Lozan Antlaşması Hakkında Bilinmesi Gerekenler
Türkiye Cumhuriyetinin kuruluş sürecindeki en önemli antlaşma olan Lozan Antlaşması ya da Lozan Barış Antlaşması çeşitli zamanlarda çeşitli platformlarda gündeme gelmektedir. Bu konuda çok bilgi karışıklığı olduğu için Lozan Antlaşması hakkında kısaca bilinmesi gerekenlere değindik. Lozan ile ilgili temel birkaç soruyu da ele aldık.
Öncelikle şunu belirtelim ki Lozan Antlaşması ile ilgili konuşması gereken insanlar tarihçilerdir. Tarihçi olmayanların ya da daha da önemlisi tarih bilgisi olmayanların ifadeleri bilgi kirliliğine neden olmaktadır.
Lozan hemizet midir zafer midir sorusuna önemli bir tarihçimiz olan İlber Ortaylı şöyle diyor: "Lozan bir uzlaşıdır. Bu kadar açık." Uzlaşıyı da iki tarafın razı olması şeklinde düşünmeliyiz. Bu çerçevede birkaç soruya daha yanıt verelim.
Soru: Lozan Antlaşması ne zaman bitiyor?
Cevap: Lozan Antlaşmasının bitmesi diye bir şey söz konusu değil. Bir antlaşmanın sona ermesi yeni bir savaş ya da yeni bir siyasi gerilim ile taraflardan en az birinin Antlaşmayı tanımadığını fiilen ifade etmesi ile mümkündür. Bu durum da Türkiye Cumhuriyeti için Lozan meselesinde çok zordur. 2023'te konferans yeniden toplandığında itiraz olmadığı taktirde antlaşma aynen devam eder.
Bu cevaptan sonra hala Lozan Antlaşması bitiş tarihi ne zaman diye merak ediyor olmamanız gerekir.
Soru: Lozan'ın gizli maddeleri nelerdir?
Cevap: Lozan Antlaşmasının gizli maddesi yoktur. Uzlaşı sözleşmesi olan bu Antlaşmanın bütün maddeleri açıklanmış ve yayımlanmıştır. Görüşmelerin gerçekleştiği süreçte de tarafların ifadelerinin zabıtları tutulmuştur.
Soru: Lozan Konferansına kim katılmıştır?
Cevap: 20 Kasım 1922 tarihinde Lozan kentinde gerçekleşen Lozan Konferansına Türkiye, İngiltere, Fransa, İtalya, Yunanistan, Japonya, Romanya, Yugoslavya ve Boğazlarla ilgili konularda Sovyet Rusya ve Bulgaristan katıldı. Amerika da gözlemci olarak konferansa temsilci gönderdi. Ayrıca Sırp - Hırvat - Sloven Devleti, Belçika ve Portekiz de konferansta bulunmuştur.
Soru: Lozan'ı kim imzalamıştır?
Cevap: Lozan Antlaşmasını antlaşmaya taraf olan itilaf devletleri ile TBMM hükümeti imlazamıştır. Temsilci olarak Türkiye'den İsmet Paşa heyetiyle görüşmelere katılmıştır.
Lozan'da görüşmeler zamanla sekteye uğramıştır. Anlaşmazlıkların yaşandığı durumda İsmet Paşa Atatürk'ü bilgilendirmiştir. Irak sınırı gibi meseleler bu antlaşmada karara bağlanmamıştır.
Lozan Antlaşmasının Önemi
Yayılmacılığa karşı girişilen savaş sonucunda Türkiye'nin bağımsız bir şekilde var olduğu Lozan'da tescillenmiştir. İtilaf güçlerinin bu Antlaşmaya oturması TBMM hükümetinin ve yeni devletin tanındığını göstermiştir.
Bağımsızlığa doğrudan darbe vuran Mondros ve Sevr Antlaşmaları geçersiz kılınmıştır. Kapitülasyonlar, borçlar, savaş tazminatı ve azınlıklar konusu çözümlenmiştir.
Kurtuluş mücadelesinin silahlı ayağı nihayete ermiştir. Lozan'da bağımsızlığı tehlikeye sokan boğazlar ile ilgili karar ise 1936 Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile yenilenmiştir. Montrö ile Lozan'ın bu hükmü de Türkiye lehine düzeltilmiştir.
Lozan Antlaşmasının maddeleri çerçevesinde tarihçiler tarafından değerlendirilmesi gerekir. İdeolojik amaçlarla değerlendirmelerin tarafsızlık ilkesini ihlal etme tehlikesi her zaman vardır. Lozan'ı iyi anlamak için Kurtuluş Savaşı ve Lozan konusunu iyi bilmek gerekir. Çünkü bilgisiz çıkarımda bulunmak anlamsızdır.
Etiketler:
Son Eklenenler
- Tarımla İlgili Meslekler
- Matematiği İyi Olmayanlar Hangi Mesleği Seçmeli?
- Antropoloji Nedir?
- Dünyanın Kaç Türlü Hareketi Vardır?
- Toplumsal Düzeni Sağlayan Kurallar Nelerdir?
- Cumhuriyet Yönetiminin Değerleri Nelerdir?
- İklim ve Hava Olayları Arasındaki Fark
- 1 Asal Sayı Mıdır?
- Homeostasi nedir?
- 2 ile Bölünebilme Kuralı