardır. Sıcaklık etkisiyle buharlaşma fazladır. En fazla yağış kış mevsiminde düşer.

Güneydoğu bölgesinde de tahıl üretimi vardır. Bitki örtüsü bozkırdır.

Yıllık sıcaklık farkı Türkiye'deki diğer karasal iklimlere göre daha azdır.

Etiketler:

coğrafya

Yorumlar

Yorum Yap