S Bloku Elementleri ve Özellikleri

31.07.2019 - 21:30

Periyodik tabloda elementler sınıflandırılırken grup numaralarına göre sınıflandırılır. Bunun nedeni aynı gruptaki elementlerin benzer kimyasal özellikler göstermesidir. Periyodik sistemde en solda bulunan iki grup elementlerine (1A ve 2A grupları) s bloku elementleri denir.

Bunun nedeni bu elementlerin değerlik orbitallerinin s orbitalleri olmasıdır. A grubu elementleri oldukları için bunlar baş grup elementi sınıfındadır.

S bloku elementlerinin istisnası helyum elementidir. Helyum p bloğu elementi mi diye sorabilirsiniz. Çünkü helyum s² ile bitmesine rağmen soygaz olduğu için periyodik tabloda 8A grubuna konmuştur. Bu nedenle bazı sistemlerde s blokunda gösterilse de istisnai bir durum olduğu için p blokunda yer alır diyebiliriz.

Daha önce periyodik tablodaki 1A ve 2A gruplarının genel özelliklerini ele almıştık. 1A grubu elementlerine alkali metaller, 2A grubu elementlerine ise toprak alkali metaller denmektedir.

S bloku elementleri s¹ ya da s² ile sona erdikleri için değerlik orbitalleri ya tam dolu ya da yarım doludur. Bu nedenle hepsi küresel simetrik yapı gösterir.

S bloku elementlerinin genel özellikleri kısaca şöyle özetlenebilir:

Periyodik tablonun solunda 1A ve 2A grubundaki elementlerdir.
Aynı periyotta yer alan elementlerle kıyaslandıklarında atom çapları daha büyüktür.
Atom hacimleri fazla oldukları için yoğunlukları düşüktür.
Hidrojen hariç metaldirler.
Metalik aktifleri yüksektir yani tepkimeye girme eğilimleri fazladır.
Bileşiklerinde +1 ve +2 değerlik alırlar.
Küresel simetrik özellik gösterirler.

S Bloku Elementlerinin Periyodik Özellikleri

S bloku elementleri arasında periyodik özelliklerin nasıl değiştiğini bilmemiz gerekir.

1. Metal Karakter

Elektron konfigürasyonu s ile biten elementler metaldir. Bunun istisnası hidrojen ve helyumdur. Hidrojen ametal, helyum ise soygazdır. Metal olan s bloku elementlerinin tamamı güçlü metallerdir. Bu nedenle ısı ve elektriği iletme, parlak görünüme sahip olma, ametallerle tepkimeye girme gibi özellikleri güçlü şekilde gösterirler.

1A grubu daha solda olduğu için metal karakteri 2A grubundan daha fazladır. Ayrıca yukarıdan aşağıya doğru inildikçe de metal karakteri artış gösterir.

2. İyon Yükü

1A grubundaki elementlerin s¹, 2A grubundaki elementlerin s² dizilimiyle bittiğini söyledik. Bu elementlerden 1A grubundakiler (hidrojeni dışarıda tutarsak) bileşiklerinde yalnızca +1 yüklü iyon meydana getirir. 2A grubundakiler ise yalnızca +2 iyon yüküyle yüklenir.

1A grubunda yer aldığı halde ametal olan hidrojen elementi ise s¹ orbitalindeki değerlik elektronunu vererek +1 iyon yükü ve aynı zamanda 1 elektron alarak -1 iyon haline gelebilir. Yani hidrojenin alabileceği 2 farklı iyon yükü vardır.

Helyum elementi ise zaten s2 ile sonlanmasına rağmen soygaz düzeninde olduğu için periyodik sistemde 8A grubuna yani p blokuna yerleştirilmiştir. Soygazlar kararlı yapıda oldukları için elektron alıp vermezler.

3. Aktiflik

Elementlerin tepkimeye girme isteğine (eğilimine) aktiflik adı verilir. Bir element ne kadar tepkimeye girmek istiyorsa o kadar aktiftir diyebiliriz.

Metal elementlerin aktifliği elektron vermeleriyle, ametal elementlerin aktiflikleri ise elektron alma eğilimleriyle ölçülür. Metaller arasında periyodik tabloda sola geldikçe metalik aktiflik artar. Bunun nedeni son katmandaki elektron sayısının azalmasıdır. Bunu şöyle düşünebiliriz: son katmanda az elektron varsa hemen verip kurtulmak ister.

Sonuç olarak 1A grubunun metalik aktifliği 2A grubuna göre daha fazladır. 1A grubu metalleri en aktif metallerdir. Alkali metaller (1A grubu) hemen her şeyle tepkimeye girerler. Bu nedenle tabiatta saf halde bulunmazlar.

Hidrojen ametal olmasına rağmen elektron verme isteği Cu, Ag, Au, Pt, Hg gibi metallerden fazladır.

Aktif metaller kolay paslanır. Çünkü oksijenle hemen tepkimeye girmek isterler. Bu metalleri korumasız açık bıraktığımızda hemen oksitlenmeye uğrayarak parlaklıklarını kaybederler.

S bloku elementlerinin ametallerle tepkimelerinden hidrür, karbür, sülfür, halojenür, oksit, fosfür, nitrür bileşikleri oluşur.

Aktif metaller aynı zamanda su ile de kolay tepkimeye girerler. Bu tepkimelerden hidrojen gazı açığa çıkar ve hidroksitler oluşur. Oluşan metal hidroksitler baz özelliği gösterir. Alkali metaller ve toprak alkali metaller olarak adlandırma da bu yüzdendir.

Bazı S Bloku Elementleri Hakkında Bilgiler

Şimdi de s bloku elementleri arasından en bilindik olanları hakkında bazı bilgiler verelim.

Hidrojen: Ametaldir. Kokusu ve rengi yoktur. Normal koşullarda gaz haldedir. Bazı ametallere karşı metal gibi davranır. Periyodik tablonun ilk üyesidir.

Lityum: Tablodaki ilk metaldir. Lityum iyon pillerinde kullanılır. Farklı kullanım alanları da mevcuttur.

Sodyum: 1A grubunda yer alır. Yumuşak özellik gösteren bir metaldir. Gümüş rengi ile beyaz arası bir rengi vardır. Sağlığımız açısından önemli bir maddedir. Klor ile tepkimeye girerek sofra tuzunu oluşturur.

Magnezyum: 2A grubunda yer alır. Sodyuma göre daha az aktiftir. Vücudumuzda önemli işlevleri vardır. Sanayide çok yaygın kullanılan bir metaldir.

Potasyum: Aktif bir metaldir. 1A grubunda bulunur. Sodyum ile birlikte sinirsel iletimde görev alır.

Kalsiyum: 2A grubunda, potasyum sağında yer alır. Kemiklerimiz için önemli bir maddedir.

Etiketler:

kimya

Yorumlar

Yorum Yap