Derinlik Volkanizması Sonucu Oluşan Kayaçlar

06.12.2016 - 17:41

Volkanizma yeryüzünü şekillendiren en önemli olaylardan biridir. Volkanizmada magmadaki sıcak yapı çeşitli kuvvetlerin etkisiyle yeryüzüne çıkar. Aklımızda volkanik hareketler bu şekilde kalmıştır. Ancak bazı durumlarda magma yeryüzüne çıkmadan engellenir ve olduğu yerde soğur. İşte bu tür volkanizma hareketlerine derinlik volkanizması denir. Derinlik volkanizması normal yüzey volkanizması kadar etkili olmasa da yine de yeryüzünün şekillenmesine etki eder.

Yerin şekillenmesi birçok faktöre bağlıdır. Derinlik volkanizması bunlardan sadece biridir. Derinlik volkanizması sonucunda aşağıdaki kayaçlar oluşur:

  • Lakolit
  • Dayk
  • Sill
  • Batolit

Derinlik volkanizması sonucu oluşan şekiller yer altında kalabileceği gibi dış kuvvetlerin aşındırması sonucu yer yüzeyine de çıkabilir. Batolit, dayk, lakolit, sill gibi kayaçlar bu şekilde oluşan 4 kayaç türüdür. Bu kayaçlar yer altında kalabildiği gibi çeşitli faktörlerle yer yüzeyinde de görülebilirler. Ancak bu kayaçlar soğuma süreçlerini yer altında tamamlamışlardır.

Derinlik Volkanizmasının Oluşumu

Derinlik volkanizmasının oluşumu aşağıdaki resimde gösterilmiştir. Magma Magma yerküredeki katmanların yapısal farklarından dolayı karşılaştığı engellere göre değişik yüksekliklere kadar çıkabilmektedir.

derinlik volkanizması sonucu oluşan kayaçlar

Şimdi resimde gördüğümüz yapıların oluşumunu ele alalım.

Batolit: Derinlik volkanizması sonucu yeterince yukarı çıkamayan magmanın soğuması sonucu görülür. Genellikle alt katmanlarda batolit türü kayaçlar mevcuttur.

Sill: Yerkabuğunda çeşitli derinliklerde tabakalaşmış katmanlar bulunur. Volkanizma sonucunda bu tabakalar arasında yatay olarak sıkışmış magma soğuduğunda sill kayacını oluşturur. Eğer üstteki katmanlar aşınırsa sill ortaya çıkar.

Lakolit: Yüzeye yaklaşan magma bazen tortul tabakaları eğip büker. Bu bükülmenin sonucunda oluşan kayaç lakolit dediğimiz kayaçtır.

Dayk: Derinlik volkanizmasının çeşitli boşlukları bularak yukarı doğru ilerlemesi sonucu oluşur. Dayk boşlukların bitmesiyle sıkışıp kalır. Düz bir duvarı andırır.

Kül konisi: Yüksek sıcaklığın ve lav akıntılarının etkisiyle oluşturulan gevşek döküntülerden meydana gelir. Bunlar genellikle tipik olarak silindirik bir lav boşluğundan içeriğini alır.

Volkanik boyun: Volkanik boyun veya lav boynu olarak da adlandırılan bir volkanik yapıdır. Magmanın yeryüzü yapılarını bükmesiyle ortaya çıkabilir.


Etiketler:
  • coğrafya    
  • Yorumlar
    Yorum Yap