Maddenin Ortak Özellikleri

11.05.2018 - 20:51

Maddenin ortak özellikleri fizik ve kimya derslerinin ortak konusudur. Çünkü bütün bu iki fen biliminin de ana konusu maddenin yapısı, değişimi ve maddeler arasındaki ilişkidir. Bu nedenle maddenin özelliklerini anlamak çok önemlidir. Maddenin ortak özellikleri 6. sınıf derslerinden itibaren karşımıza çıkar. Bu konuyu iyi bilirsek eğitim hayatımız boyunca avantajını yaşarız.

Kütlesi olan, uzayda yer kaplayan ve tanecikli yapı gösteren her şeye madde denir.

Madde ve özellikleri konusunda maddenin temel özellikleri üzerinde durmuştuk. Maddenin ortak ve ayırt edici olmak üzere özellikleri ikiye ayrılır. Burada daha özet şekilde maddenin ortak özellikleri üzerinde duracağız.

Maddenin ayırt edici özellikleri şöyle sıralanabilir:

Yoğunluk (özkütle)
Erime ve Kaynama Noktası
Çözünürlük
Esneklik
Genleşme
Öz Isı
Elektrik İletkenliği

Maddenin Ortak Özellikleri Nelerdir?

Maddenin tanımını yaparken aslında ortak özelliklerini de kısmen ele almış oluyoruz. Maddenin ortak özellikleri maddeler halinde şöyle sıralanabilir:

Kütle
Hacim
Eylemsizlik
Tanecikli yapı

Bütün maddelerin kütlesi, hacmi ve eylemsizliği vardır. Bütün maddeler taneciklerden oluşmuşlardır. Bu taneciklerin en küçük birimi atomdur. Maddenin bu ana dört ortak özelliğinin yanına başka birkaç özellik de ekleyebiliriz. Örneğin bütün maddeler + yüklü proton ve - yüklü elektron içerir. Bu nedenle yüklü yapı da maddenin ortak özelliklerinden biridir. Ancak temel olarak bu dört özellik konuyu özetlemek açısından yeterlidir.

Kütle

Maddenin en temel özelliğidir. Kütle temel bir büyüklüktür ve birimi (SI) kilogram kg (kilogram) şeklindedir. Bu bilgi bazen karıştırılmaktadır. Kütlenin birimi gram değil kilogramdır. Kütlenin İngilizcesi "mass" şeklindedir. Bu nedenle kütle fizikte m harfiyle gösterilir.

Bütün maddelerin birer kütlesi vardır. Çünkü maddeler atom adı verilen taneciklerden oluşmuştur. Bu atomların kütleleri de birbirinden farklıdır. Atomun kütlesini belirleyen etmen çekirdeğindeki tanecik sayısıdır. Atom çekirdeğinde bulunan elektronun kütlesi önemsiz olduğundan kütlenin ana nedeni olarak genellikle nötron ve proton gösterilir.

Bir atomdaki proton ve nötron sayılarının toplamı o atomun kütlesini verir. Bir maddede bulunan tüm atomların içerisindeki proton ve nötronların sayısını toplarsak kütlesini elde ederiz. Yani kütle bir nevi sayıdır diyebiliriz. Bir maddenin ne kadar çok proton ve nötron içerdiğini ifade eder.

Bu açıdan bakıldığında elbette kütle ve ağırlık kavramları birbirinden farklıdır. Ancak bu iki kavram birbirleriyle çok ilişkilidir. Çünkü madde miktarı arttıkça ağırlık da artacaktır. Ağırlık dediğimiz şey kütleye uygulanan yer çekimi kuvvetinin bileşkesidir. Bir şey yer tarafından ne kadar güçlü çekilirse, ağırlığı da o kadar yüksek olur.

Sonuç olarak kütlesi fazla olan maddelerin ağırlığı da yüksek olacaktır. Ancak ağırlık bir kuvvet, kütle ise bir miktardır.

Hacim

Hacim maddenin uzayda kapladığı yerdir. Bütün maddeler uzayda belirli bir yeri işgal ettiğine göre hacim maddenin ortak özellikleri arasındadır. Hacim V ile gösterilmektedir.

Katı ve sıvıların hacmini ölçmek kolaydır. Ancak gazların hacimleri belirli değildir. Bu nedenle gazların hacmini ölçmek için onları bir kapla sınırlandırmak gerekir. Ayırca gazları sıkıştırmak da mümkündür. Sıkıştırılan maddelerin hacimleri değişkenlik gösterir.

Bir gazı sıkıştırırsanız hacmi düşer. Bununla birlikte basıncı artar. İdeal gazların basınç ve hacim çarpımları belirli sıcaklıkta içerdikleri tanecik sayılarıyla orantılıdır.

Eylemsizlik

Maddenin var olan durumu koruma eğilimine eylemsizlik denir. Duran cisimler durma, hareket halindeki cisimler ise hareketini koruma eğilimi gösterirler.

Maddenin durumunu değiştirmek için dışarıdan bir etkiye ihtiyaç vardır. Bu nedenle duran bir cismi harekete geçirmek, hareket halindeki bir cismi durmak için ona kuvvet uygulamak gerekir.

Bir topu fırlattığımızda belirli bir süre hareket ettikten sonra kendiliğinden durur diye düşünebilirsiniz. Ancak onu durduranın sürtünme kuvveti olduğunu unutmamalısınız. Sürtünmesiz bir ortamda hareket eden bir cisme kuvvet uygulamadan onu durduramazsınız.

Eylemsizlik Newton'un hareket yasaları için de önemli bir kavramdır.

Tanecikli Yapı

Bütün maddeler taneciklerden oluşmuştur. Bu taneciklere atom denir. Bütün maddelerin atomdan oluşması maddenin ortak özelliklere sahip olmasını sağlar. Çünkü atomların hepsinin temel yapısı aynıdır. Hepsinin çekirdeğinde proton ve nötron vardır.

Maddenin yük içeren tanecikli yapıda olmasının bazı sonuçları vardır. Örneğin maddenin taneciklerden oluşması demek bu tanecikler arasındaki boşluklara da sahip olması demektir. Ya da yük taşıyan proton ve elektron gibi parçacıklar taşıması bütün maddelerin elektrikli bir yapıya sahip olması demektir.

Madde en küçük düzeyden en büyük düzeye kadar taneciklerin birleşmesiyle oluştan daha büyük taneciklerden meydana gelmiştir.

Etiketler:

fizik

Yorumlar

Yorum Yap