Teoloji Nedir?

14.11.2016 - 17:34

Teoloji Türkçeye tanrıbilim olarak çevrilen sosyal bir çalışma alanıdır. Teoloji nedir sorusuna detaylı olarak yanıt aramadan önce bu kavramın Türkçe karşılığını verelim. Teoloji tam olarak İlahiyat demektir. İlahiyat fakülteleri teolojiyi öğretmek üzerine kurulmuştur. İlahiyatın yani teolojinin öğretildiği tek yer okul değildir. Bu kavramı birçok toplumsal kurum birlikte besler.

Theos Yunancada Tanrı demektir. Theologia ise tanrıbilim ya da tanrı sözleri gibi bir mana taşır.

teoloji nedir

Teolojinin Tanımı

Önemli bir tanrıbilimcisi olan Aziz Augustinus iman ile ilgili akıl yürütme ve tartışma olarak tanımlar. Bunanla birlikte bu tanım zamanla “Tanrı ile ilgili şeylerin bilimi” olarak değişmiştir. Sosyal bilim kategorisinde de ele alınan teolojinin gerçekten bilim olup olmadığı da tartışma konusudur. Çünkü teolojide diğer sosyal bilimlerde kullanılan çalışma yöntemleri kullanılmaz. Bu açıdan ele aldığımızda teolojiyi daha çok felsefe ile ilişkilendirebiliriz. Ancak din felsefesi dediğimiz alan doğrudan teolojiye karşılık değildir. Teoloji ve din felsefesi elbette ilişkilidir diyebiliriz. Ancak çalışma sahaları birebir örtüşmez.

Teolojiyle akademik düzeyde uğraşan kişiye teolog ya da ilahiyatçı denir. Teologların çalışma yapabilmesi için birçok sahada bilgi sahibi olması gerekir. Örneğin İslam teologları için Arapça, Hristiyan teologları için ise Latince çok önemli dillerdir. Dil hâkimiyeti dini anlamak için çok önemlidir.

Eğitim sistemlerinin birçoğunda bu alan akademik bir çalışma sahası olarak varlığını korumaktadır. Bir teolog şunları yapar:

  • Dâhil olduğu dini geleneği anlamaya çalışır.
  • Başka dinlerin geleneğini daha doğru anlamaya çalışır.
  • Farklı dinlerin olguları arasında karşılaştırma yapar.
  • Bir dinin haklılığıyla ilgili delil toplar.
  • Dinin var olan durumlarla ilgili yaklaşımlarını ortaya koyar.
  • Dinin beslendiği kaynakları ortaya koyar.
  • Din kaynaklarının güvenirliğini araştırır.
  • Dine ve dini geleneğe zıt tezlere karşı delil üretir.

Görüldüğü gibi teolog ya da ilahiyatçı mevcut dinler içerisinde çalışma yürütürler. Teoloji ve din felsefesi bu açıdan ayrılır. Teoloji bir veya daha fazla sayıda din hakkında bilgi üretmeyi hedeflerken din felsefesi daha çok soru sormayı hedefler.

Teolojinin Amaçları

Birçok inançta tanrı kavramı yer almaz. Ancak teoloji genellikle tek tanrının yer aldığı dinlerde vardır. Tanrının sahip olduğu dinin incelenmesi teolojinin görevidir. Bu açıdan aslında Hristiyan teolojisi ve İslam ilahiyatı gibi iki temel alan karşımıza çıkmaktadır.

İlgisiz biri için teoloji şahsi bir diğer taşımayabilir. Ancak tanrıyı anlamak veya onu tanımak isteyen biri için teoloji çok şey ifade eder. Yukarıda ilahiyatçının görevleri olarak saydıklarımızı daha da genişletebiliriz. Bu görevlerin her biri aynı zamanda teolojinin amaçları arasında yer alır.

Dinde zaman zaman meydana gelen bilgi kirliliği sorununa teoloji çözüm üretir. Bir şeyin dinde olup olmadığına ilahiyatçılar araştırmalarıyla kaynak bulur. Din mensupları dinin içerisinde kendi şahsi kanaatlerini ekleme eğilimi gösterirler. Teolojinin amacı dindeki gerçek bilgiyi elde etmektir.

Dini Kaynakları İncelemek

Dini kaynakları incelemek teolojinin temel amaçları arasında yer alır. Dinin var olan kutsal kitapları dışında kutsal kitapları açıklayan yardımcı kaynakları bulunur. Bazen kutsal kitapları anlamak dahi zor olur. Çünkü üzerinden zaman geçtikçe kutsal kitap metninin bağlamı zayıflar. İlahiyatçıların görevi temel kaynak olan kutsal kitabın yanında diğer tarihi kaynakları inceleyerek zayıflayan bağlamı tekrar güçlendirmektir.

Akademik olarak çalışma imkanı olmayan dönemlerde de bu iş faklı yollarla yapılmıştır. Din idaresinde olan devletlerde bu konuya bütçe ayrılmış ve fetva makamı olarak bilgili insanlar istihdam edilmiştir. Bununla birlikte bu alanda eğitim veren kurumlar çok erken dönemlerden itibaren oluşmuştur.

Bugün dinin herhangi bir hükmü hakkında sağlıklı yorum yapabilmek için bu hükmün ortaya çıktığı şartları, kaynağı ve önceki yorumları ele almak gerekir. Toplumda herkesin bunu yapacak gücü olmadığı için teoloji bu işi inanç mensupları adına üstlenmiştir.

Bilgiden Daha Ötesi

Teolojinin amaçları sadece din adına doğru bilgiyi bulmakla sınırlı değildir. Eğer öyle olsaydı teologların görevini din tarihçileri yapardı. Dini bilgiyi doğru kaynaklardan derlemenin yanında ilahiyatçıların farklı amaçları vardır.

Allah’ın kullarından istediği şeyleri sadece bilgiyle açıklamak mümkün olmaz. Çünkü dinde bilginin yanında vicdan ve niyet gibi kavramlar ortaya çıkar. Neyin iyi olup olmadığını anlamak için vicdana ihtiyaç duyarız. Din ile vicdan arasındaki bu ilişkiyi yine teoloji inceler.

Dinde özveri, adanmışlık, teslimiyet gibi kavramlar çok önemlidir. Bu kavramları anlamadan Allah’ın kullarından ne istediğini anlamak mümkün değildir. Bu nedenle asıl amaç dini bütün boyutlarıyla anlamaktır. Allah’ı tanımak diye adlandırabileceğimiz bu durum İslam İlahiyatında “marifetullah” olarak adlandırılır.

Toparlamak gerekirse, teoloji yani ilahiyat dini öğrenmek ve tanrıyı tanımak amaçlarını güden sosyal bir çalışma alanıdır. İçerisinde toplumun inanç dinamiklerini çeşitli açılardan barındırır. Aynı zamanda ciddi bir bilgi ister.


Etiketler:
  • felsefe    
  • Yorumlar
    Yorum Yap