Bitkilerde Suyun Yukarı Doğru Taşınmasını Sağlayan Etkenler
Su bütün canlılar için çok önemli bir varlıktır. Bitkiler için de böyledir. Birçok bitki büyük oranda su içerir. Bitkiler bu suyu topraktan alıp ihtiyaç olan bölgeye yetiştirirler. Bu sistemin çalışması için çeşitli mekanizmalar devreye girer. Bitkilerde suyun yukarı doğru taşınmasını sağlayan etkenleri üç ana başlık altında toplayabiliriz:
- Kök basıncı
- Terleme – çekim teorisi
- Kılcallık
Kök Basıncı
Bitkilerde suyun en hızlı alındığı bölge kök uçlarıdır. İnce emici tüylerin olduğu bu bölgelerde yoğun su ve mineral alımı olur. Alınan mineraller bitki merkezindeki silindire iletilir. Bitkilerde taşıma konusunda anlatıldığı gibi su odun borularıyla, mineraller ise soymuk borularıyla taşınmaktadır.
Merkezi silindir endodermis tabakasıyla kaplıdır. Bu nedenle buraya giren mineraller dışarı çıkamaz. Bu mineraller hipertonik bir ortam oluşturur. Yani ortamda su azlığıyla birlikte ozmotik basınç meydana gelir. Bu basıncın etkisiyle hızlı bir şekilde kök ucundan su içeri girer.
İçeri hızla giren suyun hidrostatik basıncı vardır. Bu basınca kök basıncı denir. Kök basıncı suyun bitki gövdesine ilerlemesinde önemli bir etkendir.
Terleme – Çekim Teorisi
Terleme çekim teorisi suyun bitkinin üst kısımlarına çıkmasını açıklayan bir teoridir. Ormanlar bulunan çok yüksek ağaçların en üst uçlarında dahi su bulunmaktadır. Suyun bu kadar yükseğe çıkmasında terleme ve çekim etkenleri rol oynar.
Aynı tür moleküllerin hidrojen bağlarından dolayı bir arada tutulmasına kohezyon denir. Farklı moleküllerin birbirini çekmesi ise adezyon olarak adlandırılır. Su moleküller arasında kohezyon kuvveti vardır. Aynı zamanda suyun ilerlediği iletim borularıyla su molekülleri arasında da adezyon kuvveti bulunur.
Adezyon ve kohezyon kuvvetleri suyun ilerlemesini kolaylaştırır. Suyun iletilmesinde terleme de çekim gücü oluşturmaktadır. Terleme ile su kaybedilen yerde su yoksunluğundan dolayı emme kuvveti ortaya çıkar. Bu kuvvet de suyu çekmektedir.
Terleme çekim teorisine göre adezyon, kohezyon ve emme kuvvetleri ile su iletimi kolaylaşmaktadır. Buna basınç akış teorisi de diyebiliriz.
Kılcallık
Kılcallık suyun gözle görülemeyecek kadar dar borulardan geçmesi olayıdır. Teoriye göre boru ne kadar dar olursa su moleküllerin boru çeperine değme oranı artar. Bu sayede boru ile su arasındaki çekim kuvveti de artar. Bunun sonucunda su daha kolay ilerler.
Kılcallığı suyun iletim demetlerinin ince yapıda olması şeklinde açıklayabiliriz. Burada da yine adezyon kuvveti rol oynamaktadır. Yapılan araştırmalar sonucu kılcallığın bitkilerde suyun yukarı çıkmasında çok fazla katkı sağlayan bir etken olmadığı ortaya çıkmıştır.
Etiketler:
Son Eklenenler
- Tarımla İlgili Meslekler
- Matematiği İyi Olmayanlar Hangi Mesleği Seçmeli?
- Antropoloji Nedir?
- Dünyanın Kaç Türlü Hareketi Vardır?
- Toplumsal Düzeni Sağlayan Kurallar Nelerdir?
- Cumhuriyet Yönetiminin Değerleri Nelerdir?
- İklim ve Hava Olayları Arasındaki Fark
- 1 Asal Sayı Mıdır?
- Homeostasi nedir?
- 2 ile Bölünebilme Kuralı