Paleontoloji Nedir?

28.01.2020 - 19:50

Bilimi genel olarak tanımlarsak doğayı anlama çabası şeklinde kısaca özetleyebiliriz. Bilim dalları doğayı çeşitli açılardan incelemek üzere özelleşmiştir. Bilimin önemli dallarından biri de paleontoloji dediğimiz alandır. Bu yazıda paleontoloji nedir sorusuna hem kısa hem de detaylı cevap arayacağız.

Eski varlığı inceleyen bilim dalına paleontoloji denir. "Fosilbilim" ya da daha Türkçe tabirle "taşılbilim" olarak adlandırılan paleontoloji canlıların geçmişiyle ilgili çok detaylı çalışmalar yapmaktadır. Paleontoloji bilimiyle ilgilenen bilim insanlarına ise "paleontolog" denir.

Kelimenin kökenine bakarsak eski Yunancada palaios (eski), onto (varlık) ve logos (bilim) demektir. Bunu da tam olarak çevirirsek "eski varlık bilimi" olarak çevirebiliriz.

Doğal olarak paleontolojinin ana çalışma alanı bitki ve hayvan fosilleridir. Ancak paleontolojinin esas amacı geçmişteki hayatı ve canlı türlerini incelemektir.

Paleontoloji ile jeoloji arasında şöyle bir fark bulunuyor. Jeoloji daha çok cansız ögeleri incelerken paleontoloji geçmiş canlıları ele almaktadır.

Paleontoloji nedir

Paleontolojinin Çalışma Yöntemi

Bugün yapılan araştırmalar gösteriyor ki gezegenimiz en az 4,5 milyar yaşındadır. Daha ileri araştırmalarda bu sürenin artması da söz konusudur. Dünya'da yaşamın ortaya çıkmasından insanların tarihte görülmesine kadar çok uzun süre geçmiştir.

Bu süre zarfında var olan ve yok olan milyarlarca canlı türü bulunmaktadır. Durum böyle olunca incelenecek de çok fazla şey bulunmaktadır. Bu nedenle paleontologlar fosillerden elde ettikleri bilgileri olabildiğince etkin kullanmaya çalışırlar.

Geçmişte yaşamış canlıların sınıflandırılması, akraba türlerin tespiti gibi çalışmalar paleontoloji açısından son derece hayatidir. Bugünkü canlılığı anlamak için geçmişteki canlılığı da anlamamız gerekir.

Paleontoloji geçmişi incelediği için tarihle, canlılığı incelediği için biyolojiyle ilgilidir. Geçmiş zamanda gezegenimizin özellikleri canlı yaşamına etki ettiği için jeoloji ve coğrafya ile de ilişkili geniş bir bilim alanıdır.

Bir paleontolog için yeni bulunmuş her fosil yeni bir çalışma kapısı demektir. Çünkü fosiller incelendikçe birçok yeni bilgi de elde edilmektedir. Fosillerin incelenmesi için ise çok geniş çaplı bir bilgi ve tecrübe gereklidir.

Paleontoloji Bilimi ve Evrim Teorisi

Bildiğiniz gibi evrim teorisi bütün canlıların daha önceki ata türlerden geldiğini ileri sürmektedir. Bir türden başka bir türün oluşumuna ise türleşme denir.

Türleşmenin takip edilebilmesi için geçmişten günümüze kadar canlı türlerinin sınıflandırılması çok önemlidir. Bu açıdan evrim teorisinin temel dayanağı da paleontoloji bilimi olmaktadır.

Evrimde türleşmenin olabilmesi için çeşitli mutasyonların ve doğal seçilim mekanizmalarının gerçekleşmesi gerekir. Bunlarda ise ortam koşulları etkili olmaktadır. Bütün bu süreçlerin kalıntıları canlı fosillerinde aranmalıdır.

Fosiller incelendiği zaman fosilin vücut yapısı, fosilden kalan DNA parçası, canlının beslenme tipi, yaşam süresi gibi faktörlerin tamamıyla ilgili bilgi elde etmek amaçlanır. Bütün bu bilgiler evrim biyolojisine doğrudan katkı sağlamaktadır.

Canlılığı incelemek için elbette mikro düzeyde canlıları da ele almak gerekir. Bakteri ve benzeri mikro türler hem çok çeşitli hem de paleontolojik olarak çok daha eskiye dayanmaktadır. Ancak bu canlılardan kalıntılar bulmak daha zordur. Bu nedenle paleontoloji daha çok bitki ve hayvan kalıntılarını incelemektedir.

Paleontolojinin Alt Dalları

Paleontoloji ve paleontolog nedir yukarıda kısaca anlatmaya çalıştık. Yine yukarıda anlattığımız gibi bu bilimin çok geniş bir çalışma alanı bulunmaktadır. Durum böyle olunca paleontolojiyi sınıflandırmak da gerekli olmuştur.

Makro ve Mikro Paleontoloji

Paleontoloji bilimini incelediği canlıların büyüklüklerine göre sınıflandırabiliriz. Çünkü canlıların büyük veya küçük olması çalışma yöntemlerini de komple etkilemektedir.

Makropaleontoloji: Adından da anlaşılacağı gibi gözle görülebilen ve daha büyük canlıları inceleyen bilim dalıdır.

Mikropaleontoloji: Gözle görülmediği için mikroskop ile incelenmesi gereken canlıları ele alır.

Makro alanda ve mikro alanda inceleme yapmak için bazı çalışma yöntemleri ortak olmasına rağmen birbirinden tamamen farklı yöntemler de bulunmaktadır.

Bitki ve Hayvan Paleontolojileri

Makro anlamda elde edilen fosiller ya bitki fosili ya da hayvan fosilidir. Bu iki canlı aleminin tarihçelerinin araştırmalarında da farklı yöntemler bulunmaktadır.

Botanik Paleontoloji (Paleofitoloji): Bitki kalıntılarını inceler. Böylece geçmişte var olmuş bitki türlerinin özelliklerini ortaya koymaya çalışır. Paleobotanik olarak adlandırılabilir.

Zoolojik Paleontoloji (Paleozooloji): Hayvan fosillerini inceler. Böylece hayvan türleri arasında geçmişe yönelik geniş çaplı araştırma yapar. Özellikle insan evrimi konusunda çalışma yapan paleontologlar bu alana yoğunlaşmaktadır.

Bitki, hayvan ve mikroorganizma türlerinin sayısız çokluğu nedeniyle paleontologlar da çalışma alanlarına göre çeşitli konularda uzmanlaşmışlardır.


Etiketler:
  • bilim    
  • Yorumlar
    Yorum Yap