Besin Zinciri ve Besin Ağı Örnekleri

28.07.2017 - 16:08

Besin zinciri ve besin ağı kavramları bazen eş anlamlı olarak kullanılmaktadır. Aslında ikisi birbirinden farklı şeylerdir. Bu yazımızda besin zinciri ve besin ağı nedir öğreneceğiz. Ardından ikisi için de gereken örnekleri vererek konuyu pekiştirmeye çalışacağız.

Besin Zinciri Nedir?

Bir ekosistem içerisinde bulunan organizmalar arasındaki ilişkilerden en önemli olanı beslenmedir. Bir organizma diğeri üzerinden beslendiğinde, hem madde hem de enerji aktarılır. Bitkiler güneş enerjisini kullanarak fotosentezle besin maddelerini üretirken, aynı zamanda hayvanlar için gerekli olan enerjiyi de temin ederler. Madde ve enerjinin üreticilerden tüketicilere doğru iletilmesini sağlayan canlılar sırasına besin zinciri denir.

Besin zincirindeki beslenme basamakları trofik düzeyler olarak isimlendirilir. Üreticilerin tümü birinci trofik düzeyi, birincil tüketiciler (otçullar) ikinci trofik düzeyi, otçul yiyen etçiller üçüncü trofik düzeyi oluşturur. Üretici ve tüketicilerden her basamakta ayrıştırıcılara doğru enerji akışı olur. Bu nedenle ayrıştırıcıları besin zinciri içerisinde göstermek zordur.

besin zincirindeki trofik düzeyler

Besin zinciri karalarda olduğu gibi sularda da görülür. Zincir, karasal ortamlarda genellikle çiçekli bitkilerde, su ortamlarında ise bitkisel planktonlarla başlar. Yani besin zincirinin 1. halkasında her zaman üreticiler bulunur.

Aşağıdaki resimde karasal ve sucul olmak üzere besin zinciri örnekleri verilmiştir. İki zincirin de ilerleme mantığı aynıdır.

besin zinciri örnekleri

Kara ekosistemlerinde genellikle üç ya da dört trofik düzey bulunur. Deniz ve tatlı su ekosistemlerinde ise zincirdeki basamak sayısı daha fazla olabilir. Sulardaki üreticiler çoğunlukla mikroskobik bitkisel planktonlardır. Büyük balıkların bu mikroskobik canlıları doğrudan yeme imkânı olmadığı için besin zinciri bazen 5 ya da 6 halkalı olabilir.

Besin Ağı Nedir?

Besin zinciri şeması besin yoluyla enerji iletimini göstermek için oluşturulmuş bir kavramdır. Ancak doğadaki hayvan türlerinin çoğu tek bir çeşit besini değil, farklı yapıdaki besinleri kullanılır. Örneğin tilkiler bazı bitkisel maddeleri, fare gibi otçulları ve gelincik gibi etçilleri yiyebilir. İnsanlar da değişik besinleri kullanan omnivor canlılardır.

Bazen de birden fazla canlı aynı organizma ile beslenir. Örneğin dağ aslanı, çakal, vaşak ve kurt gibi birçok hayvan için tavşan ortak bir besin kaynağıdır. Ortak besin kaynağının olduğu yerde rekabet de görülür.

Bu örneklerden anlaşılacağı gibi karmaşık olarak bir biriyle iç içe geçmiş birçok sayıda besin zinciri vardır. Birçok besin zinciri bir araya geldiğinde ekosistemde besin ağı meydana getirir.

besin ağı örneği

Yukarıdaki görselde besin ağı örneği gösterilmiştir. Birçok canlının karmaşık beslenme ilişkileriyle bir araya nasıl geldiğini bu ağ içerisinde görebiliriz.

Bazı Örnekler

Canlıların birbiriyle kurduğu ilişkiye aşağıdaki örnekleri verebiliriz.

Ispanak → fare → yılan → atmaca

Yeşil bitki → çekirge → kurbağa → yılan → atmaca

Plankton → balık → insan

Su yosunu → küçük balık → alabalık → leylek

Görüldüğü gibi besin zincirlerinin boyu ve çeşidi birbirinden farklı olmaktadır. Ayrıca besin ağı içerisinde bir zincirin en tepesinde olan canlı başka bir canlının altında kalabilir. Örneğin insan kendi besin zincirinin en üstünde kalır. Ancak insan aslan tarafından yenirse besin zincirine bir halka daha eklenmiş olur.

Ayrıştırıcılar besin zincirini bir halkaya çeviren ve madde döngüsünün tamamlanmasında kilit rol oynayan canlılardır. Ancak ayrıştırıcılar besin piramidinde belirli bir hiyerarşide bulunmazlar. Her safhadaki canlı türü ayrıştırıcılar tarafından parçalanır. 


Etiketler:
  • biyoloji    
  • Yorumlar
    Yorum Yap