Hipotez Türleri ve Örnekleri
Bilimsel bilginin önemli bir özelliği hipoteze dayanmasıdır. Bilimsel çalışma basamakları içerisinde hipotez kurma merkezde oturan bir adımdır.
Hipotez kurmanın nasıl yapılacağını hipotez örnekleri üzerinden anlatmak daha çok akılda kalıcı olacaktır.
Hipotez Nedir?
Hipotez bilimde elde olan bir soruna karşı sunulan geçici bir çözüm varsayımıdır. Hipotez teste tabi tutulup geçicilikten kalıcılığa geçebilir. Testten geçemeyen hipotezler değiştirilir. Testten geçen hipotezler yeni testlere tabi tutulur. Her yeni tez hipotezi doğruluğa bir adım da yaklaştırır.
Hipotez mantıksal bir cümle ile ifade edilir. Hipotezin yanlışlanabilir olması bilimsel nitelik kazanması için çok önemlidir. Test edilmeye açık olmayan sübjektif ifadeler bilimsel hipotez olamaz.
Örneğin “Salvador Dali resimleri güzel değil” gibi bir ifade hipotez olamaz çünkü şahsi kanaat düşünce ifade eder. Test edilmeye açık değildir.
Hipotez için kullanılan veriler nicel veriler olmak zorundadır. Çünkü deney ve test yaparken matematiksel kıyaslamaya ihtiyaç vardır. Nitel gözlemlerin test edilmezi zordur.
Hipotez Türleri
Hipotezi iyi anlamak için öncelikle bağımsız ve bağımlı değişkenleri iyi anlamak gerekir. Basitçe ifade etmek gerekirse, bağımsız değişken bir sebep ve bağımlı değişken ise etkendir.
Bağımsız değişken değişebilirken bağımlı değişken, değişim için izlediğiniz şeydir. Örneğin bir makyaj miktarı, cildinin ne kadar temiz olduğunu nasıl etkiler? Burada bağımsız değişken makyaj ve bağımlı değişken cilttir.
En yaygın görülen hipotez türleri şunlardır:
Basit hipotez: İki değişken arasında birinin bağımlı değişken veya neden olduğu ve diğerinin bağımlı değişkene veya etkiye sahip olduğu hipotezidir. “Sigara kansere yol açar” bir basit hipotez örneğidir.
Karmaşık hipotez: Birden fazla bağımsız değişken içeren hipotezdir. “Sigara ve alkol kanser ve akciğer hastalıklarına yol açar” hipotezi karmaşık bir hipotezdir.
Boş hipotez: çalışma hipotezinin olumlu ifadesine aykırıdır. Boş hipoteze göre bağımlı değişken ile bağımsız değişken arasında bir ilişki yoktur. 'HO' ile gösterilir.
Alternatif hipotez: Öncelikle birçok hipotez seçilir; aralarında daha uygulanabilir ve en verimli hipotez seçilir. Bu hipotez türü daha önce formüle edilmiş hipotezdeki değişiklikler nedeniyle ortaya çıkmaktadır. "HI" ile gösterilir.
Mantıksal hipotez: Sadece mantık ilkelerini içeren hipotezdir.
İstatistiksel hipotez: İstatistiksel olarak doğrulanabilecek bir hipotez istatistiksel hipotez olarak adlandırılır. Doğru veya yanlış kavramları yerine sonuç istatistiksel veriye bağlanır.
Örnek Hipotez Cümleleri
Yukarıda türlerini verdiğimiz hipotez türlerine cümle örnekleri verelim.
“ Şekerli yiyecekler yemek kilo aldırır” hipotezi basit bir hipotezdir.
“Kilo vermek ve uzun yaşamak isteyen erkek bireyler diğer erkeklerden daha çok yaşama bağlılık ve mutluluk hisseder.” Bu örneğimiz karmaşık hipoteze örnektir. İçerisinde birçok değişken vardır. Görüldüğü gibi hipotez sadece doğa bilimleri için değil sosyoloji gibi sosyal bilimler için de üretilir.
Başka örnekler de verelim:
- Yeşil çay insanlar için siyah çaydan daha sağlıklıdır.
- Et yemekle kilo vermek arasındaki istatistiksel bir ilişki vardır.
- Yumurta kas gelişimi için faydalıdır.
- Kahve içmek ömrü uzatır.
- Sakız çiğnemek gastrit hastalığına yol açar.
- Yürüyüş yapmak kalp sağlığına olumlu etki yapar.
Ekmek yemek damar tıkanıklığına neden olur.
Yukarıda verdiğimiz hipotezlerin hepsi bilimsel hipotez örnekleri içerisinde yer alır.
Hipotez kurmak için bağımlı ve bağımsız değişkenlerin arasında net ve nesnel bir dille ilişki kurmak gerekir.
Doğa bilimlerinde hipotez örnekleriyle çok karşılaşırız. Bu nedenle fizik kimya ve biyoloji ile ilgili 3 tane hipotez örneği verelim.
Fizik hipotezleri:
- Tuz eklenen suyun kaldırma kuvveti yükselir.
- Ses boşlukta yayılmaz.
- Tahta elektriği iletmez.
Kimya hipotezleri:
- Metaller iyi iletkendir
- Ametallerin elektron verme eğilimi metallerden düşüktür.
- Soygazlar tepkime için yüksek enerji isterler.
Biyoloji hipotezleri:
- Hücre zarı seçici geçirgendir.
- Hayvan hücrelerinde hücre duvarı bulunmaz.
- Geviş getiren canlıların bağırsaklarında selüloz sindiren mikroorganizmalar bulunur.
Bilimsel süreçte hipotezi anlamak için hipotez, teori ve yasa arasındaki ilişki adlı yazıyı da okumanızda fayda vardır.
Etiketler:
Son Eklenenler
- Tarımla İlgili Meslekler
- Matematiği İyi Olmayanlar Hangi Mesleği Seçmeli?
- Antropoloji Nedir?
- Dünyanın Kaç Türlü Hareketi Vardır?
- Toplumsal Düzeni Sağlayan Kurallar Nelerdir?
- Cumhuriyet Yönetiminin Değerleri Nelerdir?
- İklim ve Hava Olayları Arasındaki Fark
- 1 Asal Sayı Mıdır?
- Homeostasi nedir?
- 2 ile Bölünebilme Kuralı