Tımar Sistemi ve Özellikleri
Osmanlı Devletinin yüzyıllarca başarılı bir şekilde ayakta kalmasının ana sebeplerinden biri teşkilatlanmayı esas alması ve bu teşkilatlanmanın temeline askeriyeyi koymasıdır. Tımar sistemi ekonomik ve askeri sistemin başarılı yürütülmesi için getirilmiş önemli bir yapıdır. Bu yazıda tımar sistemi nedir ve devlete ne gibi katkıları olmuştur açıklayacağız.
Osmanlı Devletinde ekonomi dönemin koşulları gereği büyük oranda tarıma dayanmaktaydı. Tarım arazilerinin de büyük bir bölümü devlette aittir. Devlete ait arazileri Miri Arazi denmiştir. Miri arazinin büyük bir bölümü Dirlik olarak kullanmıştır. Dirliklerin vergi gelirleri devlet memurlarına ve önde gelenlerine ayrılmıştır. Dirlikler has, zaamet ve tımar olarak üçe ayrılmıştır. Konumuz gereği tımar arazilerini ve sistemini ele alacağız.
Tımar sisteminin özelliklerini anlamak için önce tımar arazinin mantığını anlamak gerekir. Tımar arazi has ve zaamet gibi üst düzey devlet adamlarına değil, vergileri daha alt düzey memurlara verilen arazilerdir.
Tımar Sistemi Özellikleri ve Uygulanması
Tımar arazilerinin gelirleri yıllık 3 bin akçe ile 20 bin akçe arasında değişkenlik gösterir. Bu vergiler tarımı yapan insanlardan alınan vergilerden oluşmaktadır. Osmanlı devleti bu tür arazilerin vergi gelirlerini devlet memurlarına ve savaşta başarı göstermiş askerlere bırakırdı. Bunun karşılığında da bu insanlardan bir şeyler beklerdi.
Tımar sahibi askerlere tımarlı sipahi denmektedir. Tımarlı sipahiler Avrupadaki toprak sahibi şövalyelere benzetilebilir. Tımarlı sipahi elde ettiği vergilerden kendi maaşını alır, gerisiyle de asker beslerdi. Bu askerler tımarlı sipahinin emrinde bölgede güvenliği sağlar, savaş zamanında da orduya katılırdı.
Osmanlı Devletinde merkezden çıkan az sayıdaki askerlerle sefer bölgesine ulaştığında asker sayısı epey artardı. Bunun nedeni eyalet askerlerinin kademeli olarak orduya katılmasıdır.
Tımar sistemi uygulanırken tımar arazileri belirli bir süreyle sınırlı olarak tımar sahibine verilirdi. Sadece küçük araziler için babadan oğla tımar geçişine müsaade edilmiştir. Bunun nedeni Avrupa'daki gibi feodal beylerin türemesini engellemektir.
Tımar sahibi kişi tımar arazisindeki üretimi denetler ve devamlılığını sağlardı. 3 yıl ekilmeyen arazi görüldüğünde bu arazi tımar sahibinden alınırdı. Tımar sahibi vergileri kendi topladığından devletin o bölgeye vergi memuru göndermesine gerek kalmazdı. Bir anlaşmazlık görüldüğünde de hukuki açıdan davayla kadı ilgilenirdi.
Tımar Sistemi Faydaları
Biraz da tımar sisteminin faydaları nelerdir bunun üzerinde duralım. Tımar sistemi Selçuklulardaki İkta arazilerine uygulanan sistem geliştirilerek oluşturulmuştur. Tarımsal üretimin devamlılığını ve askeri gücü hedefleyen bu sistem doğru uygulandığı zamanlarda devlete çok büyük faydalar sağlamıştır.
Tımar sisteminin faydaları maddeler halinde şöyle sıralanabilir:
- Vergiler bölgeyi iyi bilen kişiler tarafından toplanmıştır. Bu vergi kaçakçılığını önlemiştir.
- Devlet bölgelere vergi memuru gönderme maliyetinden kurtulmuştur.
- Devletin kasasından para çıkmadan asker yetiştirilmiş olurdu.
- Devletin memurlara maaş verme yükü azalmıştır.
- Tarımsal üretimin devamlılığı sağlanmıştır.
- Kırsal yerlerde devleti temsil eden askerlerin varlığıyla güvenlik ve otorite sağlanmıştır.
- Ordunun yurdun her yerinde var olması sağlanmıştır.
Tımar Siteminin Bozulma Nedenleri
Yukarıda anlattıklarımızdan tımar sistemi nedir öğrendik. Ayrıca tımar sisteminin uygulanışı hakkında da bilgi edindik. Şimdi de kısaca bu sistem neden ve nasıl bozuldu buna değinelim.
- Zamanla bozulan Osmanlı ekonomisine karşın artan isyanların tarımsal üretime zarar vermesi
- Ordunun aldığı başarısızlıklara karşın artan nüfusa toprakların yetersiz gelmesi
- Dirlik arazilerinin dağıtılmasında yapılan haksızlıkların üreticiyi rahatsız etmesi
- Tımar arazilerinin yerli yersiz özel mülke çevrilmesi
- Bozulan ekonominin vergi yükünü arttırması sonucu köylünün tarımı terk etmesi
- Tımarlı askerlerin modern Avrupa ordularına karşın geride kalması
- Devletin para ihtiyacından dolayı iltizam adıyla tımar arazilerinin vergilerinin satılması
- Tarımda üretim yapacak nüfusun ekim döneminde savaşlara gitmesi ve tarıma yeterince vakit ayırılamaması
Bu ve benzeri nedenlerden dolayı tımar sistemi bozulmuş ve yeterliliğini koruyamamıştır.
Etiketler:
Son Eklenenler
- Tarımla İlgili Meslekler
- Matematiği İyi Olmayanlar Hangi Mesleği Seçmeli?
- Antropoloji Nedir?
- Dünyanın Kaç Türlü Hareketi Vardır?
- Toplumsal Düzeni Sağlayan Kurallar Nelerdir?
- Cumhuriyet Yönetiminin Değerleri Nelerdir?
- İklim ve Hava Olayları Arasındaki Fark
- 1 Asal Sayı Mıdır?
- Homeostasi nedir?
- 2 ile Bölünebilme Kuralı