Alkali Metallerin Özellikleri

03.05.2018 - 10:47

Daha önce alkali metalleri tanıtan bir yazı yazmıştık. Şimdi de alkali metallerin özelliklerini ele alacağız. Önce alkali metal nedir ve alkali metaller hangileridir buna kısaca cevap verelim.

Alkali metaller periyodik tablonun en solunda bulunan 1A grubundaki metal elementlerdir. Bu elementlerin kimyasal özellikleri birbirine benzerlik göstermektedir. Alkali metallerin hemen sağında, 2A grubunda ise toprak alkali metaller bulunmaktadır.

Yukarıdan aşağısıya sırasıyla lityum (Li), sodyum (Na), potasyum (K), rubidyum (Rb), sezyum (Cs), fransiyum (Fr) şeklinde altı tane alkali metal bulunmaktadır.

Alkali metallerin özellikleri maddeler halinde şöyle sıralanabilir:

Bütün alkali metaller 1A grubunda yer alır. Dolayısıyla değerlik elektron sayıları 1’dir.
Metalik yönleri çok güçlüdür bu nedenle elektron verme eğilimleri yüksektir.
Metalik kuvvetleri yukarıdan aşağıya doğru artar. Bu nedenle en aktif metal fransiyumdur.
Bileşiklerinde sabit değerlik alırlar.
Ametallerle kolay tepkime verirler.
Oda koşullarında hepsi katı haldedir.
Erime noktaları ve kaynama noktaları düşüktür. Bu yüzden uçucudurlar.
Fiziksel olarak yumuşak bir yapıdadırlar.

Alkali metallerin özellikleri kısaca yukarıda sıralanmıştır. Şimdi de bu özellikleri daha detaylı olarak ele alalım.

Alkali Metallerin Fiziksel Özellikleri

Alkali metaller güçlü elektrik ve ısı iletkenliğine sahiptirler. Metallere özgü olan bu özellikler metalik güçleri fazla olan alkali metaller için yüksektir.

Alkali metallerin hepsinin değerlik elektrn sayısı 1’dir. Yani son yörüngelerinde 1 tane elektron vardır. Bu elektrona uygulanan çekim kuvveti de oldukça düşüktür. Bu nedenle alkali metallerin bu elektronu verme eğilimi çok yüksektir. Ametallerle yaptıkları bileşiklerde +1 yüklü katyon durumuna geçerler. Bunun sonucu olarak bileşiklerindeki değerlikleri aynıdır.

Kimyasal olarak böyle davranmalının sonucu olarak ametallerle güçlü iyonik bağ oluştururlar. Bu nedenle kendilerinin erime noktası düşük olmasına rağmen bileşiklerinin erime noktası yüksektir. Alkali metal bileşikleri aynı zamanda güçlü bir kristal yapı gösterirler.

Alkali Metallerin Kimyasal Özellikleri

Alkali metallerin kimyasal olarak en önemli özelliği elektron pozitif olmalarıdır. Bu da elektron verme eğiliminin çok yüksek olması anlamına gelir. Alkali metallerin lityumdan aşağı indikçe reaktiflikleri artar. Sezyum ve fransiyumun tepkimeye girme eğilimi aşırı yüksektir.

Alkali Metallerin Oksijen ile Tepkimeleri

Alkali metallerin oksijen ile gerçekleştirdikleri reaksiyona bir göz atalım. Yukarıda da belirttiğimiz gibi alkali metaller yalnızca +1 değerlik alırlar. Oysaki oksijenin 2 elektrn eksiği vardır. Bu nedenle alkali metaller ile oksijenin tepkimesinde 2 alkali metal ile bir oksijen bir araya gelir.

Örneğin Na₂O, K₂O gibi bileşiklerin kurulmasının sebebi oksijenin iki metalden birer elektron almasıdır. Bu bileşikler alkali metal oksitleridir.

Bununla birlikte alkali metaller oksijenle peroksit bileşikleri de oluşturur. Örneğin Na₂O₂ bileşiğinde oksijenlerin her biri sodyumdan birer elektron almıştır. Bunlara peroksit denir.

Eğer bunun da ötesine geçersek NaO₂ süperoksit olur. Hatta ozidin denilen bileşiklerde NaO₃ şeklinde formlara da rastlarız. Bunun ana nedeni alkali metallerin elektron verme eğiliminin yüksek olmasıdır.

Alkali Metallerin Su ile Tepkimleri

Alkali metaller su ile kolaylıkla tepkime verir. Zaten alkali metal adını almalarının sebebi su ile tepkimelerinden alkalinlerin ortaya çıkmasıdır. Alkalinler bazik yapıda olup asitlerle nötrleşme tepkimesi verir.

Na + H₂O → NaOH + 1/2H₂ tepkimesinde görüldüğü gibi 1 mol sodyumun 1 mol suyla tepkimesinden 1 mol baz ve yarım mol oksijen gazı açığa çıkmaktadır.

Alkali metallerin çok reaktif olması su molekülündeki hidrojenin yerine geçerek oksijenle birleşmelerine neden olmaktadır. Bunun sonucu olarka boşta kalan hidrojen gaz olarak dışarı çıkmaktadır.

Alkali metal su tepkimelerinin verimini arttıran şey temas yüzeyidir. Temas yüzeyi arttıkça ve metal küçük parçalara ayrıldıkça tepkime daha kolay gerçekleşir.

Alkali Metallerin Ametallerle Tepkimeleri

Alkali metaller genelde güçlü ametallerle tepkime verirler. Çünkü bunlarla aralarındaki elektronegativite farkı yüksektir. Bunun sonucu olarak da oluşan iyonik bağ güçlü olur.

Alkali metallerden sadece lityum doğal olarak azotla reaksiyona girer ve Li₃N bileşiği oluşturur. Bu da lityumun kimyasal özelliklerinin toprak alkali metallere yakın olduğunu göstermektedir.

Alkali metallerin halojenlerle tepkimeleri ekzotermiktir. Çünkü birinin elektron alma eğilimi, diğerinin de elektron verme eğilimi yüksektir. Sodyum klorür (NaCI) yani sofra tuzu böyle bir bileşiktir ve doğada yaygın olarak bulunur.

Etiketler:

kimya

Yorumlar

Yorum Yap