Denge Sabitini Değiştiren Faktörler
Bu yazıda denge sabitini ve dengeyi değiştiren faktörleri ele alacağız. Kimyadaki denge konusuna ve denge sabitine geçmeden önce şu soruyu cevaplayalım: Denge nedir?
Denge bir çeşit eşitlik halidir. Bir vakanın iki tarafında eşitlik söz konusuysa dengeden bahsedebiliriz. Bu eşitlik ağırlık, miktar, renk gibi birçok değişken olabilir. Doğa bilimlerinde iki tür dengeden bahsedebiliriz:
- Fiziksel denge
- Kimyasal denge
Bu yazının konusu olan denge sabiti kimyasal dengelerde karşımıza çıkar. Bu nedenle kimyasal denge üzerinde duracağız.
Kimyasal Denge Nedir?
Çift yönlü "tersinir"bir kimyasal tepkimenin hız açısından eşitlik durumuna ulaşmasına kimyasal denge denir. Kimyasal dengeyle ilgili özet bilgiye buradan ulaşabilirsiniz. Kısaca ileri ve geri yönde tepkime hızlarının birbirine eşit olması kimyasal dengeyi meydana getirir.
Yukarıda tersinir tepkime dedik. Tersinir tepkimeler çift yönlü işleyen tepkimelerdir. Çift okla gösterilirler.
A(g) + B(g) ⇔ C(g) tepkimesi bir tersinir tepkime olarak gösterilmiştir. Bu şu anlama gelir. A ve B gazları tepkimemeye girerek C gazını ortaya çıkarmaktadır. Aynı zamanda C gazı da ayrışarak A ve B gazlarını meydana getirmektedir. Yani tepkime durmuş değil çift yönlü olarak devam etmektedir.
Eğer A ve B maddeleri bitip tükenseydi ve tepkime devam etmeseydi bu tepkime bir denge tepkimesi olmayacaktı.
Denge Sabiti Nedir?
Her tepkimenin ileri ve geri tepkime hızlarının eşitlendiği nokta kendine özeldir. İşte Kç şeklinde gösterilen denge sabiti tepkimelerdin bu özelliğinin simgesidir.
Kimyasal tepkimelerde hız konusunda bir tepkimenin hız bağıntısın yazmayı öğrenmiştik. Örneğin X(g) + 2Y(g) → Z(g) şeklindeki bir tepkimenin derişimler cinsinden hız bağıntısını V =k.[X].[Y]2 şeklide yazarız.
Denge tepkimelerinde ise tepkimeler çift yönlü olduğu için ileri ve geri yönde hız bağıntıları yazılır. Bu hızların eşit olduğu yer denge noktasıdır.
Şimdi tepkimeyi çift yönlü yazalım ve hız bağıntılarını ifade edelim.
X(g) + 2Y(g) ⇔ Z(g) için ileri yöndeki hız V1 geri yöndeki hız V2 olsun. V1 = k1.[X].[Y]2, V2= k2.[Z] bağıntıları ortaya çıkar.
Denge anında V1 = V2 eşitliği olacaktır. Yani k1.[X].[Y]2 = k2.[Z] eşitliği kurulur.
Hız sabitleri olan k1 ve k2’yi bir tarafta toplayalım. Bu durumda k1/k2 = .[X].[Y]2 / [Z] olur.
İşte k1/k2 ifadesi yerine büyük K harfi kullanırız. Yani Kç = k1/k2 olur.
Denge Sabiti Nasıl Değişir?
Yukarıda denge sabitinin nasıl ortaya çıktığını basitleştirilmiş ve detaylı bir şekilde anlattık. Şimdi denge sabitini değiştiren faktörler üzerinde duralım.
Şunu hatırlatmakta fayda var deneyi değiştiren faktörler ile denge sabitini değiştiren faktörler aynı değildir.
Örneğin A(g) + B(g) ⇔ C(g) örneğinde tepkime kabına A gazından koyarsak tepkime ileri yöne kayacaktır. Ancak denge sabiti değişmeyecektir. Her iki taraftaki hız eşitlendiğinde denge yeniden kurulacaktır.
Denge sabitini değiştiren tek faktör sıcaklıktır.
Çünkü bir tepkimenin ileri ve geri yönde tepkime hızı oranları ancak sıcaklıkla değişir. Diğer durumlarda geçici etkiler yapılsa dahi denge kurulduğunda denge sabiti yine aynı olacaktır. Çünkü denge sabiti tepkimedeki maddelerin tepkime özelliklerinin bir oranıdır.
Etiketler:
Son Eklenenler
- Tarımla İlgili Meslekler
- Matematiği İyi Olmayanlar Hangi Mesleği Seçmeli?
- Antropoloji Nedir?
- Dünyanın Kaç Türlü Hareketi Vardır?
- Toplumsal Düzeni Sağlayan Kurallar Nelerdir?
- Cumhuriyet Yönetiminin Değerleri Nelerdir?
- İklim ve Hava Olayları Arasındaki Fark
- 1 Asal Sayı Mıdır?
- Homeostasi nedir?
- 2 ile Bölünebilme Kuralı