Genetik Çeşitlilik

09.02.2018 - 09:17

Canlıların birbirinden farklı olması için genetik çeşitlilik çok önemlidir. Çevremize baktığımız zaman aynı tür canlıların birbirinden farklı görüntü ve özellikle olduğunu görmekteyiz. Bu da genetik çeşitlilikle sağlanmaktadır. Genetik özellikleri aynı olan tek yumurta ikizlerinin nasıl birbirine benzediğini hepimiz biliyoruz.

Genetik çeşitlilik daha çok aynı türün farklı bireyleri için kullanılan bir kavramdır. Bu nedenle tür çeşitliliği kavramı da yaygın olarak kullanılmaktadır.

Genetik Çeşitlilik Nedir?

Canlıların gen dizilimleri arasındaki farka genetik çeşitlilik denir. Eğer iki canlının gen dizilimi aynı olursa bu canlıların özellikleri de aynı olur. Bu nedenle biyoçeşitlilik açısından gen çeşitliliği çok önemlidir.

Evrim teorisine göre çeşitli genlerle donatılmış canlılardan başarılı olanlar hayatta kalırken zayıf olanlar elenir. Bu şekilde daha iyi genler hayatta kalır ve evrim ilerler.

Bakterilerin hayatta kalabilmesi için çeşitli ortam şartlarına uyum sağlaması gerekir. Bu nedenle bakteriler de gen değişimi yaparak genetik yapılarını ortama uygun hale getirirler.

Peki genetik çeşitlilik nasıl sağlanır? Genetik çeşitliliği sağlayan etkenler üzerinde duralım.

Genetik Çeşitliliği Sağlayan Olaylar

Genetik çeşitliliğin canlılar için önemi üzerinde kısaca durduk. Şimdi de genetik çeşitliliğin ortaya çıkmasını sağlayan temel olaylar üzerinde duralım.

Genetik çeşitliliğin nedenleri temelde üç tanedir. Bunları şöyle sıralayabiliriz:

DNA mutasyonu
Gen akışı
Eşeyli üreme

DNA Mutasyonu

Mutasyon, DNA dizilimindeki değişimi ifade eder. Gen sekanslarındaki bu varyasyonlar bazen bir organizma için avantajlı olabilir. Genetik varyasyona neden olan çoğu mutasyon, ne bir avantaj veya dezavantaja sağlar. Çoğu mutasyon ise öldürücüdür.

DNA'da meydana gelen değişimler gen yapısının çeşitlenmesine neden olur. Mutasyonu sağlayan birçok etken vardır. Radyasyon bu etkenlerden biridir. Mutasyon her zaman büyük çaplı değişimlere neden olmaz. Bazen DNA'nın küçük bir kısmında değişim meydana getirir. Ancak sonuç olarak daha önce olmayan bir gen dizilimi meydana gelir.

Gen Akışı

Gen göçü olarak da adlandırılan gen akışı, organizmaların yeni bir ortama geçtikçe bir popülasyona yeni genler getirmesiyle mümkün olur. Yeni gen kombinasyonları, gen havuzunda yeni allellerin bulunmasıyla mümkün hale gelir.

Örneğin bir ormanda yaşayan geyiklerin taşıdıkları genler ormana yeni geyikler girince çiftleşme yoluyla çeşitlilik gösterir. Yeni canlılar genlerini popülasyondaki gen havuzuna katmış olur. Böylelikle daha önce var olmayan gen dizilimleri meydana getirir.

İnsanların göç etmesiyle de beşeri coğrafyanın gen havuzu değişim göstermiştir.

Eşeyli Üreme

Eşeyli üreme genetik çeşitliliğin en bilinen ve en kolay nedenidir. Eşeyli üremede yeni doğan bir canlı anne ve babadan gelen genleri yarı yarıya alır. Böylece daha önce olmayan bir gen dizilimi meydana gelir. Eşeyli üremenin devam etmesiyle farklı canlılar oluşur.

Eşeyli üreme sırasında gen çeşitliliği sadece anne ve babadan gelen yarı genlerin kaynaşmasıyla olmaz. Eşeyli üremenin temeli olan mayoz bölünme sırasında parça değişimi gerçekleşir. Parça değişimi (krossing-over) üreme hücrelerinin onu üreten ata canlıdan farklı olmasını da sağlar.

İnsan üzerinden bir örnekle bu durumu açıklayalım.

Bir erkek bireyde 2n = 46 tane kromozom vardır. Normal şartlarda n = 23 kromozomlu bir sperm üretilse bütün spermlerin aynı yapıda olması gerekir. Ancak parça değişimi sayesinde sperm hücrelerinin hepsi birbirinden farklı özellik gösterir. Aynı şekilde dişiden gelen n = 23 kromozomlu bir yumurtayla birleştiği zaman ortaya çıkan canlının 46 kromozomu beklenmedik bir dizilim gösterir.

Bu sayede genetik çeşitlilik sağlanır. Tek yumurta ikizi haricinde insanların birbirinden farklı görüntü ve özelliklere sahip olması bunun bir sonucudur.

Etiketler:

biyoloji

Yorumlar

Yorum Yap